dat is een bangerik | da's ne shoaphoas |
dat is een bangerik | das ès èn bangsjiet |
dat is me iemand | das mich ne kadée |
dat is mij der ene | das mich ne galjaar |
dat komt in orde | dat keump èn de sjakoche |
dat was zeer moeilijk | dat wois nie veur te laachte |
de afvoer hangt aan de dakgoot | De koanjel hink oan de corniche |
de luierik uithangen | Battel hèlpe |
de zak toebinden | ne smoek maoke |
die heeft nogal rode lippen | daaj hèt den haon zene kop aofgebiëte |
die is zeer mager | dai heure boak plèk oan heure reuch |
die maakt zijn toekomst wel! | luet dè mèr loape! |
Doe maar alsof ge van niets weet | dut mèr of jie nol hèt |
drinken op kosten van anderen | op nen aandre zen maol zaupe |
ge moet hem niet geloven | hot oer möle tauw veur dè |
ge moet het niet proberen hoor! | nèmp èt nie op oer oage ze! |
gij hebt veel noten op uwe zang | sjiè môk nogal veul kèskenoate |
Het is niet simpel | T'is ammel gein waor snaaje op ene kletskop |
het voorval gaan bekijken | zen nauwsjiereghèts gon bestoje |
hij had het zwaar te verduren | hè zoog èt laaie-God oaf! |
Hij is een bangerik | Hè ès èn bansjiet |
hij is kwaad voor een kleinigheid | hè és koot veur ën habbëkrats |
hij kwam tevoet | hè koom mèt de sjuntram |
Hij lijkt héél erg op zijn vader | t'ès zaine paa gesjéte! |
hij stond daar onbeweeglijk | hè stoent do wai ne kraaitheilige |
hij viel bewusteloos | hè vuul van ze klùtche |
hoe is het (ermee) ? | waaj zietet aut?----waaj geetet (termèt) |
ik heb een valling | ich heub enne kaa |
je bent niet goed wijs! | zie op oerë kop gëvallë? |
Je moet het mij voordoen | jiè möt het mich waize |
maak maar geen herrie | mok mèr gein kèskenoate |
nieuwsgierig zijn | ter mèt zene bebber baaizitte |
Op afbetaling kopen | op de poef koape! |
over een trotse vrouw | bekik daai éns, seffës vilt zë atërjeuver van kwoalëchéts |
Pak uw boeltje bijeen envertrek | pak oer baggenote èn bolt èt oaf |
spreek niet zo luid | toet zo nie èn men ore |
te voet | mètte voettram |
toen het op het eindresultaat aankwam | toen ët op sjwoapchèrës oankoom |
vertel nu eens wat anders | drèed dat pleutje nouw mèr eum. |
Waar ben je | Bo zie |
Waar de brouwer is moet de bakker niet komen | Bo dë browër és mot dë bèkker nie zin |
wacht uw beurt af | waag oere toer oaf |
zich gaan bemoeien | zen naos gon tertësse (trèn) staeke |
zich ziek voelen | zich motteg vuule |
1, 3, 5, 8, 9 | ein, draai, vaaif, aag, neuge |
100 gr. hesp | 100 gr. sjower |
A |
aanhoudend praten | cheddere |
aardappel | jiétappel, jiédappel |
aardbei | êbbër |
ader (in menselijk lichaam) | ooier |
afvoerbuis | kônzjël |
afvoerpijp | kónzjel |
afzien | oere pére zïn |
ajuintjes in azijn | unnëkës én jék |
akelig | bènkelik |
Als ge naar dolmans ging vroeger | a zje vruuger nwoa Dolmans goenk |
anjers | groafvinnen |
appeltaart | appelvlaoi |
averechts persoon | terwjiéskop, terwjéskop |
averrechts persoon | terwjiesnak |
avondmaal | noskes |
azijn | jék |
B |
baantje glijden | sjèrvlikkë |
baksteen | krèl owk ne brik |
ballen (mv. van bal | bèl |
bangerik | sjoaphoas |
beerput | sitèrn |
beerput (2) | zeikkoal of zeikkoet |
behangen | tappesiére |
behangpapier | tappesjierpepier |
behangpapier (2) - | tëpéét |
beschadigen | ver-rwoeize |
bewusteloos | van zë klötchë |
bezitterig persoon | hab-sjaar |
Bibbering (bij een valling) | Chevrooi |
bid een rozenkrans | bèt ne poaternoster |
bidden | bè-e of knèuppelle |
bijpraten | sjèmelle |
bivakmuts | baeremoets |
bivakmuts | bèremoets |
bloed-puistje | broebel |
boekentas | me-let |
boodschappen | këmissës |
boodschappentas | filèt |
boos | koot |
boos maken | sjàggrënièrë |
borreltje | dreupke |
borstkandij | bossoekker |
bosbessen | bromele |
bouwvallig | kàddük |
bovenstuk van een toegebonden zak | ne smoek |
boze vrouw | chagraine |
braadworst | brooisesies |
braadworst | sësies |
brabbeltaaltje van een kind | koi-jèlle |
braken of overgeven | gjöbbëllë, gjeubbëlë |
brandnetels | ittëllë, nittëls |
breekbaar | keduk |
breien | strikke |
breinaald | strikaizer |
broekzak | broeksmoal |
bult | kroef |
C |
carnaval-avond | fèstevaloavond |
castreren | bütë |
D |
daar heb ik geen verstand van | doë kin ich geen kloete van |
dakgoot | kernis |
dakgoot | kô'nzjël |
daklei | sjoal |
dakraam | doakvinster |
dansen | sjieberre |
dat baat niets | t'ès gein avans- (ook: avoas) |
dat is heel normaal | dat dank den aail |
dat is helemaal verkeerd | da (t) klop van géin kaantë |
dat is vanzelfsprekend | dat dank den ail |
deugniet | voaring |
deurlijst | sjabrang, chebrang, chembrang |
dicht op elkaar | groes-dik |
die is strontzat | dae hèt e ferm stëk èn zen vuut |
dik meisje | mossel |
Distel | Dowdissel |
dooreenschudden | dèurein-joegele |
doorwurmen-een weg banen | vreigele |
draaimolen | kallepée |
draaimolen- (kermis) | kallepée |
drinker | zaoper |
drinker op iemand zijn kosten | möalzaoper |
dromen | sibbedeeë |
dromer | sibbedee (ke) |
drukknoopje | pitserke |
druktemaker | bësjàarmêkkër |
duivenkorf | daovekiever |
duivenmelker | dauvëpie |
durfal | stoute praai |
dwazerik | ba-boe |
dweil | sjroepdoek |
E |
eekhoorntje | eikjeunke |
een boodschappentas | në filèt, fillet |
een caramel | èn sjebabbel |
een dij | èn bats |
een dik meisje | èn goei gezatte |
een drinkbus | è bedonkske |
een fijn (dun) wafeltje | è strujmèrke |
een gemene vrouw | èn klatter |
een goede moeder of vader | èn goei mooi-jer of voi-jer |
een gootsteen | ne pompebak |
een huis en twee huizen | ein houws èn twee haais |
een kalkoen | èn troep. |
een kleinigheid | èn bagatèl |
een kruiwagen | ne kraowogel |
een kurk van een wijnfles | ne stop van ein wainfles |
een liberaal | ne bla-e |
een marginaal persoon | ne vatchie |
een mep in je gezicht | plek op our mauil |
een niet-elektrisch scheerapparaatje | e krebberke |
een oude man | ènne n' a-e-pé |
een oude man | nen a'e pée |
een oude vrouw | èn aa sjebabbel |
een stier | ne duur |
een string | ne schietenkliever |
een tapijt | èn mat |
een tas (kopje) | èn zjat of sjat |
een tas koffie of water | èn jat kaffé of woater |
een tweeling | eine kwiëjling |
een veiligheidsspelt | een toawspengel |
een visgraat | èn vleum |
een vracht | ne klitchie |
een vrijer | ne kersaant |
een wiel-twee wielen | è road-twé reur |
een zakdoek | ene moplag |
eenvoudig | waaj ë fl (e) uitsje van ën sènt |
emmer | tob |
erg groot | sjauw groot |
F |
fietswiel | velloroad |
flauwdoend meisje | ietekriet |
fluisteren | fiezèle |
foto | pë (r) trèt |
fotoke | pertretche |
G |
gaar | meurf |
gat | koet |
ge hebt hele mooie schoenen aan | djé hét schouw schoon schun oin |
ge kunt een stukje zagen | je kunt een stukske pijpen |
gecastreerde haan | botti |
geduld | pësjênsë |
geestig | kwant |
gehandicapt | mankementig |
Geluids-box (in een radio) | Ho-parleur- (oud Tongers) |
geluk | sjoans |
geluk hebben | sjoas heubbe |
geruzie | gestèchel |
gesel | kerwatch |
getalm | getettel |
gevaarlijk | praaikelèk |
gieten | speete |
gieter | speet |
gieter | spuit |
glad | gelikkig |
glanstextiel-tafellaken | zwèlke toffelloake |
goot | könjel |
graankorrels | kuò'n |
grafkelder | kavvó |
graszode | groes |
grendel | sjàa |
groene aap | grùne oop |
groene bes | grün kroezel |
grond, aarde | drek |
groot zakmes- (soort dolk) | poenjaar |
grootmoeder | graanmeer |
grootvader | graanpeer |
grote regenjas | gabberdine |
gulp | goyer |
H |
haarspeld | hoarspèngel |
hagelslag (chocolade korrels) | mauzekeutelkes |
Halve gek | Have gejalde |
ham | sjouwer |
handschoenen | hase |
handtas | chekoch |
hangslot | klauwster |
hark | grïtsël |
heel klein | petieterig of oelderig klein |
heel magere vrouw | èn moager chrèep |
heel-half-1 / 4- | oallik-haaf-vjiedèl |
heibel-herrie | ramboe'lzjë |
het is verdwenen | t'ès sjamplevie |
Hetzelfde | Prèl |
hielen | vasse |
hij gaat wenen | hè geit joenke: (ook-graine) |
hij heeft veel geld | hè hèt veul kneuip |
hij heeft veel geld | hè hèt veul kneujp |
hij heeft veel geld bij zich | hè ès goed besnauwd |
hij is dood | hè ès hiemele of hè ès de paip oat |
hij is in topvorm | hè ès èn z'n ui |
hij is stapelgek | hè ès zo gek as è road |
hij is weg | dei is de kloote op / dei is ketse |
hij is weg | hè èes voertof hè ès wèg |
hij zit te dromen | hè ès oan èt sibbedeie |
hoe is het | wai ès èet of waai ziet èt out |
hoe is het | wai zit et out |
hoepelrok | tjieute-joauwp |
hoeveelheid | ne klats - èn hampel- èn pwooise- e pak... |
honingbij | zabs |
hou uw mond toe | (oud gezegde) -hot oere meurf! Hot oer mawl taw |
houtafval | kèpsel |
houten vloer | planché |
houten vloer | ploché |
Houten vork om een katapult te maken | èn gaffel om e sjietlèr te moake |
houtkrullen- (bij het houtschaven) | sjèv-velinge |
huilen | grínsë |
huilen of wenen | joenke of graaine |
huisborstel | kaarbossel |
huisjesslak en een rode slak | karrekol én èn rooi slèk |
huismeid | mõg |
huivering | chevrooi |
I |
iemand die alles moet weten | snaut |
iemand die neemt wat hij krijgen kan | èn habsjaar |
iemand die nooit genoeg heeft | breutzoattige (ook: ne hwoile) |
Iemand die schulden heeft | Poefkèttel |
iemand die veel aandacht opeist | bèchaarmekker |
iemand die veel bid | bèpoater |
iemand die veel van zijn oren maakt | mauwle-mèkker |
iemand die zaagt | zoagnol |
iemand die zich laat opvallen | bechaar-mèkker |
iemand van de katholieke party | kelot of kalot |
iemand van de socialistische partij | ne rooie |
iemand zonder moed | sjoaphöas |
ijshoorn of hoorntje | crèmetoet of tuutche |
ijzer vermalen | sjreddere |
ik heb de buikloop | ich heub de vadsige speddershait |
ik sla uw tanden in de beton | ich how oer taan in de béton |
in de handen klappen | klatse |
J |
jammeren | krinselle |
jammeren | lammërtièrë |
jasmijn- (bloem) | szozemien |
je bent de beste | Gie ziet de beste |
joint | poekel |
jong meisje | gieze |
K |
kaars | kas |
kaartspelen | koatspéle |
kakken | sjaiten |
kalender | almenak |
kandijsuiker of borstkandij | bossoekker |
karamel- (snoepje) | sjebabbel |
kast | een schoap |
kast | sjôap |
kastlade | choaploi-j |
katapult | chiet-lèr |
katapult | sjietlèèr |
kauwgom | chiklèt |
kersenboom | kie-jèzeboam |
kerstboom | ki-jes-boam |
kikker | kwakvros |
kikkervisje | dikkop (-köpke) |
kikkervisje | dikkopke |
kipkap | huidkees |
klagen | lammertiejre |
klappertje | pesteungske |
kleefkruid | klès |
kleefverband | plèk-ploaster |
kleerhanger | tepkë |
klei voor vaatwerk | potjièt |
klein bloed-puistje | brubbelke |
kleine agenda of notaboekje | kalpainke |
Klikslot | Klauwster |
klinknageltje-klinknagel | tratske-trats |
knutselen | fïbbërë of toemmëlë |
koehoeder | vatchie |
koffiedik | kaffèdras |
konijn | knaain |
Koord en koordje | Kwoid èn kujuitje |
koperoxydatie | fettegri |
kopje | zjat |
kopspeld | knoepspèngel |
korte jas | palto |
kortstelig hakbijl voor hout | houwestèl |
koude rillingen | sjèvrooi |
kraanvogel | krienekraon |
kraanvogel | krienekroan |
krijgertje spelen | kètche spele |
kruimel (s) | kriëmel (e) |
kruimels | breume-le |
kruimeltaart | breumel-vloj |
kruisbessen | kroezele |
kruisbessen | kronsjele |
kruiwagen | kraowwoagel |
kuisvrouw | sjroebvrou |
kurkentrekker | stoppetrèkkèr |
kussen | pone |
kwaad maken | sjaggernière |
kwaadspreken | koot-kalle |
kwade man | kooie man |
L |
laag volk | bas-klas |
laarzen | botte |
lange regenjas | batseklatser |
lantaarn | lantjièn |
lekstok | lèkstoaf |
licht plagend verwijten | sjoekenière |
lucifers (zwavelstokjes) | primkes of priemen |
luidsprekers | hõparleurs |
luizen | franse soldoten |
M |
mager meisje | moager sjrèp |
man | bénk |
man die weinig of niets kan | krabber |
man of jongen | bènk of kjièl- (dieventaal) |
man---kerek | manskieël |
manskerel | manskjièl |
margriet (bloem) | koemoal |
marmer | moalver |
meikever | meri'jukske |
meisje | gieze- (dieventaal) |
meisje | mètske |
meisje (plat Tongers) | gieze |
merel | bloin |
messenslijper | chèresliep |
messenslijper | sjèiresliep |
met veel omhaal | met veul bechaar |
met veel ophef | mèt veul besjaar |
meter | poat |
mier | pisweurm |
mier | piswurem |
minder dan verwacht | gene vètte! |
mokken | pratte |
mokken | pratten |
mond zonder tanden | sjoasmouwl |
mooi meisje | sjoon gieze |
mutsaard- (samengebonden hout) | mjietsem |
N |
naar het schijnt | sjainës |
nachtvlinder | mot---mottepiepel |
nagenieten | heuren |
nestel | stattel |
niet betrouwbare persoon | sjainheilige |
niet vlug tevreden | breutzoatig |
nietjes machien | agrafeuse |
nieuwschierig gaan kijken | snaute |
nijpen | pitse |
nijptang | pitstang |
O |
O.L.Vrouwe-beestje of Lievenherenbeestje | Slievenherebeuleke |
okkernoot | dikke neut |
olie | bowmwoile |
oliebol | smaadbol of beignet |
olifant | wolefaant |
onderbroek met lange pijpen | kalsong |
onderhemdje | onderlèfke |
ongeluk of tegenslag | mal-choas |
onkel | nonk |
Onze Lieve Vrouw | Slivrauw |
onzedige vrouw | trebatkladder |
op bedevaart gaan | op bjivèt goan |
op en neerlopen | besjonkele |
opeten | èn mèn kapaaie joage |
opgepast voor die | hut-oech veur dè |
opschepper | besjaarmaeker |
overjas - regenjas | maantel-rengermaantel of rengelmaantel |
P |
PAARD | BIDDI |
pannenkoek | boekkezekoek of boekzekoek |
papegaai | pôpegè |
papieren zak | krot of moal |
papierklemmetje | attachke |
parel | pjiél |
patroon (van een jachtgeweer) | kèrtouche |
perzik | pjièsel |
perzik | prissel |
peter | piètère |
petrolium-lamp | kènkè |
peuterschool | kaksjwoil |
pijnlijk met de ene enkel tegen de andere lopen | knoepsjènkèle |
pinksterbloem | jozemien |
plaats voorbehouden | plak hauge ook: reservière |
plagen, lastig vallen | koeijenière |
plakband | plèkbaand |
plakverband | ploaster, plwoster |
pleister | plekploeëster |
plezier maken | ammezière |
politie | plisse |
pony | pony |
pook | keuteraiser |
poreisoep | pwooirsop |
porren of stoten | zjoeke |
postzegel | timmer |
praten | kalle |
prentje | billeke |
puistje aan het oog | wiènderik |
R |
rammelaar (kinderspeelgoed) | chedder |
rechtse haarscheiding | règse vwooir |
redelijk | sjau |
redetwisten | disketiére |
regenjas | cabbõn |
regenjas | gabberdine |
regenscherm | pèrreplu |
regenworm | piring |
remmen | frènjiere |
rijsttaart | raaisvloj |
ritssluiting | tirette |
rode bessen | rooi kruzelkes |
Rode kool | ro (o) ie kebaus |
roepen | kèke |
rok | jawp |
rolluik | plaffetur, blaffetur |
room van melk | zoewn van mèlk |
ruzie | ambras |
ruzieën | stèchele |
S |
samenwonen | hauze |
schaatsen | sjervelieke, sjèrvëlikkë |
schaatsen | striksjün raaien |
schaatsschoenen | strïksjün |
schade en schande | sjoi èn chaan |
schampkaart | sjhekoan |
scheerapparaatje (met mesjes) | krebberke |
scherp praten | sjeddere |
scheurboekje | kalpèn, (van calpin, Fr.) |
schijnheilige | bèpoater |
schokkepaard oh hobbelpaard | sjokke-poei of sjokkepjièd |
schooljuffrouw | chwoalmëstjiés |
schooltas | mëllét |
Schoone Vent | Bink |
schudden | zjoeggëlë |
schuifgrendel | sjaa |
sigarettenaansteker | brikè |
slaag | priegel of neut of rammel of zwèm... |
slaag krijgen | neut of zwem kraige |
slagroom | crème-fwètée |
slappe koffie | kloedder, klits |
slokop | hoeële |
smakelijk eten | gaffele |
snurken | grouze |
soepbord | soptelleur |
spatbord | drèkploat |
spatbord | garde-boe |
spekreep | broi-j spek |
spekzwoerd | zwoas |
speld | spéngel |
Spinnenweb | Spènnegewi-jief |
spotprent | chekoan |
spreken | kalle |
spreken (hard) of roepen | kèkke |
spreken (stil) | fiezelle |
springmes | poenjaar |
spuwen | spauwë |
stekelbaarsje | stiekelinkske |
stekker | prise |
sterke man | stèrke kastaar of galjaar |
sterven | de paaip outgoan! |
Stier | Duur |
stoep | trëbat of zül |
stofjas | kaspëssière, kachpëssière |
stout kind | robespièr |
stout kind | strant jeunk |
stouterik | ondeugede praai |
straatgoot | vlèt |
straatgoot | vljeut |
straathond | vljeuttie |
strijken | straikë |
Strikje | Nondejukku |
String | sjétekliever |
stropdas | cravat |
stuur hem een kaartje | chik heum ë këutchë |
suikerbonen | soekerklitse |
T |
taart | vloj |
talmen | tettele |
tandenborstel | taanbossel |
tank voor vloeistof | sist-tjèn, sitern |
tas koffie | ën jat kaffé |
te voet | mèt de sjuntram |
teenklem | toeplits |
tegenslag | malsjôas |
tegenspreken | dispetière |
tol | joasdop |
Tongenaar | Botti |
Tongenaar | Sjoepsjaaiter |
Tongere | Tongërë, Tongëra |
Tongers spreken | Teungers kalle |
trapje op aan de voordeur | zül |
treinspoor | roet |
treinsporen | rèlle |
treuzelaar | plèkbilleke |
treuzelen | trenselle, trèntëllë |
tros | koebbel |
tussen neus keel | teusen nier en beult |
tweeling | kwièling |
U |
uit nieuwsgierigheid iets gaan bekijken | snaowte goan |
uitglijden | aotsjèrvlikke |
uitglijden | aotsjrènkelle |
V |
vanzelf | van èigës |
varkenspoot in gelei | vèrkespoot èn klibber |
vast tapijt | tapis-plain |
vechten | battere |
vechten | batterre |
vechthaan | kemphoan |
veiligheidsspeld | tauwspèngel |
veldwachter | stroekplis |
ventiel | sepap |
vergiet | zaaig |
verlegen | besjeump |
vermaak | ammezoase |
verstoppertje spelen | pieberge spele |
veters | stattele |
vijf cent | knèpke |
viooltje (bloempje) | fleutche |
viooltje- (bloempje) | fleut |
visgraat | vlèum |
visraten | vlaajme, vleummë |
vlierhout | heuittëttèr, (h) jöttëtèr |
vlinder | piepel |
vloeipapier | klatspepier |
voedbankje | jebelleke |
voetbankje | sjebelleke |
VOETPAD | trëbat |
voetsteuntje geven | krèmke geve |
vouwmes | kniep |
vrijen | kërsjère, krësjiérë |
vroedvrouw | waajsvroo |
vroedvrouw | waizevrouw |
W |
W.C. | höskë, heuskë |
W.C.-papier | hèskespepier |
w.c.-papier | sjaait-pepier |
waarom | boevier |
waarom | veur wõ |
wanneer | waainé |
warmwaterkruik | boeillot |
washandje | washèèske |
wasknijper | spieke of wasspieke, wasspéngël |
wasknijper (s) | spieke (s) |
wat voor iets | Woiet |
wc | höske, heuskë |
weegschaal | woag |
wees op uw hoede-opgepast | sjoeftich |
wenen | graaine |
wenen | graaine-grinse-joenke |
wesp | zaps |
wielen | reur |
witloof | brusselse-sjikkërei |
witloof | sjikkerééj (chicorei) |
woordenboek | dikcheneir |
woordenboek | ne diksjenèr |
worden | wjiène |
wortelen- (groenten) | pote |
Z |
zaag zo niet | toet zo nie |
zagevent | sàasnol |
zak- (broek) - | broeks-moal |
zak- (verpakkingsmiddel) | krot, toet |
zakdoek | moaslat |
zakdoek | mônesdoek, moalneusdoek, moalplak |
zaklamp | pitslamp |
zand | zõavel |
zat zijn | èn staar èn heubbe |
zat zijn | n staar ènhübbe |
ze heeft haar lippen rood geverfd | ze hèt eine hoan de kop oafgebéte |
zeepsop | leuter |
Zeepwater | Leuter |
zeer arme man | lauskiel |
zeer dronken | krimënéél zoat |
zegel of postzegel | timmer |
zich gedeisd houden | zig vuge |
zich kalm houden | énbénnë |
zich koest houden | zich vuge |
zich onwel voel | zich môttig vülë |
zijn plechtige kommunie houden | zaine pwooise hoage |
zuipen | zoapen |
zurkel | se-rèl |
zurkel | serrèl |
zurkel | sjrel |
zuurkool met worst | zoermoes mèt sesies |
zwaluw | zwelver (ke) |
zwaluw | zwoalmèr (ook zwolevèr) |
zwanger zijn | ze ès èn possitie |
zwarte Piet | hanskroef |
zweep | kerwatch- (kerwatsj) |
zweep | kerwatsj |
zwempak | majoo |
zwoegen | sjeùr (re) gë |