| bessien | oma |
| kalletjen | vriend / vriendin |
| ossebosse | schommel |
| pinnevoegel | vlinder |
| poeren | hengelen |
| tietjes | tenen |
| 'n gezangetjen | een gezang |
A |
| aai, oai / aaien, oaien, haai of hoai, aaiepoes : tegen de poes, als enige andere ww ook kraaien, laaien (van vuur) met 'aai' de overige als regel met -eijen, bijv: reijen (rijden) . et vuur lait op, ei aait de oend, zulie aaien et beest, aaye mij over men rughe? aye (had je) al? ei rijt er nau nortou, dor krait gien oon noar. | aai / aaien, haai |
| aansen | straks |
| aarlik, aarlike | eerlijk |
| aarregt | aanrecht |
| aedemen, aesemen, gean aesem kregen | ademen |
| ael, aelen | aal / paling |
| aende, aendelek, aendig, van einde in vare. | eind |
| aewen | hebben |
| aewen, adden, ad. et ad aewen (het gehad hebben) | gehad |
| after, achter | achter |
| afteran | achteraan |
| aja | hallo |
| akefietjen, klussien | karweitje |
| alef (half), aleve (halve), ofkaleven, kalef, kalefies, kalefien, zaliven, zalif, alefien / ellefien (klein halfje), kellefien (klein kalfje), ellefien (elfje), alvieren, (halveren), angeralef, alers / alders. | -alf |
| alg, aligen, balg, galg, galigen (galgen, bretels), talg, walg, waligen, alligator. | -alg |
| alien, aliendig, aliendes, alienig, ook hier geen dubbel l na a, andere voorbeelden: akoord, wanaar, apartement. Nederlands: akkoord, wanneer, appartement. | alleen |
| allegaer, Samentrekking van al-te-gader (in vergadering) | allemaal |
| allemael, omdat het woord alle ook afzonderlijk bestaat schrijven we hier dubbel l. Samentrekking van de woorden al-te-maal dus 3 woorden. Eng.: all-to-gather. Het engels heeft ook dubbel l maar heeft andere spellingsregels. | allemaal |
| allemoal, Drentse schrijfwijze | allemaal |
| allo | hoi |
| alteid, altoos, almaar duur | altijd |
| amer | hamer |
| ammegtig | uitgeput |
| an | aan |
| an de walle | buiten urk |
| andiel, andeel, aandiel, aandeel, wordt door mekaar gebruikt, de vormen met 'aan' zijn verbastert uit het nederlands (urker aan=an) en dus eigenlijk fout. Zo hebben we ook nog diel / deel en dieler / deeler en het engelse dealer. vurdieltjen, klein / groot vurdiel / vuurdeel, (u voor r=u, vgl u voor w=u in bijv ruw) . verdielen / verdeelen en verdielig / vordeelig! doen er je vurdiel mee! | aandeel |
| anewiezen | aangewezen |
| angers, de angere kaant, angers-omme, wiet je nog angers? | anders |
| ankieken, an-ekeaken, an-ekiekt, Onregelmatige ww'n ondergaan vaak klankverandering. In dit geval wordt ie in de verleden tijd uitgerekt naar ea, zoals in het engelse sea, deal, team. keek = cake, eek, week e.d. | aankijken |
| anklauw | enkel |
| anklauw | hiel |
| anklauwen | enkels |
| ansleuten, anesluten | aansluiten |
| anstoons | straks |
| Anwinneg | Heimwee |
| apenuut | pinda |
| arebuije, arebuijen | aardbei |
| arefst, en in 't oud urikers sarries | herfst |
| aremetierig, andere afgeleiden: aremoede, aremoedig, arm mins, areme minsen. | armoedig |
| arepels | aardappel |
| arg | erg |
| arme, areme, de persoonsnaam Harm of Harmen wordt vaak als (H) aremen uitgesproken. | arme |
| Arrebuien | Boezel |
| arrie | ruzie |
| as ik, azzek, azzek dat doen dan | als ik, als wij, als ons |
| as wij, azzen wij, azzemen, as oens | als wij |
| asdat waer is, asdat-et is, asdat em lukt, as-of dat kan. | als dat, alsof |
| au je in, au je natuur eronger, behaars je! (met h), eut en benauden aars = oarsgat | beheersen (zich) |
| auto, uitspraak otow | auto |
| automaat, automaties | automaat |
| auw em op je dooiewagen | hou hem in de gaten |
| auwe-oeren | praten |
| auwen | houden |
| avereije | schade |
B |
| baebe | opa |
| baezig | bazig |
| bakken (van vleis), et vleis doen, broaden / broon, ik broad / broon, et broad / brod, wij broaden / broon, wat broaye? / broye?, gebroaden of gebroon vleis: et gebroad / et gebroon, Oploon / oploaden, ik loon / lod, ye loon / loaden, lod-je / loye?, ei lod, wij loaden / loon, opgeloon (de) of opgeloaden: spul, loadege, loading, aparatuur, mobiel e.d. Vroeger alleen broon en oploon, nu ook broaden en loaden met d! Vormen als; ik broai of wij loaien zijn onnodig verwarrend, dus niet gebruiken! ook ei brot, ik lot (met t) hier liever niet gebruiken | braden, laden |
| balder | baby |
| baldertjen | lief meisje |
| baliken, valiken, alik (soort zeevogel), tjaliken, verkalikt, kaliken, stalking (eng.) De tussenklank is hier sterk aanwezig, daarom ook: balik, balikien, valik, tjalik, kalik. in het ev dus. | -alk |
| balletjen gak | gehakt |
| banen | trottoir |
| beabe | grootvader |
| beazig | bezig |
| bedde | bed |
| beddezijker | pissebed |
| bedinken | bedenken |
| beeye nog en bietjen gek op mij | gek |
| beginnen, anstalten maken | beginnen |
| beil, beel, biltjen | bijl |
| bekieken, bekeaken, bekiekt | bekijken, bekeken |
| bekkien | bakje |
| bekkien | kopje koffie |
| bekkien koffie | bakje koffie |
| beneid, Et zalmen beneijen, Et zal mij beneijen. ij=ai, eij=aai. -eijen komt veel voor in ww'n : meijen, leijen, reijen, greijen, dreijen enz. -eije komt veel voor in woorden als visserije, budereije, meije (de maand), skrevereije, vuelwevereije e.d. | benieuwd |
| beneijen | benieuwen / benijden |
| bereid | klaar |
| bes | oma |
| bes of bessien | oma |
| bessem | bezem |
| bessien | oma |
| bessien | oma / opoe |
| betaekenis | betekenis |
| beuten | buiten |
| bevreijen, ik bevrij, ye bevreijen, ei bevrijt. | Bevrijden |
| bezaard | bezeerd |
| bibel, bybel | bijbel |
| bibelgedielte, ie voor l is meestal lang als in deal | bijbelgedeelte |
| bienen | benen |
| biesies | beestjes |
| bietjen, ok artverstarkertjen, ok rooie bietjes eten, kuye nog wel eten?, nau kleine bietjes. | beetje |
| bij kinnes | bij bewustzijn |
| bijdehaand / wees / slim, bijdehandjen | bijdehand |
| bije, insect, bijenkoneginne | bij |
| bijna, bij lange nae niet (op geen stukken na) | bijna |
| bin | ben |
| binkien | bankje |
| binnen, wazzen, ewest | zijn, waren, geweest |
| bintjen | bandje |
| bleide (as blik), ei op het eind van de lettergreep is ei als in eisijs: trei, vrei-de, bei-de, ei-den. ei in -eid klinkt als ai. | blij |
| bloatjen | blaadje |
| bloatjen, verkleinwoord van woorden op d, d valt weg + tjen. | vel papier |
| blukkies | blokjes |
bluui, let op: hier geen -uij. Het urkers kent een aantal tweeklanken met +j, i+j=ee / e zoals in kees / kezen, case, race / racen, sjees / sjezen, ree / ree-en, tray, okay, play, plee.
ook in woorden als geo-, museum e.d. zit ee / e. a+j=ij, aa+j=eij. e+j=ey dit is de hollandse ij / ei klank en komt in het urkers maar weinig voor. ei+j=eye en is ook zeldzaam: bijv. in de vraag wat eye? ie+j alleen in krieye (kreeg je), zieye (zie je) o+j=oi hoi, cowboy. ae+j=oai alleen in toai, zoai e.d. oo+j=ooi, mooi, gooi, ik gooi, ye gooien, ei goit, zie goit, wij gooiden, egooid. u+j=ui, uil, duik, huig, kruik, alle leenwoorden uit het hollands. ui+j=uij in uijen, buijen / buitjen, eutduijen, luijen, zuijen / zuid. oe+j=oei, boei, loei, doei, uu+j=uui, bluuien, gruuien, de boom gruuit eut. Verder nog aai / oai in dierennamem, haai / hoai, kraai, (pape) goai, gaai, bij=beije, kaaiman, in baai / boai, eng. bay, leijen=leiden / lijden, aye is vt van eye, aaien, laaien en kraaien ww met aai. Dit zijn alle vormen, het aantal voorbeelden is natuurlijk nog groter. Leijen = Leiden (ZH) . | bloei |
| boalem, grote verzinkte eizeren teil | teil |
| boe'dereije (hier valt opmerkelijk genoeg de r uit in plaats van d, maar boererije klinkt ook ehm...), kiengerboedereije ok: boerenbedreef | boerderij |
| boezel | schort |
| bokker, bucker | visserman |
| bol | brood |
| boontjes | bonen |
| booskippen doen | boodschappen doen |
| booskippies (et urkers wil graag de d verliezen) | boodschapjes, boodschappen |
| bootjen | bootje |
| braandekietel | brandnetel |
| braem | bromvlieg |
| bram | dikke |
| breijen, | breien |
| brijpriem | breinaald |
| brille | bril |
| Brughe | Roggebrood |
| bruurtjen | broertje |
| bubbe | oom |
| buije | jongeman |
| buije | regenbui |
| buk, bukken, als ww: vuurover-bukken | buik |
| bult | veel |
| bunkien | bonkje |
| Bupe | Broer |
| bupe | Jongste oom |
| burgemeaster | burgemeester |
| bus-ukkien | bushokje |
| bussies | struiken |
| buurt, burtjen | buurt |
C |
| cafeetjen | cafe |
| chukkeloa | chocolade |
D |
| dami, zodrekt | zometeen |
| damie | straks |
| dan stroop je op | dan stoot je je neus |
| de (vuur) beede, ee voor d klinkt altijd lang: ea, deze horen we ook in wreede, leed, smeeden, wee, heeten, eeden, lid / leeden / leen, streed / estreen, (g) ebeeden en leedemaeten. ook vur-beide, ei voor d klinkt altijd als ee, deze horen we ook in eiden (heden), steiden, teiden en zeide (zie zijde, zie ook zea) . ee als ea nooit verkorten dus: streeden (vt van streijen), sleedes, zeaen. | de beede / heden |
| de (vuur) beede, met lange ea klank | de beede |
| de banen | de stoep |
| de stam van de ww met eat erin: beat / bat (beet), dreat / drat (dreet), reat / rot (reet), vreat / vrat (vrat), at (at) -egeaten / egeten, kreat / krat (kreet / huilde), sleat / slit (sleet), meat / mat (maat), zweat (zweet) -ezweat. bijna alle vt, vt van zweten? ezweuten? ze batten derluis tanen derop stokket. dat beast skitte in m'n raam, ei rotte dat zo an twien. ze matten alles op. et slitte zo weg. nau zie krat ok. ei zweut as en oend. ze et al egeten. et is ielegaer versleen. et verdreut m'n wel, zijn zo wat alternatieve vormen voor -eaten. | ww-eat |
| de stitie | Amsterdam |
| de tussenklank is hier zwak en schrijven we niet! argeren, barg (berg), bargen, darg, marg, targen, bargingswark, barger (berger), bargingsmaeskepeije, bargen / burigen, bargden / burgden, eburgd / ebargd, De vorm met bargen heeft de voorkeur, in opburigen / opbargen heeft juist opburigen de voorkeur. buriger (burger), burgemaester. | -arg |
| de-zelfde, en-zelfde, ja de zellefde! | dezelfde, een zelfde |
| der, er / derbij, erbij | er, erbij |
| die luijen (soms ongunstige betekenis) | die lui |
| diezek | broekzak |
| dik, dikken, dikkien | dijk |
| dikkertjen | gevulde koek |
| dinken, dochten, edocht | denken |
| disse | deze |
| doatum | datum |
| doen, dingen, edoon, ik doen, ye doen (en), ei dot, wij doen (en), ik ding, ye dingen, ei ding z'n ding, jului dingen jeluiers dingen, wij eiwen oens ding edoon! | doen |
| domenai | dominee |
| donneken | slapen |
| dor-dur, doar! duur! | daardoor |
| dor, doar (oa voor meer nadruk) | daar |
| dornoa, doar noa | daarna |
| doromme, doar omme | daarom |
| dorst, ze dorst (durift) et niet te vragen | dorst |
| dorvor, doar vuur | daarvoor |
| dreiven, dreaven, edreaven | drijven |
| drek | poep |
| droad, droatjen | draad |
| droge | droog |
| drok, drukkies, drukkien | drop |
| drokken / doegen / en zet geven, zetjen / doegien | duwen, duwtje / drukje |
| drucken, druckten edruckt, alle woorden met deze klank erin worden op eendere wijze gespeld o.a. druckereije, drucker, buck, bucken, buckte, bucker, druckte, geluck / gelukkien, ruck, ruckte, truck, trucken, visserij-box, boxen, boxer, box-bal, sluck / slukkien, bukkien, rukkien, zucke / zucken | drukken |
| druun, ww druunen, druunden edruund | dreun |
| duer, dueren, duertjen | deur |
| durp (meer accuraat: dörp) | dorp |
| durpien | dorpje |
E |
| e-oort | gehoord |
| eagen, eagelik, eagenaor, eagenaordigeid, eagenaordigeden | eigen |
| eande, eanden, intjen. | eend |
| eander, kimme, horizon | einder, kim, horizon |
| eawen | hebben |
| ebeuren | geboren |
| edoon | gedaan |
| eek | azijn |
| een ooft tonen | koppig zijn |
| Een zeutjen | Rommelig |
| eene, twiee, driee, viere, veive, zesse, zuvene, achte, nigene, tiene, elleve, twoaleve, dartiene, viertiene, vijftiene, zestiene, zuventiene, achttiene, nigentiene, twientig, dartig, veertig, vijftig, sestig, zuventig, tachtig, nigentig, oenderd, duzend, veifoenerdduzend, miljoen, miljard. | ééne, tweee, driee |
| eesijsien | water ijsje |
| eesklontjen | ijsblokje |
| eesklontjun | ijsblokje |
| eesklontjun | ijsklontje |
| eetse | eet smakelijk |
| effen, effies, effetjes | even |
| ei, ei =ai | hij |
| ekeaken | gekeken |
| electries, electriciteit, stroom | electrisch |
| elfde | elfde |
| elft | helft |
| ellege | werf |
| ellek, elleke, elks | elk, elke, elks |
| ellende, malleur | ellende |
| Ellige | Scheepshelling |
| emaakt | gemaakt |
| en bonk | een groot stuk |
| en briebel | snotneus |
| en oop, en barg, vuel au je op een boerewagen. | veel |
| en poes | een kus |
| en porre in je zeide | een por |
| en steekien | snoepje |
| enkanger | elkaar |
| er in, der in, dor in, doar in | daar in, er in |
| erbarmelik, darm, darmen, karemis (samenstelling van kark en mis, wordt niet meer als zodanig herkent), karrewiel (samenstelling van karre en wiel), karmt, karmde, alarmen, marmeren, warm, wareme, waremen, karemen (kermen), In de spreektaal wordt vaak een 'e' geplaatst tussen rm, rf, lg, lk, rg, rk, lf, lm. Het urkers heeft deze neiging sterker dan het nederlands. Vooral als de stam van het woord met -en of -er verlengd wordt zoals in de ww en in het mv hoor je de tussenklank en schrijven we deze ook. In alle andere gevallen liever niet omdat er dan onnodige medeklinker-verdubbelingen ontstaan zoals warrum (warm) . In het engels is het zelfs in de spreektaal absoluut 'not done' om bijv millek te zeggen ipv milk. | -arm |
| ereut, erin, erop, eran, erof, er-van-of, eronger, erboven, ernoast, erduer-eine, erom-eine, erover-eine, erlangerst, erongerduer, ertugenan. | eruit |
| esluten | gesloten |
| esprueken | gesproken |
| espuelt | gespeeld |
| esseloar, paeter of knikker, en grote: bom | knikker |
| et | het |
| et et | het heeft |
| et teije, ebbe in vloud | het tij |
| eten, atten, egeten, ei it, ei vrit. | eten, vreten |
| euliebol | oliebol |
| eurluis | hun |
| eurluis, erluis, erluiers, eulies, Die luijen derluiers fiets waz esteulen. Die mensen hun fiets was gestolen. | hun, die lui hun |
| eus | huis |
| eut z'n fasol | kapot |
| eutangen | uithangen |
| eutelegd | uitgelegd |
| eutnodiging | uitnodiging |
| evloekt | gevloekt |
| evoenden | gevonden |
| ew | heb |
| ew je al en ei ad | heb je al een ei gehad |
| ewest | geweest |
| ezeged | gezegend |
| ezien | gezien |
F |
| feil, dweil | dweil |
| fik | vuur |
| flair of flaer | klap in je gezicht |
| fliering | zolder |
| frissien | frits |
G |
| gaaf | leuk |
| gaanze | gans |
| gang | hal |
| gank | snel |
| gank | vlug |
| garre | garnaal |
| garren | garnalen |
| garretjes | kaaschips |
| gat, reet, op m'n gat, reet. | bips / kont / billen |
| gé kunt er niks van | je kunt niets van |
| gedielte, ie kan lang of kort zijn, met of zonder nadruk, we spellen y voor l in wyl, zyl, kyl, enz. | gedeelte |
| geel | geel |
| geen, een =ean | geen |
| geeven, gavven, egeeven, en gegeeven paard. (als het deelwoord bijvoeglijk wordt gebruikt heeft het wel g) | gegeven |
| gefelicitierd | gefeliciteerd (gefíliciteerd) |
| gelokkig | gelukkig |
| geluckig | gelukkig |
| gemien | gemeen |
| gemurigen | goedemorgen |
| gemurigen jelui | goedemorgen |
| genacht | welterusten |
| gerespelde | geraspte |
| gerespelde kaeze | geraspte kaas |
| gewoar binnen, gewoar wezen | bewust zijn, wezen |
| gewoar worren | bewust worden |
| gewoene, nermoale | gewone / normale |
| gieneene, een =ean, geen-eene! | niemand |
| ginkien | steegje |
| ginnemuijen | genemuiden |
| gisteraved | gisteravond |
| goar | gaar |
| goare | simpel mens |
| goatjen | gaatje |
| golden | gulden |
| goon, gingen, egoon | gaan |
| got | gaat |
| gres | gras |
| griet | greet |
| grinze | gezicht |
| groos | trots |
| gruui | groei |
| gruunteboer | groenteboer |
| gruus | gruis |
| gulle | kabeljauw |
| Gup | Reinier |
| guppien | reinier |
H |
| harik, hariken | hark |
| heten, toen heeten, de zo geheten. Ik heet piet, ik heete toen jan, de zo geheten jan pieters. alles met lange -eat klank (de h geeft aan dat -eet -eat moet zijn en wordt zelf eigenlijk niet uitgesproken) Oh ja, heate kip of heete kippe? spelling is gewoenweg een keer kiezen... | heten, toen heetten, de zo geheten |
| hoend | hond |
| hossebosse | schommel |
| hotel (internationaal herkenbaar vgl. auto) | gastenverblijf |
| huisien | toilet |
I |
| ie, wat ettie? | hij |
| iedereene een =ean | iedereen |
| iel | heel |
| iele, eele | hele |
| iepelepiepies | luizen |
| ier | hier |
| ik | ik |
| ik bin, ye binnen, ei / zie / et is, wij / julie / zulie binnen. vt: ik was, ye wazzen, ei was, wij wazzen. vragend: beeye? isse? is-ie-der-al? wor wasse? wat wazzie? oe-wazzet? wazzen wij? wordt met iets nadruk gevraagd dan vinden deze samentrekkingen niet plaats bijv: was zie er nou al? | ben (zijn) |
| ik goon, ye goon / gonen, ei got, wij goon / gonen, goye al?, dor got-ie | gaan |
| illestiek, illestieken, illestikien, elasties | elastiek |
| immer, pusse | emmer |
| in | en |
| In het urkers twee woorden: lijn (op de grond, op kaart) vgl eng. the Line (evenaar), lein (voor draad) bijv, waslein, vislein, staeldraed e.d. | lijn |
| in m'n zei (de), an beije kaanten, en zeide of lappe gulle (één zij gefileerde kabeljauw) | zij, beide zijden |
| in m'n zei, in m'n zeides | zij, in mijn zij |
| in m'n zeije, beije zeijen, zeiden et wel de vuurkeur zeije is stof. | zij, beide zijden |
| inkel | enkel |
| inkeld bv: er is inkeld brood, inkele of inkelde keer | enkel, enkele |
| inkeldekinkeldekoria | schelp (spiraalvormig) |
| inskinken | inschenken |
J |
| jah, ja (in schrijftaal alleen ja) en ne (nih), nee (nii), de korte klank voor het normale taalgebruik, de lange voor een meer beslist ja of neen. Net als het woord ye (jie) of het ned. een (un) berust de spelling op afspraak en niet op regel. ne die aew ik niet ezien, ja gister nog wel. | ja en nee, neen |
| jampeldekamp | aftikken (bij spel) |
| janken | huilen |
| jatten | jaten |
| je | jn |
| je | u |
| je of ye: bijv. aye? eye? | je |
| je toppe | pony |
| jeluis | jullies |
| joar | jaar |
| joaren | jaren |
| joartjen, jortjen | jaartje |
| joe | jou |
| joen | jouw |
| joen / joe, joen boek, et is van joe | jouw / jou |
| jonge | jongen |
| jongetjen | jongen |
| jongetjun | jongetje |
| junkien | jonkie |
| juuk, minder serieus: jukege of de kriebels aewen. | jeuk |
K |
| kadoek | kapot |
| kadootjen kedoo, kedoos, kedootjen | cadeau |
| kaeze | kaas |
| kaezesneijer, eutspraak: snaaier | kaasschaaf |
| kaka | lief |
| kakken | poepen |
| kalletje | vriendinnetje |
| kalletjen | je verkering |
| kalletjen | verkering |
| kalletjen | vriendin |
| kalletjen | vriendje |
| Kalletjes | Een verkering |
| kalletjun | vriendinnetje |
| kapkool | witte kool |
| Kapotjen, rubbertjen | condoom |
| karikien | kerkje |
| kark | kerk |
| karst | kerst |
| karstfeast | kerstfeest |
| Katte | Kat |
| kattedarm | visdraad |
| keint, en klaen kientjen, en keinsdeel | kind |
| kemoffeloekien | klein hoekje |
| kenien-okke, kippe-okke, mierebult dus nooit n ingevoegd | konijnenhok |
| kenien, kenienetjen | konijn |
| kesse | kast |
| kessien | kastje |
| keukediefien | lieveheersbeestje |
| Keuzen | Enkhuizen |
| kèze, kaeze | kaas |
| kiek | kijk |
| kieken | kijken |
| kiekes on, kiekers an | Mooi gedaan |
| kiengeren, dat et je aegen kraet (gebroed) edoon! | kinderen |
| kinne | kin |
| kip | tikkertje |
| kippe of inne | kip |
| klaen | klein |
| klauwen | prutsen |
| kleane | kleine |
| kleppe | klep |
| klinkt als 'ai' in heide, weide, weiden, ei, eieren, beieren, beierd, ei (hij), en in de uitgang -eid (oardigeid), klinkt als nederlandse ei in de uitgang -eit (electriciteit) . 't IJ is het water voor Amsterdam. ww op -eijen hebben ij in de 3e persoon: ei rijt, zie snijt, et lijd, met -ijt / ijd, of: ei verneid, zie bereid, et leid met -eid. het urkers kent geen dt .woorden op ij hebben het mv op -en: rijen, kijen, lij, lijen dakje / leijen dekkien, de lijen laggen op et dak, deije / deijen, beijen en zeijen stof. ei in weid (wijd) : eutweijen (uitwijden of uitwaaien) over de weije weiden, en weije blik eawen of weidse blik. weydse (hollandisme met ey dus) . Het voorkomen van zokke woorden wordt hollanditus eneumd, ik wou dat ze dermee op de hei zatten. ik weid eut, ei wijt weg. zie ook lijden / leiden voor ij / ei verschil. | ei, -heid, -eit |
| klintjen | kleintje |
| kloar | klaar |
| klokke | klok |
| klootzak oo als in Ohm, Bohr (duitse klank) | Klootzak |
| kniene | konijn |
| knip | portemonee |
| knip | portomonee |
| knippien | dutje |
| knoffel | knoop |
| Knolletjes | Koolraap |
| knoopien | navel |
| knuppien | knopje |
| koart | kaart |
| koemen | komen |
| koesen | kousen |
| koevleas | draadjesvlees / rundvlees |
| kolle | voorhoofd |
| Kollezeutjen | Onin |
| Kollezeutjen | onzin |
| kop | hoofd |
| kost | (warm) eten |
| kost | warm eten |
| kounen | koeien |
| kozein, kozeinen | kozijnen |
| kraak | galerij (kerk) |
| krans | damesbijeenkomst |
| kreafies | kreeftjes |
| krek | precies / goed |
| krek, juest, presies | precies |
| kreten | huilen |
| kreuzebullum, vgl mullum | kruisbes |
| krieften | kreeften |
| kroalensketer | nachtvlinder |
| kroon | kraan |
| kruuzebullum | kruisbes |
| kukebaebe | overgrootvader |
| kule | kuil |
| kunen | kunnen |
| kuppien in skotteltjen | kopje en schotel |
| kurf / karf, kareven / kuriven, kurfden / karfden, ekarfd / ekurfd (kerven), skarf, skareven, larf, lareven, parefum, warfum (Friesl) . | -arf |
| kurk, kurik, kurikien | kurk |
| kuukediefien | lieveheersbeest |
| kuuken | keuken |
| Kuukenbessien | Moeders moeder |
| kweewk | beschuit |
| kweewkien | beschuitje |
| kweewkien, koekien | biscuit |
| kweit | kwijt |
| kwest, ongerwelen | ondertussen |
| kwien | mietje |
| kwoad, kwoaiegeid | kwaad |
| köppien | kopje |
L |
| Laamp | Lamp |
| Lange | Lang |
| langerst | langs |
| lantarenpoal | lantarenpaal |
| lare | catechisatie |
| laren | leren |
| leam | leem |
| leam | lijm |
| least | lijst |
| leew, leewen, ok liew, liewen, Liewarden (FR), eaw (eeuw), eawegeid. | leeuw |
| leifteid | leeftijd |
| les | tikkertje - aantikken |
| leste | laatste |
| leuster | luister |
| leusteren | luisteren |
| leuzen | luizen |
| liest | het liefst |
| lift | leeft |
| lik (en dooie), lik (even oge), (ge) lik stoon, gelik eiwen | lijk, gelijk |
| likt | lijkt |
| limpien | lampje |
| loaten / lotten | laten |
| locht | lucht |
| longun | longen |
| loopertjen | ukkie |
| loos, skuur, box, garage | loods, bergruimte |
| loove wezen | moe zijn |
| love | moe |
M |
| m'n narm, m'n beije armen | mijn arm, armen |
| maar | meer |
| maeken | kletsen |
| maeken | kletsen, zeuren |
| maekpiep | zeurkous |
| maggen | mogen |
| maggen / mugen, mochen, emugen, De mughen mochen dur de kamer vliegen! | mogen, mochten, gemogen |
| make up | make up |
| maos | vrienden / viendinnen |
| mark | merk |
| mauen | zeuren |
| mauwen | mouwen |
| meede-dieling, miedieling | mededeling |
| meede, mee, vor eutspraak zien: zee, soms verkort (gebiedende wijs) : koem mie dan!, meede verantwoorden. | mee |
| mein | mijn |
| mein, men, m'n | mijn |
| meskien | misschien |
| metor | motor |
| meuzen | muizen |
| michtug, alemachteg, oe-michteg, oe-maggies | machtig |
| miew / miewen | meeuw / meeuwen |
| mij, ij=ai | mij |
| mimme | moeder |
| minne moaien, secreitjen | meisje (onaardig ) |
| mins | mens / mevrouw |
| mins | persoon |
| mins | vrouw |
| mins, vrouwe | getrouwde vrouw |
| minsen | mensen |
| mintjen | mandje |
| mit | met |
| mit, As riegel alteid mit, in nooit met of mut al et et vaak die klank wel. et is inkelt mit as et benaedruckt word. bv jan mit piet. Mar de lezer wiet dat wel, et is ok alteid et, in et is ok alteid et. lees dit nog maaris... zieye'et al? | met |
| mo | vrienden |
| moaien | meid |
| moas | maten |
| moas, et is an tussen een jongen in en moatjen. | Vrienden / vriendinnen |
| moat | een vriend / een vriendin |
| moat, dor stot gien moat op (dus onbegrensd, ook overdrachtelijk van persoon of streven) | maat (waarde) |
| moatjen | meisje |
| moe | mama |
| moend | mond |
| moms | mama’s |
| mooien | meid |
| moon | maan |
| moondag | maandag |
| mooren | prutsen |
| moske | mus |
| mugen | mogen |
| mugen / maggen, mochen, emuegd. tt: ik mueg / mag, ye mugen / maggen, ei mag, muye dat / maye dat? vt: ik moch, ye mochen, ei moch. moye dat? = mocht je dat? | mogen, mochten, gemogen |
| Murigen | Morgen |
| murigen iedereene | goeiemorgen iedereen |
N |
| naaie | nieuwe |
| Nachkessien | Nachtkastje |
| nareges | nergens |
| Natte worst | Saucijzen |
| natte worst | verse worst |
| nau | nu |
| ne (nih), nee (nii), zie ook ja | nee |
| neid | nieuw |
| neifien | neefje |
| neije diep (NH) | den helder |
| neijerwesse | nieuwerwetse |
| neis | nieuws |
| neis / nijd, beneijen, et beneid m'n, ik benijd je, beneid wezen, benijd worren, eindigt een woord op -eid dan is ei: ai. (behalve bij teid (e) wat vroeger tei-dinge / bericht was, met openlettergreep dus) | benieuwen / benijden |
| Neive | Neef |
| nekke | nek |
| neumt | noemt |
| neuze | neus |
| nichien | nichtje |
| niemen | nemen |
| niemen, nammen, eneumen | neem |
| Niks | Niets |
| noadielen | nadelen |
| noar, nor | naar |
| noast enkanger | naast elkaar |
| nog ers en keer | nog eens |
| none | oom |
| none | oudoom |
| noone | oom |
| nor, noar | naar |
| nune | fopspeen |
| nune | speen |
O |
| oal vangen | paling vissen |
| oalen, binnenhalen van de netten | halen |
| oaltjen | paling |
| oar | haar |
| och-eiden, ochij, och-eremeteid, van verbazing: oe-eiden, oe-ei, oe-í, oei, oe-eremeteid, | wat jammer |
| ochted | ochtend |
| oe got ut? | hoe gaat het? |
| oe is met leiven no da | hoe gaat het met jouw |
| oe loat? | hoe laat? |
| oe-eiden | ochheden |
| oejoe | hoe denk jij er over |
| oekevetjen | hoekkastje |
| oend | hond |
| oenze | onze |
| of-eleverd | afgeleverd |
| ofpoesen | goedmaken |
| ofsloon | afslaan |
| ofspraak | afspraak |
| ofstan'sbediening, knipper | afstandsbediening |
| oftig | vaak |
| okke of kooi, deuf-okke, apekooi (het urkers kent geen mv's tussen n) | kooi |
| omgeeving | omgeving |
| ommers | immers |
| Ommers | Toch |
| omvare | omver |
| onger | onder |
| onger, ongerweilen, teijens | tijdens |
| ongerbroek | onderbroek |
| ongerlest | onlangs / laatst |
| ongerzoek | onderzoek |
| onjeklonje | eau de cologne |
| oofd | hoofd |
| oom | Oom |
| oon | haan |
| op de kwink | huilen |
| op z'n vreims | Nederlands (taal) |
| opeens, een =ean | opeens |
| opegeten / opegeaten | opgegeten |
| opmariken | opmerken |
| opmarking, anmarking, ark, ariken, stark, anstariken, mark, mariken, kark, kariken, karikatuur, park, parking, wark, warking, wariken, variken, het eiland Marken. | -ark |
| opoe / bessien | oma |
| opperdam | uitgaan |
| opreumen | opruimen |
| opruijen, stoken, ene opdreijen | opruien |
| or-dan | luister eens |
| orlozie | horloge |
| ossebosse | schommel |
| oud, outjen, ik skrik m'n en oetjen | hoed |
| overeenkomsten, een = ean | overeenkomsten |
P |
| paardestalle | paardenstal |
| pallementoasie | familie |
| pap | vla |
| Pappe | Borst |
| Pappen | borsten |
| peper-ussien | papieren puntzak |
| Peuk | sigaretje |
| piepkeniel | kaneel |
| pilsien | biertje |
| pinne | pen |
| pinnevoegel | vlinder |
| pissen woateren, openbaar urinoir: pis-ukkien | plassen |
| plakke bol, plekkien brood | boterham |
| plintjen | plantje |
| poal, lantarenpoaltjen | paal |
| poalenskarm | palenscherm |
| poar, por | paar |
| poeiermellek, choko-drink, chocomel | chocolademelk |
| poeiersukker | poedersuiker |
| Poeren | Hengelen |
| poeren | vissen |
| poerstok | hengel |
| poerstok | vishengel |
| poes | kus, zoen |
| poes | zoen, kus |
| poesen | kussen |
| poesen | zoenen |
| polisie | politie |
| pollemetoasie | familie |
| por, poar | een paar |
| porie | trut |
| praoten | praten |
| prebier | probeer |
| prik | sinas |
| prumpien | vagina |
| Prumpies | Vruchten bowl |
| psalm, psalemen / psalms, psalmpien, galm, galmt, galemen, galemiezen, gresalm, kalm an, kallum! (uitroep), kalmieren, kalemte, alm, talimen / truzelen, walm, walimen, inpalimen, palmbomen, zalm, zalimen, zalmslaatjen, zalmpien. neijerwes: zalms, palms, alms, walms, galms, kalms (geweze) . | -alm |
| puberteid | pubertijd |
| punten in streepen, wortoltjus mit doppertjes | Doperwtjes en worteltjes |
R |
| raeze, ressien | reisje |
| reide, reidelekeid, rídenaesie, rídeniren, Ei is zo bleide, ei is eut het redden. (buiten zinnen / de rede van blijdschap) | rede (ratio) |
| reijen | rijden |
| reijen (op een paard), klaermaken (van de kost), bereijen, beredderen (alerlij etenswaer) . dingen of zaken vuurbereijen (vuurbereijingen plegen) . zie rijt paard, zie bereid vuur. voor verschil van ij en ei zie ook: lijden / leiden en benieuwen / benijden. Het urkers kent geen dt!! | berijden / bereiden |
| reist | rijst |
| reuk, eu als in geur | reuk |
| riegels | regels |
| rijger, 'reyger of raiger' we spellen altijd ij | reiger (vogel) |
| rik | rijk |
| rimpies | ramen |
| rintjen | randje |
| roar | raar |
| roendvoartboot | rondvaartboot |
| roentjen | rondje |
| rommel | drugs |
| rotte | rat |
| rukken | ruiken |
| rut | blut |
| ruuien | roeien |
| rökkien | rokje |
S |
| sarries | herfst |
| scalepen, scalep, scalpel, scalpieren, skalebieter (oorwurm) harep, harepen, karper, karpers, snarepen, snarpend, snarpt (snerpt) | -alp, arp |
| seks | sex |
| sitoasies, situasies | situaties |
| sjek | shag |
| sjekkien | shagje |
| sjoef | hajs |
| sjurep | stroop |
| skaese, skaesen | schaatsen |
| skaften, skoften, skaftteed, skeuve is een oud woord voor tussendoortje; op de skuffies eutwezen (lekkerbekken) . tegenwoordig ook: skuifies, zie is op de skuifies (op de gemakkelijke voordeeltjes uit) . onbeskoft in z'n vreet (onbeschaafde eetgewoonten hebben / onbeschaafd zijn) . als scheldwoord: veule skoften dat je-der-lui dor binnen. flink scheuven (goed eten), fig. ook geld uitgeven; flink skeuven auwe! | schaften, pauzeren met iets erbij |
| skalebieter | oorwurm |
| skappeleurtjen | patroon |
| skarr'ln, skarrelen, ok: verkeiring aewen mit en persoon. Oe skarrel jelui? mit wie skarrel je nau dan? | werken |
| skat | schat |
| Skat | Schat (liefkozend) |
| skeijege | scheiding |
| skeive, skijf, skeivetjen / skeifien. skijfien | schijf |
| skele | pos |
| skepsel | schepsel |
| skeut, andere betekenissen; scheut of loot | schuit |
| skeuven, vt skueven, skeuve, skuffien, op de skuffies eutwezen, zie ook bij schaft. | schuiven |
| skielers | skeelers |
| skieten, skeut, eskeuten | schieten |
| skitterend | schitterend |
| skoel vis, oe is hier gewoon lang zoals gebruikelijk voor l of r. | school vis |
| skoel, skul waarschijnlijk lang geleden skoe-le, de e is verdwenen maar de korte oe is gebleven. In het kamper dialect is het woord skole, nor skole. | school (onderwijs) |
| skoelapper | dagpauwvlinder |
| skoer | schouder |
| skoers | schouders |
| skoeter | scoter |
| skommel | schommel |
| skoondogter | schoondochter |
| skoonmoer | schoonmoeder |
| skoonvoar, | schoonvader |
| skoonzuun | schoonzoon |
| skou, skounen | schoen |
| skounen | schoenen |
| skraewen | schreeuwen |
| skreven | schrijven |
| skril, ok nauw, nauwte, ingte. | eng, engte |
| skroeve | schroef |
| skruuien | schroeien |
| skuer | schuur |
| skullup | schelp |
| slikkarre, vullesauto | vuilniswagen |
| slikken | likken |
| slikvat | prullenbak |
| slikvat | vuilnisbak |
| sloa | sla |
| sloavink | slavink |
| sloon | slaan |
| snijacht | sneeuw |
| snijachtsturim | sneeuwstorm |
| Snoar | Schoonzus |
| snoepien | snoepje |
| snoepies | snoep |
| snotbriebel | loopneus |
| soa | willem |
| Soeduk | Dommerd |
| spaetjen. | berenburger cola |
| speitjen, en lekker speitjen auwe | Beerenburg + Cola |
| spiertjes | spiritus |
| spleat | kier |
| spoa, skep, skuphe | spa |
| sprose lippen | ruwe lippen |
| spuelen | spelen |
| spuelgoed | speelgoed |
| stalle | stal |
| stapelbedde | stapelbed |
| stark | sterk |
| start | staart |
| startebutjen | stuitje |
| steekien | Snoepje |
| steen, een=ean | steen |
| stoan | staan |
| stoar | staar |
| stoaren | staren |
| stot | staat |
| streaktoal, evenzo: eaken-aut, teak, weak (week, slap), creek (riviertje), leak (leek) Eng. (lek), sneakers (gympen) . | streektaal |
| Stroalbezupen | Dronken |
| stroaljager | straaljager |
| stroat | straat |
| stroatemaker | stratenmaker |
| strotte | keel |
| struners | stappers |
| stuck | stuk |
| stukkies | stukjes |
| suendes, saeterdas, op et suende-skoel, smoondes, dinnesdas, swoenesdas, donderdas, sfrijdags. of; op en moondag enz. | 's zondags, 's zaterdags |
| suenterkloas, oorspronkelijk suendekloas, suendekloazemannetjen = speculaasje, op Terschelling heten de sinterklazen nog steeds suendekloazen, vgl ook suende-skoel en suendags. | sinterklaas |
| sukker | suiker |
| sukkerpötjen | suikerpot |
T |
| taandestoker | tandenstoker |
| tanen | tanden |
| taote | vader |
| tefeltepper | tafeltopper |
| teid | tijd |
| teitjen, poosien, die ew ik al en poosien niet ezien. | tijdje |
| tessien | tasje |
| teug (min vollek) vgl teuge woater. paardeteug | tuig |
| teun | tuin |
| tie, ties | teen |
| tiepen, typen | typen |
| ties | tenen |
| tinge | tijding / bericht |
| toal | taal |
| toalen, ei toalt er niet noar | omzien naar |
| toalgebruk | taalgebruik |
| toate | vader |
| toonen | tanen |
| trekker | kar |
| trinjetieren | onrustig rondlopen |
| troep | drugs |
| tugen | tegen |
| tuntjen | tuin |
| tutte | Jongste tante |
| tutte | tante |
| tuutebel | kruisnet |
| twest | intussen |
| twoaren | doelloos rondlopen |
U |
| uitspraak; indrik, indricus | hendrik |
| umzun, em zen, z'n, ieder et zeine | zijn, z'n, ieder het zijne |
| uriker | urker |
| urikers | urkers |
| uriven, urf, Evenzo gespeld gulipen, sculipen, duriven, edurfd, vurive, vurf, vuriven, sluriven, slurp, sluripen, eslurpt, urfenis, slurf, durf, durp, duripen, durpien, slurpien, slurfien, turf, turiven, durfden, vurfden, slurpten, urfden, onturiven, sturf, sturiven, besturiven, wurf, verwuriven, murm, vermurimen, sturm, sturimen, besturmd, vurm, vurimen, wurm, wurimen, zwurm, zwurimen, sturmt, skeepswuriven, kuriken, luriken, snuriken, nurks, turks, turiken, urk, uriker. enige uitzondering: mullum, mullums, mullumpies, mullumen / maelen, maelums (mazelen), mullumer, maelder, mulder. ook skullups. | -erf, erven - mölms |
| ussien | huisje |
| ut beste | doei |
| ut uisien | wc |
V |
| va | papa |
| va | vader |
| van de mimme | naakt |
| van plastic, plestiek; ofwasteiltjen | teil |
| vanaved | vanavond |
| vandage | vandaag |
| vanzellef | natuurlijk |
| varder | verder |
| varders | verder |
| varekieker | verrekijker |
| variken | varken |
| vast woar | zeker |
| vein, in et vein is waeneg te veinen, Veindam (GR) | veen |
| veinen, voenden, evoenden | vinden |
| Verdeffedierechien | in de familie |
| verdellegt | kapot zijn |
| verdifferdierugien | verzetje |
| verjoardag | verjaardag |
| verleggien | verlegje |
| veroal | verhaal |
| veroaltjen | verhaaltje |
| Verrot | Vies |
| verskieten, verskeuten | schrikken |
| verstaand | verstand |
| vertoalen | vertalen |
| vertul | vertelde |
| verwaantskap | overeenkomst |
| verwaantskap | verwantschap |
| veter | veter |
| Visangel | Vishandel |
| vissien | visje |
| vliegen, vleugen, evleugen, dor vligt ie | rennen |
| vliegteug | vliegtuig |
| vlucht of vlocht, evenzo: bocht (bocht), mochen ww (mochten), slochteren (GR), vocht (vocht), pochen (pochen), rochel (rochel), locht (lucht), nochtere mage, anders; togt (tocht), dogter, kogt (kocht), mughe (vlieg), rughe (rug / rog), brughe (brug), gedrogt (gedrocht), zogt (zocht) . De mughen mochten roendvliegen?, buchien (bochtje), luchien (luchtje), töggien (tochtje), drugs, vrucht, vruchien, gehuchien, mughetjen, stug en stughe (met klankverschil!), vlug dan, vlugge, vlughe! in ei vlueg. pluggien, muggien of mughetjen, pluggen. | vlucht |
| voar | vader |
| voart | vaart |
| voe'bal, -club, -skoenen, -trainer, -elleftal. | voetbal |
| voegel | vogel |
| voenst; voenden | vondst |
| volleges | volgens |
| vor, ervuur | voor |
| vorbeiganger | passant |
| vort | weg |
| vreimde | iemand van buiten urk |
| vreimde | niet urreker |
| vreimden | gen urker |
| vrijmden | Toeristen, niet Urkers |
| vu'rduur | voordeur |
| vuerige | vorige |
| vues te kaut, de kauwe / de kelte (de kou), en kauwe vatten | Veel te koud |
| vunkien | vonkje |
| vurbield, vuurbield, verbielding, verbielege | voorbeeld, verbeelding |
| vurduur, met klemtoon op duur | voordeur |
| Vurig | Vorig |
| vurin, vuur in (met nadruk) | voorin |
| vuul | veel |
| vuuresteld, met nadruk op vuur | voorgesteld |
| vuurstraet | voorstraat |
| Vörssies, vurssien | liedjes / versjes |
W |
| wanaar goye de elfde wat de ellefde! (tussenklank alien invoegen as et woord benaedruckt word. | elfde |
| wanaar goye?; de elfde; wat? de ellefde! (tussenklank alien invoegen as et woord benaedruckt word) . | elfde |
| wareld | wereld |
| wareldberoemd | wereldberoemd |
| wark | werk |
| wat kunen, onger de knie eiwen, laar wat dan kuye wat. ook; dat behaars ik wel. | beheersen (iets) |
| wat oal je eut | Wat doe je |
| wat ofemoord aewen | Het moeilijk gehad hebben |
| wea, wea-en, weedenoar, weede-vrauwe | wee |
| weg kreupertjen | verstoppertje |
| weg kreupertjen / verstoppertjen | verstoppertje |
| wegkreupertjen | verstoppertje |
| wegkreupertjun | Verstoppertje |
| weik-lappe | maanverband |
| wein | Wijn |
| welleke | welke |
| weps | wesp |
| wetgeeving | wetgeving |
| wiend, wienden, opweinen (van natuur / droad / vislein) | winden |
| wienter | winter |
| wiet | weet |
| wieten | weten |
| wij, ij=ai | wij |
| wipwap | wip |
| wir / wier angers | opnieuw anders |
| woar | waar |
| woareid | waarheid |
| woaromme | waarom |
| woenen | wonen |
| wor, woar | waar? |
| woromme | waarom |
| worren | worden |
| worst, wursien | worst |
| wupkussum | sprinkussen |
Y |
| ye (uitspraak jie) vgl eng. you | jij |
Z |
| zaage | zaag |
| zaar | zeer |
| Zakkewasser | Hufter |
| zat | genoeg |
| zau ik, zauen we dat wel doen? za'ye =zal je, zaye =zie je, dus zau-je niet samentrekken! zau-ie =zou hij, boers praten als zauwie nau wel rechtstreeks tegen de ander gericht is geen normaal urkers. | zouden |
| zea, zealaand, zeaws, new-zealand, vgl ing. sea. vgl. ok mee (de), ree (de) / reide, snee (de), slee (de), bree (de), zeede, tree (de) / treide, lieve vrei (de), zei (de), bee (de) / beide, beije (ned. beide) . | zee |
| zeaver | speeksel |
| Zeaveren | Kwijlen |
| zeede, zeedes, zeeden, zee'n in zeen, spek of zwoerde. zeiden binnen je beije zeydes, zeijen is van bep. stof. Vor eutspraak zien: zee. | zede, zedes, zeden, en zeen |
| zeije, zeijen (stof) | zijde, zijden |
| zekkien | zakje |
| zelf | zelf |
| zeutjen | zooitje |
| zien-jen et nau! of zieyenet / zieye'et | zie je nou wel! |
| zien, zaggen, ezien | zien, zagen, gezien |
| zijken, maeken | zeuren |
| zo doalek | straks |
| zó doeye dat, zoo?, nau dat is angers ok mar zo-zo | zo |
| Zoaterdag | Zaterdag |
| zucke | zulke |
| zuendag | zondag / dag des Heeren |
| zului, zulie, ze (in het nederlands ook hun of hullie, wat als foutief wordt gezien. In het urkers ook eulie wat volstrekt normaal taalgebruik is, eulie is als zelfst.nw. overigens olie!, daarnaast nog zullie wat als geafecteerd taalgebruik wordt gezien, alleen gebezigd tegenover vreemden. | zij / ze (mv) |
| zunne | zon |
| zussien | zusje |
| zuun | zoon |
| zuutjes, zachies, kalm an!, iel zachies aaien or (van oend of katte) | zachtjes |
| zwager | schoonbroer |
