| (warm) eten | kost |
| -alf | alef (half), aleve (halve), ofkaleven, kalef, kalefies, kalefien, zaliven, zalif, alefien / ellefien (klein halfje), kellefien (klein kalfje), ellefien (elfje), alvieren, (halveren), angeralef, alers / alders. |
| -alg | alg, aligen, balg, galg, galigen (galgen, bretels), talg, walg, waligen, alligator. |
| -alk | baliken, valiken, alik (soort zeevogel), tjaliken, verkalikt, kaliken, stalking (eng.) De tussenklank is hier sterk aanwezig, daarom ook: balik, balikien, valik, tjalik, kalik. in het ev dus. |
| -alm | psalm, psalemen / psalms, psalmpien, galm, galmt, galemen, galemiezen, gresalm, kalm an, kallum! (uitroep), kalmieren, kalemte, alm, talimen / truzelen, walm, walimen, inpalimen, palmbomen, zalm, zalimen, zalmslaatjen, zalmpien. neijerwes: zalms, palms, alms, walms, galms, kalms (geweze) . |
| -alp, arp | scalepen, scalep, scalpel, scalpieren, skalebieter (oorwurm) harep, harepen, karper, karpers, snarepen, snarpend, snarpt (snerpt) |
| -arf | kurf / karf, kareven / kuriven, kurfden / karfden, ekarfd / ekurfd (kerven), skarf, skareven, larf, lareven, parefum, warfum (Friesl) . |
| -arg | de tussenklank is hier zwak en schrijven we niet! argeren, barg (berg), bargen, darg, marg, targen, bargingswark, barger (berger), bargingsmaeskepeije, bargen / burigen, bargden / burgden, eburgd / ebargd, De vorm met bargen heeft de voorkeur, in opburigen / opbargen heeft juist opburigen de voorkeur. buriger (burger), burgemaester. |
| -ark | opmarking, anmarking, ark, ariken, stark, anstariken, mark, mariken, kark, kariken, karikatuur, park, parking, wark, warking, wariken, variken, het eiland Marken. |
| -arm | erbarmelik, darm, darmen, karemis (samenstelling van kark en mis, wordt niet meer als zodanig herkent), karrewiel (samenstelling van karre en wiel), karmt, karmde, alarmen, marmeren, warm, wareme, waremen, karemen (kermen), In de spreektaal wordt vaak een 'e' geplaatst tussen rm, rf, lg, lk, rg, rk, lf, lm. Het urkers heeft deze neiging sterker dan het nederlands. Vooral als de stam van het woord met -en of -er verlengd wordt zoals in de ww en in het mv hoor je de tussenklank en schrijven we deze ook. In alle andere gevallen liever niet omdat er dan onnodige medeklinker-verdubbelingen ontstaan zoals warrum (warm) . In het engels is het zelfs in de spreektaal absoluut 'not done' om bijv millek te zeggen ipv milk. |
| -erf, erven - mölms | uriven, urf, Evenzo gespeld gulipen, sculipen, duriven, edurfd, vurive, vurf, vuriven, sluriven, slurp, sluripen, eslurpt, urfenis, slurf, durf, durp, duripen, durpien, slurpien, slurfien, turf, turiven, durfden, vurfden, slurpten, urfden, onturiven, sturf, sturiven, besturiven, wurf, verwuriven, murm, vermurimen, sturm, sturimen, besturmd, vurm, vurimen, wurm, wurimen, zwurm, zwurimen, sturmt, skeepswuriven, kuriken, luriken, snuriken, nurks, turks, turiken, urk, uriker. enige uitzondering: mullum, mullums, mullumpies, mullumen / maelen, maelums (mazelen), mullumer, maelder, mulder. ook skullups. |
| 's zondags, 's zaterdags | suendes, saeterdas, op et suende-skoel, smoondes, dinnesdas, swoenesdas, donderdas, sfrijdags. of; op en moondag enz. |
A |
| aai / aaien, haai | aai, oai / aaien, oaien, haai of hoai, aaiepoes : tegen de poes, als enige andere ww ook kraaien, laaien (van vuur) met 'aai' de overige als regel met -eijen, bijv: reijen (rijden) . et vuur lait op, ei aait de oend, zulie aaien et beest, aaye mij over men rughe? aye (had je) al? ei rijt er nau nortou, dor krait gien oon noar. |
| aal / paling | ael, aelen |
| aan | an |
| aandeel | andiel, andeel, aandiel, aandeel, wordt door mekaar gebruikt, de vormen met 'aan' zijn verbastert uit het nederlands (urker aan=an) en dus eigenlijk fout. Zo hebben we ook nog diel / deel en dieler / deeler en het engelse dealer. vurdieltjen, klein / groot vurdiel / vuurdeel, (u voor r=u, vgl u voor w=u in bijv ruw) . verdielen / verdeelen en verdielig / vordeelig! doen er je vurdiel mee! |
| aangewezen | anewiezen |
| aankijken | ankieken, an-ekeaken, an-ekiekt, Onregelmatige ww'n ondergaan vaak klankverandering. In dit geval wordt ie in de verleden tijd uitgerekt naar ea, zoals in het engelse sea, deal, team. keek = cake, eek, week e.d. |
| aanrecht | aarregt |
| aansluiten | ansleuten, anesluten |
| aardappel | arepels |
| aardbei | arebuije, arebuijen |
| achter | after, achter |
| achteraan | afteran |
| ademen | aedemen, aesemen, gean aesem kregen |
| afgeleverd | of-eleverd |
| afslaan | ofsloon |
| afspraak | ofspraak |
| afstandsbediening | ofstan'sbediening, knipper |
| aftikken (bij spel) | jampeldekamp |
| alleen | alien, aliendig, aliendes, alienig, ook hier geen dubbel l na a, andere voorbeelden: akoord, wanaar, apartement. Nederlands: akkoord, wanneer, appartement. |
| allemaal | allegaer, Samentrekking van al-te-gader (in vergadering) |
| allemaal | allemael, omdat het woord alle ook afzonderlijk bestaat schrijven we hier dubbel l. Samentrekking van de woorden al-te-maal dus 3 woorden. Eng.: all-to-gather. Het engels heeft ook dubbel l maar heeft andere spellingsregels. |
| allemaal | allemoal, Drentse schrijfwijze |
| als dat, alsof | asdat waer is, asdat-et is, asdat em lukt, as-of dat kan. |
| als ik, als wij, als ons | as ik, azzek, azzek dat doen dan |
| als wij | as wij, azzen wij, azzemen, as oens |
| altijd | alteid, altoos, almaar duur |
| Amsterdam | de stitie |
| anders | angers, de angere kaant, angers-omme, wiet je nog angers? |
| arme | arme, areme, de persoonsnaam Harm of Harmen wordt vaak als (H) aremen uitgesproken. |
| armoedig | aremetierig, andere afgeleiden: aremoede, aremoedig, arm mins, areme minsen. |
| auto | auto, uitspraak otow |
| automaat | automaat, automaties |
| azijn | eek |
B |
| baby | balder |
| bakje | bekkien |
| bakje koffie | bekkien koffie |
| bandje | bintjen |
| bankje | binkien |
| bazig | baezig |
| bed | bedde |
| bedenken | bedinken |
| Beerenburg + Cola | speitjen, en lekker speitjen auwe |
| beestjes | biesies |
| beetje | bietjen, ok artverstarkertjen, ok rooie bietjes eten, kuye nog wel eten?, nau kleine bietjes. |
| beginnen | beginnen, anstalten maken |
| beheersen (iets) | wat kunen, onger de knie eiwen, laar wat dan kuye wat. ook; dat behaars ik wel. |
| beheersen (zich) | au je in, au je natuur eronger, behaars je! (met h), eut en benauden aars = oarsgat |
| bekijken, bekeken | bekieken, bekeaken, bekiekt |
| ben | bin |
| ben (zijn) | ik bin, ye binnen, ei / zie / et is, wij / julie / zulie binnen. vt: ik was, ye wazzen, ei was, wij wazzen. vragend: beeye? isse? is-ie-der-al? wor wasse? wat wazzie? oe-wazzet? wazzen wij? wordt met iets nadruk gevraagd dan vinden deze samentrekkingen niet plaats bijv: was zie er nou al? |
| benen | bienen |
| benieuwd | beneid, Et zalmen beneijen, Et zal mij beneijen. ij=ai, eij=aai. -eijen komt veel voor in ww'n : meijen, leijen, reijen, greijen, dreijen enz. -eije komt veel voor in woorden als visserije, budereije, meije (de maand), skrevereije, vuelwevereije e.d. |
| benieuwen / benijden | beneijen |
| benieuwen / benijden | neis / nijd, beneijen, et beneid m'n, ik benijd je, beneid wezen, benijd worren, eindigt een woord op -eid dan is ei: ai. (behalve bij teid (e) wat vroeger tei-dinge / bericht was, met openlettergreep dus) |
| berenburger cola | spaetjen. |
| berijden / bereiden | reijen (op een paard), klaermaken (van de kost), bereijen, beredderen (alerlij etenswaer) . dingen of zaken vuurbereijen (vuurbereijingen plegen) . zie rijt paard, zie bereid vuur. voor verschil van ij en ei zie ook: lijden / leiden en benieuwen / benijden. Het urkers kent geen dt!! |
| beschuit | kweewk |
| beschuitje | kweewkien |
| betekenis | betaekenis |
| Bevrijden | bevreijen, ik bevrij, ye bevreijen, ei bevrijt. |
| bewust worden | gewoar worren |
| bewust zijn, wezen | gewoar binnen, gewoar wezen |
| bezeerd | bezaard |
| bezem | bessem |
| bezig | beazig |
| biertje | pilsien |
| bij | bije, insect, bijenkoneginne |
| bij bewustzijn | bij kinnes |
| bijbel | bibel, bybel |
| bijbelgedeelte | bibelgedielte, ie voor l is meestal lang als in deal |
| bijdehand | bijdehaand / wees / slim, bijdehandjen |
| bijl | beil, beel, biltjen |
| bijna | bijna, bij lange nae niet (op geen stukken na) |
| bips / kont / billen | gat, reet, op m'n gat, reet. |
| biscuit | kweewkien, koekien |
| blaadje | bloatjen |
| blij | bleide (as blik), ei op het eind van de lettergreep is ei als in eisijs: trei, vrei-de, bei-de, ei-den. ei in -eid klinkt als ai. |
| bloei | bluui, let op: hier geen -uij. Het urkers kent een aantal tweeklanken met +j, i+j=ee / e zoals in kees / kezen, case, race / racen, sjees / sjezen, ree / ree-en, tray, okay, play, plee.
ook in woorden als geo-, museum e.d. zit ee / e. a+j=ij, aa+j=eij. e+j=ey dit is de hollandse ij / ei klank en komt in het urkers maar weinig voor. ei+j=eye en is ook zeldzaam: bijv. in de vraag wat eye? ie+j alleen in krieye (kreeg je), zieye (zie je) o+j=oi hoi, cowboy. ae+j=oai alleen in toai, zoai e.d. oo+j=ooi, mooi, gooi, ik gooi, ye gooien, ei goit, zie goit, wij gooiden, egooid. u+j=ui, uil, duik, huig, kruik, alle leenwoorden uit het hollands. ui+j=uij in uijen, buijen / buitjen, eutduijen, luijen, zuijen / zuid. oe+j=oei, boei, loei, doei, uu+j=uui, bluuien, gruuien, de boom gruuit eut. Verder nog aai / oai in dierennamem, haai / hoai, kraai, (pape) goai, gaai, bij=beije, kaaiman, in baai / boai, eng. bay, leijen=leiden / lijden, aye is vt van eye, aaien, laaien en kraaien ww met aai. Dit zijn alle vormen, het aantal voorbeelden is natuurlijk nog groter. Leijen = Leiden (ZH) . |
| blokjes | blukkies |
| blut | rut |
| boerderij | boe'dereije (hier valt opmerkelijk genoeg de r uit in plaats van d, maar boererije klinkt ook ehm...), kiengerboedereije ok: boerenbedreef |
| Boezel | Arrebuien |
| bonen | boontjes |
| bonkje | bunkien |
| boodschapjes, boodschappen | booskippies (et urkers wil graag de d verliezen) |
| boodschappen doen | booskippen doen |
| bootje | bootjen |
| Borst | Pappe |
| borsten | Pappen |
| boterham | plakke bol, plekkien brood |
| braden, laden | bakken (van vleis), et vleis doen, broaden / broon, ik broad / broon, et broad / brod, wij broaden / broon, wat broaye? / broye?, gebroaden of gebroon vleis: et gebroad / et gebroon, Oploon / oploaden, ik loon / lod, ye loon / loaden, lod-je / loye?, ei lod, wij loaden / loon, opgeloon (de) of opgeloaden: spul, loadege, loading, aparatuur, mobiel e.d. Vroeger alleen broon en oploon, nu ook broaden en loaden met d! Vormen als; ik broai of wij loaien zijn onnodig verwarrend, dus niet gebruiken! ook ei brot, ik lot (met t) hier liever niet gebruiken |
| brandnetel | braandekietel |
| breien | breijen, |
| breinaald | brijpriem |
| bril | brille |
| broekzak | diezek |
| Broer | Bupe |
| broertje | bruurtjen |
| bromvlieg | braem |
| brood | bol |
| buik | buk, bukken, als ww: vuurover-bukken |
| buiten | beuten |
| buiten urk | an de walle |
| burgemeester | burgemeaster |
| bushokje | bus-ukkien |
| buurt | buurt, burtjen |
C |
| cadeau | kadootjen kedoo, kedoos, kedootjen |
| cafe | cafeetjen |
| catechisatie | lare |
| chocolade | chukkeloa |
| chocolademelk | poeiermellek, choko-drink, chocomel |
| condoom | Kapotjen, rubbertjen |
D |
| daar | dor, doar (oa voor meer nadruk) |
| daar in, er in | er in, der in, dor in, doar in |
| daardoor | dor-dur, doar! duur! |
| daarna | dornoa, doar noa |
| daarom | doromme, doar omme |
| daarvoor | dorvor, doar vuur |
| dagpauwvlinder | skoelapper |
| damesbijeenkomst | krans |
| dan stoot je je neus | dan stroop je op |
| datum | doatum |
| de beede | de (vuur) beede, met lange ea klank |
| de beede / heden | de (vuur) beede, ee voor d klinkt altijd lang: ea, deze horen we ook in wreede, leed, smeeden, wee, heeten, eeden, lid / leeden / leen, streed / estreen, (g) ebeeden en leedemaeten. ook vur-beide, ei voor d klinkt altijd als ee, deze horen we ook in eiden (heden), steiden, teiden en zeide (zie zijde, zie ook zea) . ee als ea nooit verkorten dus: streeden (vt van streijen), sleedes, zeaen. |
| de stoep | de banen |
| den helder | neije diep (NH) |
| denken | dinken, dochten, edocht |
| deur | duer, dueren, duertjen |
| deze | disse |
| dezelfde, een zelfde | de-zelfde, en-zelfde, ja de zellefde! |
| die lui | die luijen (soms ongunstige betekenis) |
| dijk | dik, dikken, dikkien |
| dikke | bram |
| doei | ut beste |
| doelloos rondlopen | twoaren |
| doen | doen, dingen, edoon, ik doen, ye doen (en), ei dot, wij doen (en), ik ding, ye dingen, ei ding z'n ding, jului dingen jeluiers dingen, wij eiwen oens ding edoon! |
| dominee | domenai |
| Dommerd | Soeduk |
| Doperwtjes en worteltjes | punten in streepen, wortoltjus mit doppertjes |
| dorp | durp (meer accuraat: dörp) |
| dorpje | durpien |
| dorst | dorst, ze dorst (durift) et niet te vragen |
| draad | droad, droatjen |
| draadjesvlees / rundvlees | koevleas |
| dreun | druun, ww druunen, druunden edruund |
| drijven | dreiven, dreaven, edreaven |
| Dronken | Stroalbezupen |
| droog | droge |
| drop | drok, drukkies, drukkien |
| drugs | rommel |
| drugs | troep |
| drukken | drucken, druckten edruckt, alle woorden met deze klank erin worden op eendere wijze gespeld o.a. druckereije, drucker, buck, bucken, buckte, bucker, druckte, geluck / gelukkien, ruck, ruckte, truck, trucken, visserij-box, boxen, boxer, box-bal, sluck / slukkien, bukkien, rukkien, zucke / zucken |
| dutje | knippien |
| duwen, duwtje / drukje | drokken / doegen / en zet geven, zetjen / doegien |
| dweil | feil, dweil |
E |
| eau de cologne | onjeklonje |
| een gezang | 'n gezangetjen |
| een groot stuk | en bonk |
| een kus | en poes |
| een paar | por, poar |
| een por | en porre in je zeide |
| Een verkering | Kalletjes |
| een vriend / een vriendin | moat |
| eend | eande, eanden, intjen. |
| ééne, tweee, driee | eene, twiee, driee, viere, veive, zesse, zuvene, achte, nigene, tiene, elleve, twoaleve, dartiene, viertiene, vijftiene, zestiene, zuventiene, achttiene, nigentiene, twientig, dartig, veertig, vijftig, sestig, zuventig, tachtig, nigentig, oenderd, duzend, veifoenerdduzend, miljoen, miljard. |
E |
| eerlijk | aarlik, aarlike |
| eet smakelijk | eetse |
| ei, -heid, -eit | klinkt als 'ai' in heide, weide, weiden, ei, eieren, beieren, beierd, ei (hij), en in de uitgang -eid (oardigeid), klinkt als nederlandse ei in de uitgang -eit (electriciteit) . 't IJ is het water voor Amsterdam. ww op -eijen hebben ij in de 3e persoon: ei rijt, zie snijt, et lijd, met -ijt / ijd, of: ei verneid, zie bereid, et leid met -eid. het urkers kent geen dt .woorden op ij hebben het mv op -en: rijen, kijen, lij, lijen dakje / leijen dekkien, de lijen laggen op et dak, deije / deijen, beijen en zeijen stof. ei in weid (wijd) : eutweijen (uitwijden of uitwaaien) over de weije weiden, en weije blik eawen of weidse blik. weydse (hollandisme met ey dus) . Het voorkomen van zokke woorden wordt hollanditus eneumd, ik wou dat ze dermee op de hei zatten. ik weid eut, ei wijt weg. zie ook lijden / leiden voor ij / ei verschil. |
| eigen | eagen, eagelik, eagenaor, eagenaordigeid, eagenaordigeden |
| eind | aende, aendelek, aendig, van einde in vare. |
| einder, kim, horizon | eander, kimme, horizon |
| elastiek | illestiek, illestieken, illestikien, elasties |
| electrisch | electries, electriciteit, stroom |
| elfde | elfde |
| elfde | wanaar goye de elfde wat de ellefde! (tussenklank alien invoegen as et woord benaedruckt word. |
| elfde | wanaar goye?; de elfde; wat? de ellefde! (tussenklank alien invoegen as et woord benaedruckt word) . |
| elk, elke, elks | ellek, elleke, elks |
| elkaar | enkanger |
| ellende | ellende, malleur |
| emmer | immer, pusse |
| en | in |
| eng, engte | skril, ok nauw, nauwte, ingte. |
| enkel | anklauw |
| enkel | inkel |
| enkel, enkele | inkeld bv: er is inkeld brood, inkele of inkelde keer |
| enkels | anklauwen |
| Enkhuizen | Keuzen |
| er, erbij | der, er / derbij, erbij |
| erg | arg |
| eruit | ereut, erin, erop, eran, erof, er-van-of, eronger, erboven, ernoast, erduer-eine, erom-eine, erover-eine, erlangerst, erongerduer, ertugenan. |
| eten, vreten | eten, atten, egeten, ei it, ei vrit. |
| even | effen, effies, effetjes |
F |
| familie | pallementoasie |
| familie | pollemetoasie |
| fopspeen | nune |
| frits | frissien |
G |
| gaan | goon, gingen, egoon |
| gaan | ik goon, ye goon / gonen, ei got, wij goon / gonen, goye al?, dor got-ie |
| gaar | goar |
| gaat | got |
| gaatje | goatjen |
| galerij (kerk) | kraak |
| gans | gaanze |
| garnaal | garre |
| garnalen | garren |
| gastenverblijf | hotel (internationaal herkenbaar vgl. auto) |
| geboren | ebeuren |
| gedaan | edoon |
| gedeelte | gedielte, ie kan lang of kort zijn, met of zonder nadruk, we spellen y voor l in wyl, zyl, kyl, enz. |
| geel | geel |
| geen | geen, een =ean |
| gefeliciteerd (gefíliciteerd) | gefelicitierd |
| gegeven | geeven, gavven, egeeven, en gegeeven paard. (als het deelwoord bijvoeglijk wordt gebruikt heeft het wel g) |
| gehad | aewen, adden, ad. et ad aewen (het gehad hebben) |
| gehakt | balletjen gak |
| gehoord | e-oort |
| gek | beeye nog en bietjen gek op mij |
| gekeken | ekeaken |
| gelukkig | gelokkig |
| gelukkig | geluckig |
| gemaakt | emaakt |
| gemeen | gemien |
| gen urker | vreimden |
| genemuiden | ginnemuijen |
| genoeg | zat |
| geraspte | gerespelde |
| geraspte kaas | gerespelde kaeze |
| gesloten | esluten |
| gespeeld | espuelt |
| gesproken | esprueken |
| getrouwde vrouw | mins, vrouwe |
| gevloekt | evloekt |
| gevonden | evoenden |
| gevulde koek | dikkertjen |
| geweest | ewest |
| gewone / normale | gewoene, nermoale |
| gezegend | ezeged |
| gezicht | grinze |
| gezien | ezien |
| gisteravond | gisteraved |
| goedemorgen | gemurigen |
| goedemorgen | gemurigen jelui |
| goedmaken | ofpoesen |
| goeiemorgen iedereen | murigen iedereene |
| gras | gres |
| greet | griet |
| groei | gruui |
| groenteboer | gruunteboer |
| grootvader | beabe |
| gruis | gruus |
| gulden | golden |
H |
| haan | oon |
| haar | oar |
| hajs | sjoef |
| hal | gang |
| halen | oalen, binnenhalen van de netten |
| hallo | aja |
| hamer | amer |
| hark | harik, hariken |
| heb | ew |
| heb je al een ei gehad | ew je al en ei ad |
| hebben | aewen |
| hebben | eawen |
| heel | iel |
| Heimwee | Anwinneg |
| hele | iele, eele |
| helft | elft |
| hendrik | uitspraak; indrik, indricus |
| hengel | poerstok |
| hengelen | poeren |
| Hengelen | Poeren |
| herfst | arefst, en in 't oud urikers sarries |
| herfst | sarries |
| het | et |
| het heeft | et et |
| het liefst | liest |
| Het moeilijk gehad hebben | wat ofemoord aewen |
| het tij | et teije, ebbe in vloud |
| heten, toen heetten, de zo geheten | heten, toen heeten, de zo geheten. Ik heet piet, ik heete toen jan, de zo geheten jan pieters. alles met lange -eat klank (de h geeft aan dat -eet -eat moet zijn en wordt zelf eigenlijk niet uitgesproken) Oh ja, heate kip of heete kippe? spelling is gewoenweg een keer kiezen... |
| hiel | anklauw |
| hier | ier |
| hij | ei, ei =ai |
| hij | ie, wat ettie? |
| hoe denk jij er over | oejoe |
| hoe gaat het met jouw | oe is met leiven no da |
| hoe gaat het? | oe got ut? |
| hoe laat? | oe loat? |
| hoed | oud, outjen, ik skrik m'n en oetjen |
| hoekkastje | oekevetjen |
| hoi | allo |
| hond | hoend |
| hond | oend |
| hoofd | kop |
| hoofd | oofd |
| horloge | orlozie |
| hou hem in de gaten | auw em op je dooiewagen |
| houden | auwen |
| Hufter | Zakkewasser |
| huilen | janken |
| huilen | kreten |
| huilen | op de kwink |
| huis | eus |
| huisje | ussien |
| hun | eurluis |
| hun, die lui hun | eurluis, erluis, erluiers, eulies, Die luijen derluiers fiets waz esteulen. Die mensen hun fiets was gestolen. |
I |
| iedereen | iedereene een =ean |
| iemand van buiten urk | vreimde |
| ijsblokje | eesklontjen |
| ijsblokje | eesklontjun |
| ijsklontje | eesklontjun |
| ik | ik |
| immers | ommers |
| in de familie | Verdeffedierechien |
| inschenken | inskinken |
| intussen | twest |
J |
| ja en nee, neen | jah, ja (in schrijftaal alleen ja) en ne (nih), nee (nii), de korte klank voor het normale taalgebruik, de lange voor een meer beslist ja of neen. Net als het woord ye (jie) of het ned. een (un) berust de spelling op afspraak en niet op regel. ne die aew ik niet ezien, ja gister nog wel. |
| jaar | joar |
| jaartje | joartjen, jortjen |
| jaren | joaren |
| jaten | jatten |
| je | je of ye: bijv. aye? eye? |
| je kunt niets van | gé kunt er niks van |
| je verkering | kalletjen |
| jeuk | juuk, minder serieus: jukege of de kriebels aewen. |
| jij | ye (uitspraak jie) vgl eng. you |
| jn | je |
| jongeman | buije |
| jongen | jonge |
| jongen | jongetjen |
| jongetje | jongetjun |
| Jongste oom | bupe |
| Jongste tante | tutte |
| jonkie | junkien |
| jou | joe |
| jouw | joen |
| jouw / jou | joen / joe, joen boek, et is van joe |
| jullies | jeluis |
K |
| kaart | koart |
| kaas | kaeze |
| kaas | kèze, kaeze |
| kaaschips | garretjes |
| kaasschaaf | kaezesneijer, eutspraak: snaaier |
| kabeljauw | gulle |
| kaneel | piepkeniel |
| kapot | eut z'n fasol |
| kapot | kadoek |
| kapot zijn | verdellegt |
| kar | trekker |
| karweitje | akefietjen, klussien |
| kast | kesse |
| kastje | kessien |
| Kat | Katte |
| keel | strotte |
| kerk | kark |
| kerkje | karikien |
| kerst | karst |
| kerstfeest | karstfeast |
| keuken | kuuken |
| kier | spleat |
| kijk | kiek |
| kijken | kieken |
| kin | kinne |
| kind | keint, en klaen kientjen, en keinsdeel |
| kinderen | kiengeren, dat et je aegen kraet (gebroed) edoon! |
| kip | kippe of inne |
| klaar | bereid |
| klaar | kloar |
| klap in je gezicht | flair of flaer |
| klein | klaen |
| klein hoekje | kemoffeloekien |
| kleine | kleane |
| kleintje | klintjen |
| klep | kleppe |
| kletsen | maeken |
| kletsen, zeuren | maeken |
| klok | klokke |
| Klootzak | klootzak oo als in Ohm, Bohr (duitse klank) |
| knikker | esseloar, paeter of knikker, en grote: bom |
| knoop | knoffel |
| knopje | knuppien |
| koeien | kounen |
| komen | koemen |
| konijn | kenien, kenienetjen |
| konijn | kniene |
| konijnenhok | kenien-okke, kippe-okke, mierebult dus nooit n ingevoegd |
| kooi | okke of kooi, deuf-okke, apekooi (het urkers kent geen mv's tussen n) |
| Koolraap | Knolletjes |
| kopje | köppien |
| kopje en schotel | kuppien in skotteltjen |
| kopje koffie | bekkien |
| koppig zijn | een ooft tonen |
| kousen | koesen |
| kozijnen | kozein, kozeinen |
| kraan | kroon |
| kreeften | krieften |
| kreeftjes | kreafies |
| kruisbes | kreuzebullum, vgl mullum |
| kruisbes | kruuzebullum |
| kruisnet | tuutebel |
| kuil | kule |
| kunnen | kunen |
| kurk | kurk, kurik, kurikien |
| kus, zoen | poes |
| kussen | poesen |
| kwaad | kwoad, kwoaiegeid |
| Kwijlen | Zeaveren |
| kwijt | kweit |
L |
| laatste | leste |
| Lamp | Laamp |
| lampje | limpien |
| Lang | Lange |
| langs | langerst |
| lantarenpaal | lantarenpoal |
| laten | loaten / lotten |
| leeft | lift |
| leeftijd | leifteid |
| leem | leam |
| leeuw | leew, leewen, ok liew, liewen, Liewarden (FR), eaw (eeuw), eawegeid. |
| leren | laren |
| leuk | gaaf |
| liedjes / versjes | Vörssies, vurssien |
| lief | kaka |
| lief meisje | baldertjen |
| lieveheersbeest | kuukediefien |
| lieveheersbeestje | keukediefien |
| lijk, gelijk | lik (en dooie), lik (even oge), (ge) lik stoon, gelik eiwen |
| lijkt | likt |
| lijm | leam |
| lijn | In het urkers twee woorden: lijn (op de grond, op kaart) vgl eng. the Line (evenaar), lein (voor draad) bijv, waslein, vislein, staeldraed e.d. |
| lijst | least |
| likken | slikken |
| longen | longun |
| loods, bergruimte | loos, skuur, box, garage |
| loopneus | snotbriebel |
| lucht | locht |
| luister | leuster |
| luister eens | or-dan |
| luisteren | leusteren |
| luizen | iepelepiepies |
| luizen | leuzen |
M |
| maan | moon |
| maandag | moondag |
| maanverband | weik-lappe |
| maat (waarde) | moat, dor stot gien moat op (dus onbegrensd, ook overdrachtelijk van persoon of streven) |
| machtig | michtug, alemachteg, oe-michteg, oe-maggies |
| make up | make up |
| mama | moe |
| mama’s | moms |
| mandje | mintjen |
| maten | moas |
| mededeling | meede-dieling, miedieling |
| mee | meede, mee, vor eutspraak zien: zee, soms verkort (gebiedende wijs) : koem mie dan!, meede verantwoorden. |
| meer | maar |
| meeuw / meeuwen | miew / miewen |
| meid | moaien |
| meid | mooien |
| meisje | moatjen |
| meisje (onaardig ) | minne moaien, secreitjen |
| mens / mevrouw | mins |
| mensen | minsen |
| merk | mark |
| met | mit |
| met | mit, As riegel alteid mit, in nooit met of mut al et et vaak die klank wel. et is inkelt mit as et benaedruckt word. bv jan mit piet. Mar de lezer wiet dat wel, et is ok alteid et, in et is ok alteid et. lees dit nog maaris... zieye'et al? |
| mietje | kwien |
| mij | mij, ij=ai |
| mijn | mein |
| mijn | mein, men, m'n |
| mijn arm, armen | m'n narm, m'n beije armen |
| misschien | meskien |
| moe | love |
| moe zijn | loove wezen |
| moeder | mimme |
| Moeders moeder | Kuukenbessien |
| mogen | maggen |
| mogen | mugen |
| mogen, mochten, gemogen | maggen / mugen, mochen, emugen, De mughen mochen dur de kamer vliegen! |
| mogen, mochten, gemogen | mugen / maggen, mochen, emuegd. tt: ik mueg / mag, ye mugen / maggen, ei mag, muye dat / maye dat? vt: ik moch, ye mochen, ei moch. moye dat? = mocht je dat? |
| mond | moend |
| Mooi gedaan | kiekes on, kiekers an |
| Morgen | Murigen |
| motor | metor |
| mouwen | mauwen |
| muizen | meuzen |
| mus | moske |
N |
| naakt | van de mimme |
| naar | noar, nor |
| naar | nor, noar |
| naast elkaar | noast enkanger |
| Nachtkastje | Nachkessien |
| nachtvlinder | kroalensketer |
| nadelen | noadielen |
| natuurlijk | vanzellef |
| navel | knoopien |
| Nederlands (taal) | op z'n vreims |
| nee | ne (nih), nee (nii), zie ook ja |
| Neef | Neive |
| neefje | neifien |
| neem | niemen, nammen, eneumen |
| nek | nekke |
| nemen | niemen |
| nergens | nareges |
| neus | neuze |
| nichtje | nichien |
| niemand | gieneene, een =ean, geen-eene! |
| niet urreker | vreimde |
| Niets | Niks |
| nieuw | neid |
| nieuwe | naaie |
| nieuwerwetse | neijerwesse |
| nieuws | neis |
| noemt | neumt |
| nog eens | nog ers en keer |
| nu | nau |
O |
| ochheden | oe-eiden |
| ochtend | ochted |
| oliebol | euliebol |
| oma | bessien |
| oma | bes |
| oma | bes of bessien |
| oma | bessien |
| oma | opoe / bessien |
| oma / opoe | bessien |
| omgeving | omgeeving |
| omver | omvare |
| omzien naar | toalen, ei toalt er niet noar |
| onder | onger |
| onderbroek | ongerbroek |
| ondertussen | kwest, ongerwelen |
| onderzoek | ongerzoek |
| Onin | Kollezeutjen |
| onlangs / laatst | ongerlest |
| onrustig rondlopen | trinjetieren |
| onze | oenze |
| onzin | Kollezeutjen |
| oom | bubbe |
| oom | none |
| oom | noone |
| Oom | oom |
| oorwurm | skalebieter |
| opa | baebe |
| opeens | opeens, een =ean |
| opgegeten | opegeten / opegeaten |
| opmerken | opmariken |
| opnieuw anders | wir / wier angers |
| opruien | opruijen, stoken, ene opdreijen |
| opruimen | opreumen |
| oudoom | none |
| overeenkomst | verwaantskap |
| overeenkomsten | overeenkomsten, een = ean |
| overgrootvader | kukebaebe |
P |
| paal | poal, lantarenpoaltjen |
| paar | poar, por |
| paardenstal | paardestalle |
| palenscherm | poalenskarm |
| paling | oaltjen |
| paling vissen | oal vangen |
| papa | va |
| papieren puntzak | peper-ussien |
| passant | vorbeiganger |
| patroon | skappeleurtjen |
| pen | pinne |
| persoon | mins |
| pinda | apenuut |
| pissebed | beddezijker |
| plantje | plintjen |
| plassen | pissen woateren, openbaar urinoir: pis-ukkien |
| poedersuiker | poeiersukker |
| poep | drek |
| poepen | kakken |
| politie | polisie |
| pony | je toppe |
| portemonee | knip |
| portomonee | knip |
| pos | skele |
| praten | auwe-oeren |
| praten | praoten |
| precies | krek, juest, presies |
| precies / goed | krek |
| probeer | prebier |
| prullenbak | slikvat |
| prutsen | klauwen |
| prutsen | mooren |
| pubertijd | puberteid |
R |
| raar | roar |
| ramen | rimpies |
| randje | rintjen |
| rat | rotte |
| rede (ratio) | reide, reidelekeid, rídenaesie, rídeniren, Ei is zo bleide, ei is eut het redden. (buiten zinnen / de rede van blijdschap) |
| regels | riegels |
| regenbui | buije |
| reiger (vogel) | rijger, 'reyger of raiger' we spellen altijd ij |
| Reinier | Gup |
| reinier | guppien |
| reisje | raeze, ressien |
| rennen | vliegen, vleugen, evleugen, dor vligt ie |
| reuk | reuk, eu als in geur |
| rijden | reijen |
| rijk | rik |
| rijst | reist |
| roeien | ruuien |
| Roggebrood | Brughe |
| rokje | rökkien |
| Rommelig | Een zeutjen |
| rondje | roentjen |
| rondvaartboot | roendvoartboot |
| ruiken | rukken |
| ruwe lippen | sprose lippen |
| ruzie | arrie |
S |
| Saucijzen | Natte worst |
| schaatsen | skaese, skaesen |
| schade | avereije |
| schaften, pauzeren met iets erbij | skaften, skoften, skaftteed, skeuve is een oud woord voor tussendoortje; op de skuffies eutwezen (lekkerbekken) . tegenwoordig ook: skuifies, zie is op de skuifies (op de gemakkelijke voordeeltjes uit) . onbeskoft in z'n vreet (onbeschaafde eetgewoonten hebben / onbeschaafd zijn) . als scheldwoord: veule skoften dat je-der-lui dor binnen. flink scheuven (goed eten), fig. ook geld uitgeven; flink skeuven auwe! |
| schat | skat |
| Schat (liefkozend) | Skat |
| Scheepshelling | Ellige |
| scheiding | skeijege |
| schelp | skullup |
| schelp (spiraalvormig) | inkeldekinkeldekoria |
| schepsel | skepsel |
| schieten | skieten, skeut, eskeuten |
| schijf | skeive, skijf, skeivetjen / skeifien. skijfien |
| schitterend | skitterend |
| schoen | skou, skounen |
| schoenen | skounen |
| schommel | ossebosse |
| schommel | hossebosse |
| schommel | ossebosse |
| schommel | skommel |
| school (onderwijs) | skoel, skul waarschijnlijk lang geleden skoe-le, de e is verdwenen maar de korte oe is gebleven. In het kamper dialect is het woord skole, nor skole. |
| school vis | skoel vis, oe is hier gewoon lang zoals gebruikelijk voor l of r. |
| schoonbroer | zwager |
| schoondochter | skoondogter |
| schoonmoeder | skoonmoer |
| schoonvader | skoonvoar, |
| schoonzoon | skoonzuun |
| Schoonzus | Snoar |
| schort | boezel |
| schouder | skoer |
| schouders | skoers |
| schreeuwen | skraewen |
| schrijven | skreven |
| schrikken | verskieten, verskeuten |
| schroef | skroeve |
| schroeien | skruuien |
| schuit | skeut, andere betekenissen; scheut of loot |
| schuiven | skeuven, vt skueven, skeuve, skuffien, op de skuffies eutwezen, zie ook bij schaft. |
| schuur | skuer |
| scoter | skoeter |
| sex | seks |
| shag | sjek |
| shagje | sjekkien |
| sigaretje | Peuk |
| simpel mens | goare |
| sinas | prik |
| sinterklaas | suenterkloas, oorspronkelijk suendekloas, suendekloazemannetjen = speculaasje, op Terschelling heten de sinterklazen nog steeds suendekloazen, vgl ook suende-skoel en suendags. |
| situaties | sitoasies, situasies |
| skeelers | skielers |
| sla | sloa |
| slaan | sloon |
| slapen | donneken |
| slavink | sloavink |
| sneeuw | snijacht |
| sneeuwstorm | snijachtsturim |
| snel | gank |
| snoep | snoepies |
| snoepje | en steekien |
| snoepje | snoepien |
| Snoepje | steekien |
| snotneus | en briebel |
| spa | spoa, skep, skuphe |
| speeksel | zeaver |
| speelgoed | spuelgoed |
| speen | nune |
| spelen | spuelen |
| spiritus | spiertjes |
| sprinkussen | wupkussum |
| staan | stoan |
| staar | stoar |
| staart | start |
| staat | stot |
| stal | stalle |
| stapelbed | stapelbedde |
| stappers | struners |
| staren | stoaren |
| steegje | ginkien |
| steen | steen, een=ean |
| sterk | stark |
| straaljager | stroaljager |
| straat | stroat |
| straks | aansen |
| straks | anstoons |
| straks | damie |
| straks | zo doalek |
| stratenmaker | stroatemaker |
| streektaal | streaktoal, evenzo: eaken-aut, teak, weak (week, slap), creek (riviertje), leak (leek) Eng. (lek), sneakers (gympen) . |
| stroop | sjurep |
| struiken | bussies |
| stuitje | startebutjen |
| stuk | stuck |
| stukjes | stukkies |
| suiker | sukker |
| suikerpot | sukkerpötjen |
T |
| taal | toal |
| taalgebruik | toalgebruk |
| tafeltopper | tefeltepper |
| tanden | tanen |
| tandenstoker | taandestoker |
| tanen | toonen |
| tante | tutte |
| tasje | tessien |
| teen | tie, ties |
| tegen | tugen |
| teil | boalem, grote verzinkte eizeren teil |
| teil | van plastic, plestiek; ofwasteiltjen |
| tenen | tietjes |
| tenen | ties |
| tijd | teid |
| tijdens | onger, ongerweilen, teijens |
| tijding / bericht | tinge |
| tijdje | teitjen, poosien, die ew ik al en poosien niet ezien. |
| tikkertje | kip |
| tikkertje - aantikken | les |
| Toch | Ommers |
| Toeristen, niet Urkers | vrijmden |
| toilet | huisien |
| trots | groos |
| trottoir | banen |
| trut | porie |
| tuig | teug (min vollek) vgl teuge woater. paardeteug |
| tuin | teun |
| tuin | tuntjen |
| typen | tiepen, typen |
U |
| u | je |
| uitgaan | opperdam |
| uitgelegd | eutelegd |
| uitgeput | ammegtig |
| uithangen | eutangen |
| uitnodiging | eutnodiging |
| ukkie | loopertjen |
| urker | uriker |
| urkers | urikers |
V |
| vaak | oftig |
| vaart | voart |
| vader | taote |
| vader | toate |
| vader | va |
| vader | voar |
| vagina | prumpien |
| vanavond | vanaved |
| vandaag | vandage |
| varken | variken |
| veel | bult |
| veel | en oop, en barg, vuel au je op een boerewagen. |
| veel | vuul |
| Veel te koud | vues te kaut, de kauwe / de kelte (de kou), en kauwe vatten |
| veen | vein, in et vein is waeneg te veinen, Veindam (GR) |
| vel papier | bloatjen, verkleinwoord van woorden op d, d valt weg + tjen. |
| verder | varder |
| verder | varders |
| verhaal | veroal |
| verhaaltje | veroaltjen |
| verjaardag | verjoardag |
| verkering | kalletjen |
| verlegje | verleggien |
| verrekijker | varekieker |
| verse worst | natte worst |
| verstand | verstaand |
| verstoppertje | weg kreupertjen |
| verstoppertje | weg kreupertjen / verstoppertjen |
| verstoppertje | wegkreupertjen |
| Verstoppertje | wegkreupertjun |
| vertalen | vertoalen |
| vertelde | vertul |
| verwantschap | verwaantskap |
| verzetje | verdifferdierugien |
| veter | veter |
| Vies | Verrot |
| vinden | veinen, voenden, evoenden |
| visdraad | kattedarm |
| Vishandel | Visangel |
| vishengel | poerstok |
| visje | vissien |
| vissen | poeren |
| visserman | bokker, bucker |
| vla | pap |
| vliegtuig | vliegteug |
| vlinder | pinnevoegel |
| vlinder | pinnevoegel |
| vlucht | vlucht of vlocht, evenzo: bocht (bocht), mochen ww (mochten), slochteren (GR), vocht (vocht), pochen (pochen), rochel (rochel), locht (lucht), nochtere mage, anders; togt (tocht), dogter, kogt (kocht), mughe (vlieg), rughe (rug / rog), brughe (brug), gedrogt (gedrocht), zogt (zocht) . De mughen mochten roendvliegen?, buchien (bochtje), luchien (luchtje), töggien (tochtje), drugs, vrucht, vruchien, gehuchien, mughetjen, stug en stughe (met klankverschil!), vlug dan, vlugge, vlughe! in ei vlueg. pluggien, muggien of mughetjen, pluggen. |
| vlug | gank |
| voetbal | voe'bal, -club, -skoenen, -trainer, -elleftal. |
| vogel | voegel |
| volgens | volleges |
| vondst | voenst; voenden |
| vonkje | vunkien |
| voor | vor, ervuur |
| voorbeeld, verbeelding | vurbield, vuurbield, verbielding, verbielege |
| voordeur | vu'rduur |
| voordeur | vurduur, met klemtoon op duur |
| voorgesteld | vuuresteld, met nadruk op vuur |
| voorhoofd | kolle |
| voorin | vurin, vuur in (met nadruk) |
| voorstraat | vuurstraet |
| Vorig | Vurig |
| vorige | vuerige |
| vriend / vriendin | kalletjen |
| vrienden | mo |
| vrienden / viendinnen | maos |
| Vrienden / vriendinnen | moas, et is an tussen een jongen in en moatjen. |
| vriendin | kalletjen |
| vriendinnetje | kalletje |
| vriendinnetje | kalletjun |
| vriendje | kalletjen |
| vrouw | mins |
| Vruchten bowl | Prumpies |
| vuilnisbak | slikvat |
| vuilniswagen | slikkarre, vullesauto |
| vuur | fik |
W |
| waar | woar |
| waar? | wor, woar |
| waarheid | woareid |
| waarom | woaromme |
| waarom | woromme |
| warm eten | kost |
| Wat doe je | wat oal je eut |
| wat jammer | och-eiden, ochij, och-eremeteid, van verbazing: oe-eiden, oe-ei, oe-í, oei, oe-eremeteid, |
| water ijsje | eesijsien |
| wc | ut uisien |
| wee | wea, wea-en, weedenoar, weede-vrauwe |
| weet | wiet |
| weg | vort |
| welke | welleke |
| welterusten | genacht |
| wereld | wareld |
| wereldberoemd | wareldberoemd |
| werf | ellege |
| werk | wark |
| werken | skarr'ln, skarrelen, ok: verkeiring aewen mit en persoon. Oe skarrel jelui? mit wie skarrel je nau dan? |
| wesp | weps |
| weten | wieten |
| wetgeving | wetgeeving |
| wij | wij, ij=ai |
| Wijn | wein |
| willem | soa |
| winden | wiend, wienden, opweinen (van natuur / droad / vislein) |
| winter | wienter |
| wip | wipwap |
| witte kool | kapkool |
| wonen | woenen |
| worden | worren |
| worst | worst, wursien |
| ww-eat | de stam van de ww met eat erin: beat / bat (beet), dreat / drat (dreet), reat / rot (reet), vreat / vrat (vrat), at (at) -egeaten / egeten, kreat / krat (kreet / huilde), sleat / slit (sleet), meat / mat (maat), zweat (zweet) -ezweat. bijna alle vt, vt van zweten? ezweuten? ze batten derluis tanen derop stokket. dat beast skitte in m'n raam, ei rotte dat zo an twien. ze matten alles op. et slitte zo weg. nau zie krat ok. ei zweut as en oend. ze et al egeten. et is ielegaer versleen. et verdreut m'n wel, zijn zo wat alternatieve vormen voor -eaten. |
Z |
| zaag | zaage |
| zachtjes | zuutjes, zachies, kalm an!, iel zachies aaien or (van oend of katte) |
| zakje | zekkien |
| Zaterdag | Zoaterdag |
| zede, zedes, zeden, en zeen | zeede, zeedes, zeeden, zee'n in zeen, spek of zwoerde. zeiden binnen je beije zeydes, zeijen is van bep. stof. Vor eutspraak zien: zee. |
| zee | zea, zealaand, zeaws, new-zealand, vgl ing. sea. vgl. ok mee (de), ree (de) / reide, snee (de), slee (de), bree (de), zeede, tree (de) / treide, lieve vrei (de), zei (de), bee (de) / beide, beije (ned. beide) . |
| zeer | zaar |
| zeker | vast woar |
| zelf | zelf |
| zeuren | mauen |
| zeuren | zijken, maeken |
| zeurkous | maekpiep |
| zie je nou wel! | zien-jen et nau! of zieyenet / zieye'et |
| zien, zagen, gezien | zien, zaggen, ezien |
| zij / ze (mv) | zului, zulie, ze (in het nederlands ook hun of hullie, wat als foutief wordt gezien. In het urkers ook eulie wat volstrekt normaal taalgebruik is, eulie is als zelfst.nw. overigens olie!, daarnaast nog zullie wat als geafecteerd taalgebruik wordt gezien, alleen gebezigd tegenover vreemden. |
| zij, beide zijden | in m'n zei (de), an beije kaanten, en zeide of lappe gulle (één zij gefileerde kabeljauw) |
| zij, beide zijden | in m'n zeije, beije zeijen, zeiden et wel de vuurkeur zeije is stof. |
| zij, in mijn zij | in m'n zei, in m'n zeides |
| zijde, zijden | zeije, zeijen (stof) |
| zijn, waren, geweest | binnen, wazzen, ewest |
| zijn, z'n, ieder het zijne | umzun, em zen, z'n, ieder et zeine |
| zo | zó doeye dat, zoo?, nau dat is angers ok mar zo-zo |
| zoen, kus | poes |
| zoenen | poesen |
| zolder | fliering |
| zometeen | dami, zodrekt |
| zon | zunne |
| zondag / dag des Heeren | zuendag |
| zooitje | zeutjen |
| zoon | zuun |
| zouden | zau ik, zauen we dat wel doen? za'ye =zal je, zaye =zie je, dus zau-je niet samentrekken! zau-ie =zou hij, boers praten als zauwie nau wel rechtstreeks tegen de ander gericht is geen normaal urkers. |
| zulke | zucke |
| zusje | zussien |
