| Aanduiding familie lid (Jan) | jullije Jan |
| afzien | ''...hij hagget nie briejid'' |
| Alleen voor z'n eigen belang opkomen. | ''Den dieje bidt allinnig mar vur z'n egge parochie'' |
| Als je vast werk hebt, zul je altijd maar een beetje verdienen (Een wijsheid uit de schoenmakerstijd) | Vaast werk ies vaasten èèrmoei. |
| bedonderen | un oor oannaaie |
| begraven zijn | achter de buuke heg liggen |
| Bekken trekken | ''kek mar uit mee oew gek bakkes, dolluk sloi ut klokske van Rome en dan blijvet zo ston'' |
| Ben je gek of word je het nu | Hedde't of kredde't |
| Burgemeester en de Pastoor | Den burgemister zee tigge de Pestoor, ' ' Haawde Gij ze mar stom, dan haaw ik ze wel erm' ' |
| De benen nemen (weg vluchten) | 'R tuusenuit naaie. ''Hij naait er van tuuse'' of ''Hij naait 'm'' |
| Doorgang Grotestraat Kloosterwerf | Damke van Mie Pol |
| een apart kind | ''Dèster inne van de mellukboer'' |
| Een jongen die geen voorlichting meer nodig heeft. | ''...die wit wel wor Abram de mosterd holt'' |
| een kind krijgen, bevallen | een kiendje kopen |
| er een potje van maken | begaoje |
| ergens niet willen / | kheb doar niks verloren |
| Ergens schoon genoeg van hebben | Erges peuke van scheite |
| helemaal van slag zijn | himmel van oewen apprepoo aaf zen |
| Het hang van jezelf af hoe iets uitpakt. | Zoo ge't mòkt, zoo hedde't. |
| het regent heel hard | ut règent dettut zekt |
| Hij is een dom persoon | Hij ies net zo slim as 't pèrd van Kriestus (..en dè was unnen ezel) |
| Hij is uitermate gierig. | Hij ies op de cente es 'nen duuvel op ziele. |
| Hij zegt niks. Hij houdt z'n mond. | Hij zit er ginnen ene* (in 'ene' de eerste e als in 'beer' |
| Hou je mond | Haaw oewe mond, of grof: haaw oew bakkes |
| iemand aanrijden | iemand vur z'n klep rije |
| iemand in de steek laten | iemand lotte barste |
| iemand met ongeloofwaardige verhalen | Dor hedde hum wir mee z'n zije sokke. |
| iemand uit Kaatsheuvel | unne Ketshuvvelse |
| ik ga 'ns naar mijn bed | ik goi ies nor munne niepert |
| ik hou van jou | ik haaw van oe war |
| ik mag je graag | ik kan oe goed lije war. of, ik zie oe gerre war. |
| Je bent bedankt | Dè ge bedaankt zet, dè witte war. |
| je bent goed gek | zedde besodemietert |
| je ergens over opwinden | oew egge opnaaie |
| Jolig bejaard | ' ' ..hoe aawer hoe gekker war' ' |
| Mooi foto | Schon Plaotje |
| naar de stad gaan | nor de strot gon |
| naar het centrum gaan | nor veuren gaon |
| nooit | as Paose en Pinkstere op ene dag valt |
| spoorloos | ''die ies mee de meziek mee'' |
| uitgaan op zoek naar partner | op sjaanternel gon |
| vroeg gaan slapen | Mee de kiepen op stok gon |
| Weet ik veel. | Wit ik 't |
| Zoek het allemaal maar uit! | Blaost 'm ammel mer op! |
| Zullen we er eens mee stoppen | Zammer ies mee uitschaaie |
| 's avonds | sovves |
| 's morgens | smerges |
| 's nachts | snaachs |
A | |
| aan beide zijden | laangs weerskaante |
| aan de beurt zijn | gij zet um / |
| aanmodderen of doormodderen | onvuilukke (o uitspreken als in kleur roze ) |
| aanpakken | vatte |
| aanrecht | orrucht |
| aanrommelen | zooie |
| aanstellerig | tèètelechtig |
| aardappel | erpel (enkelvoud en meervoud) |
| aardappelschillen | erpelschelle |
| aardappelschilmesje | erpelschelder |
| achteraf | nodderaand |
| achterneef | aachternèf (è langgerekt uitspreken ) |
| achterste stuk | 't aachter-end (van un verke) |
| achterstevoren | aachterstevurre |
| achteruit | truuguit |
| achterwerk | batterij |
| achterzijde | d'n aachterkaant |
| adem | ossum, ojjum. |
| afdingen | aafbieje |
| afgezakte broek | broek op halluf elluf |
| afwassen | afwaase (den afwas) |
| afwassen | omwaase. den omwas |
| afwijzen ''ik heb er geen zin in'' | Godde gij ies gaaw spulle. (of ) Got toch spulle man. (of) Flikker toch gaaw op. |
| akelig | okkelig |
| alleen | allenig (de e als in 'eer') |
| als | as |
| Als | Es |
| Als je dat maar weet. | Es ge dè mar wit. of Egge dè mar wit |
| altijd | aalt (hij wittet aalt bitter) |
| alweer | alwir, of a'wir |
| andere kant | gunnekaant, ginnekaant |
| andijvie | andievie |
| antoniusparochie | haaike |
| appels | appel (meervoudsvorm en enkelvoud) |
| arbeider | unne werkmeens. 'ee' als in NL 'eer' |
| arm | erm |
| armband | errembaand |
| auto | wogge, de 'o' als in de kleur roze. |
B | |
| baard | bord, o langerekt. |
| baardaap | bordop beide letters o langgerekt. |
| Baardwijk | Bork, uitgesproken als Borruk (baard verwant aan border, grens. middeleeuws: Bordewvic, destijds 'n Hollandse grensplaats, nabij Brabantse Walvic) |
| baardwijkse straat | Borkse sticht |
| baden | bojje |
| bagagerek | pakkendrogger |
| ballon, balonnetje | (un) nen blon, un blonneke |
| balspel | balle |
| bangmaken | Lotte broeklope (o uitspreken als in 'oor') |
| bank | baank |
| baren | borre |
| bazige vrouw | ''... die hee thuis zikker de broek on'' |
| bedonderen | besodemieteren |
| been (ev) | biejin |
| Been (mv) | biejin ''Hij hee allebaai z'n biejin gebroke'' |
| beer | bèr (è uitspreken met gerekte è klank) |
| beetje | bietje |
| beetje, handvol | haffeltje |
| beetnemen | te grozze vatte |
| begraven | begrovve |
| begrijpen | vurstaon |
| beiden | allebaai |
| bekaaid | 'er bekaaid vanaf komen' 'n verlies situatie meemaken. Meer uitleg onder 'Gezegden' |
| bekleden | bekleeje |
| bekvechten | entulle |
| belasting | blaasting |
| belazeren | beloazuru |
| belazeren | belozzere |
| belazeren | vern (e) uken |
| belg | bels |
| beloop, op z'n beloop laten | lotte betije |
| ben (ww) | ik zij, Gij zijt, of Gij zet, wij zijn, of wij zen. En verleden tijd: Ik waar, Gij waart, wij waare. |
| beneden | beneeje |
| benen (mv) | biejin |
| bepaald | bepold |
| berekend | gehaaid |
| berouw | beraaw |
| bescheiden | beschaaie |
| Besoijen | Besoijen (officiële schrijfwijze) tot 1922 zelfstandige gemeente nu een stadsdeel van Waalwijk. |
| Besoyen | Plaats ten westen van Waalwijk. Vermoedelijk vernoemd naar de voorloper van Waalwijk ' Gansoyen' ten noorden van het huidige Waalwijk. Dus, niet Gansoyen zelf, maar ' bij' ' (Gan-) soyen' |
| Besoyensestraat | Besoyse stigt |
| bestaan | beston, de 'o' als in NL kleur 'roze'
''ik bestoi'', gij bestot, hullie beston. |
| besteden | besteeje |
| betalen | betolle |
| bevrijden | bevrije |
| bevuilen (figuurlijk) | begojje (verwant aan vlaams begaaien) |
| bezem | bessum |
| bezoeken | bezuuke |
| bezuren | besniete (werkwoord) ' ' ...en de goei moeten ' t mee de kwoj besniete' ' |
| Bezwangeren | opknappe |
| bijna | bekaant |
| bijvrouw | unnen bijzit |
| bijzonder | bezonder |
| bijzonders -niks | niks bezunders, of iets bezunders |
| binnenkort | vortzo |
| blaadje | bloike |
| blaar | blen |
| blauw | blaauw |
| blauw | blaaw |
| blauwe bus | blaauw buus |
| blazen | blozze |
| blijven | blijven, (maar) ''Gij bleft er aaf'' dus: Ik blijf, gij bleft, gullie bleft. (en) ''aafblijve!'' |
| blik | blek |
| blik en veger | blek en vegger |
| bloed | bloed, maar oe langer laten klinken. |
| bloeden | bloeie |
| bloot | bloewt |
| bode | booje |
| boekbinden | boekbijnde |
| boerderij | boederij (van behoeden, behoederij) |
| Boerenkool | Langbinder |
| bolletje (wol) | bolleke |
| boom | boewm |
| boos | kwod |
| bordje | schotteltje |
| boter | botter |
| braam | brem |
| braden | brojje |
| bramen plukken | bremme |
| brede (bnw) | breeje |
| breed | briejid |
| breinaald | braainold |
| breken | brekke |
| bretels | gallugge |
| broekie (jong mensje) | bloeike |
| broer | bruur |
| brood | mik (witbrood) ook 'brood' oo uitgesproken als in 'voor' of de oudere uitspraak brood (fonetisch) 'broewut' |
| broodje | 'n brooike, of 'n mikske |
| brouwsel | braawsel |
| bruggetje | bruggeske |
| brutaal | astraant |
| brutaal | bruutol |
| buil | bult |
| bundel | bussel |
| burgemeester | d'n burgemister |
| bus | buus |
C | |
| carnaval | vastenaovend |
| chocolaatje | sjukklotje |
| chocolade | kwatta, sjuklaode |
| Christus | Kriestus |
| clown | kloewen (-wen, snel uitspreken) |
| contakt | kettakt |
| crematie | krimossie |
D | |
| daar | dor |
| daar | ginder |
| daar ga ik niet in mee | schet nou gaaw |
| daarginds | ginderwijd |
| Dag, de volgende dag | 's anderendogs |
| dagdromen | sloppe |
| dakgoot | dakgut |
| dansen | daanse |
| darm | derm |
| dat | dè |
| dat is | dè ies, (of) des |
| dat is | dè ies, of samengevoegd: dès |
| de heide | de haai |
| de weide | de waai |
| deed (vt van doen) | deej |
| deed (vt) | deej |
| delegatie | dillegossie |
| dennenboom | maast |
| deuk | buts |
| deze en gene | dees en ginne |
| dienstbode | dienstboje |
| directeur | dirktur |
| Doei | Houdoe |
| doen | doeget, ik doei, gij doeget, wij doen. |
| doen | doen, de oe langgerekt uitspreken. ik doe 't, gij doeget, wij hebben 't geddon. laatste o als in kleur 'roze' uitspreken. |
| dokter | d'n dokter |
| dokter | dokter d'n |
| dood | doewt |
| doodmoe | kepot |
| door | dur |
| doorlopen | durlope |
| doos | doew' s tegenwoordig ook ' doos' waarbij oo uitgesproken als in ' oor' |
| draad | drod |
| draadje | droike |
| dragen | drogge (o langerekt als in kleur 'roze') |
| drinken, onsmakelijk | lurke (eigenlijk 'luirke', maar dan zonder de j-klank achter de ui.) |
| dronken | bezope, blaaw. |
| dronken | kaggel |
| durfde (vt van durf) | dors of dorst |
| duur (in gebruik) | schojjelluk |
| Duur in het gebruik | schoiluk |
| duwen | douwe |
| dwarszitten, beledigen | koeienirre |
E | |
| echtgenoot | munne mins |
| echtgenote | mun meens |
| een | iejin |
| een (lidwoord) | unne, un (unne kan afgekort worden naar 'ne )
unne voor mannelijke zelfst. naamwoorden un voor vrouwelijke en onzijdige zelfst. nw ) |
| een paard | un perd |
| een rochel | ne kwaaier |
| Een sullig iemand | ''...des unne goeie sul'' of liever ' ne goeie sul' |
| Een vis | unne vies |
| eens | ies (in: zeg het eens - zeg 't ies) |
| ei | aai |
| eieren | aaier |
| eierkolen | aaierkoole, de 'oo' als in NL 'oor' |
| eierschaal | aaierschol |
| eigen | egge |
| eigenaardig | orrig |
| Eigenwijs | egge-geraaid |
| eigenwijs | éigengraaid |
| einde, eind | end |
| eindelijk | èèndeluk |
| elf | elluf |
| eten | eete, ('ee' uitspreken als in 'eer' ) |
| eten | iejitte |
| even | effe |
| even | ifkes, efkes, effe |
F | |
| februari | fibbreworrie |
| fietslampje | fietslichje |
| fijnmaken | prakke |
| film | fullum |
| flauw (smaak) | flaaw |
| flauw doen | deddulle |
| flauw iemand | sokkelapper |
| flauw persoon | deddul-ler |
| flauwerik | flaawerik |
| fopspeen | un tutje |
| frater | frotter, o als in kleur ' roze' uitspreken. |
| frikandel | friekundèl |
| fris | fries |
| frustratie | frustrossie |
G | |
| gaan | gon, ''godde gij nor Wolluk '' |
| gaan in 'ik ga' | ik goi |
| gaatje | gotje |
| garen | gorre |
| gauw | gaaw |
| Gayus, Boef. Persoon van 'n lager allooi. | gojjus |
| gebakken peren | gebakke pèrre |
| geel | gèèl |
| geel gele | gel gelle |
| geen | gin |
| geen een | ginnen-inne |
| gegeten | òp |
| gehandicapt | ongelukkig keind, ongelukkige meens. |
| geheime informatie doorvertellen | Waawulle |
| gekregen (vt) | gehad |
| geleden | geleeje |
| gelijkwaardig | naovernaant |
| geloof | gelluf |
| gemeente | geminte |
| genoeg | genoegd |
| genot | genoj |
| gereedschap | geraai, of gerridschap |
| gescheiden | geschaaie |
| geur | lucht ''wè ruik ik vur unne lucht hierzo '' |
| gevaarlijk | gevorluk |
| geven | ik geef (ee als in 'eer'), of ik gif, Gij gift, hullie geve. |
| gevoel | gevuul |
| gewaarschuwd | geworschouwd |
| geweer | gwèr |
| geweest | gewiest |
| Gewicht schatten handmatig | kwikke |
| gewist | aafgeddon (de o als on de kleur 'roze' ) |
| gierigaard | puuwt |
| gisteren | giestere |
| gisteren | giestre |
| gitaar | gietor |
| glaasje | gloske |
| glaasje drinken | gloske drinke |
| glazenwasser | glozzewaaser |
| goed materiaal | spulleke |
| Goirle (plaatsnaam) | Gool (oo uitspreken als in ''poort'' ) |
| goot | geut (eu als in 'geur' ) |
| gootsteen | gutsteen (ee als in 'eer') |
| gouden (stoffelijk bijv.nw.) | gouwe |
| graag | gèrre |
| grappenmaker | unne grappemokker |
| grappig persoon | Ding. ' ' Wè zedde toch un ding war' ' |
| grasveld | blèk |
| Grensrechter | vlagger |
| grint | kietelkaaien |
| groen | gruun |
| groente | gruunte |
| groot | groewt |
| groot | groowt |
| grote mond | unne groewte mond. (of) unne groewte smoel (of) un groewt bakkes. |
H | |
| haar (bezittelijk vnw) | hur |
| haar haren | hor, de 'o' klank langer aanhouden. |
| haard | hèrd |
| haarscheiding | unne schaai |
| haast | host |
| hadden (vt van hebben) | han |
| Hagelslag | hoggelslag of kwattastrooisel |
| Halstarrig manspersoon | Knuirft |
| halvergaren | halvegorre |
| halverwege | halverweges (uitspraak -weges, de 1e 'e' als in 'eer') |
| hamer | hommer ' o' als in kleur roze. |
| hamsteren | inslon. de ' o' als in NL kleur ' roze' |
| hand handen | Haand (ev mv) |
| handig | hendig |
| handveger | haandvegger, de 'e' langer aanhouden. |
| hard rijden | sjeeze |
| haring | herring |
| hark | rijf |
| harken | rijve |
| harmonie orkest | herremunnie |
| heb ik | he' k |
| heb jij, of hebt u | hedde gij |
| hebben | ik heb, gij he (b) t, wij hebbe |
| hebben | ik heb, hij hee, hullie hebbe, gullie het. In doorgevoerde vorm: ' Hij higget vur mekorre' (t.t.) ' Hij hagget vur mekorre' (v.t.) ' Hullie han ' t vur mekorre' (v.t.) ' Gullie had ' t vur mekorre' (v.t.) |
| hee (uitroep) | ei |
| heide | haai |
| hek | hekke |
| helemaal | Hillemol |
| helemaal | himmel |
| helemaal | himmol of hillemol |
| hem (bezittelijk vnw) | hum |
| hemel | heemul |
| herrie | kabbol |
| hier | hierzo |
| hiernaast | hierneffe |
| Hij | d' n dieje |
| Hij heeft niets te vertellen | Hij zit er ginnen éne |
| hoepelen | repen |
| hoeven (werkwoord) | moete |
| hoge hoed | unnen hoge zije |
| hond | unnen hond |
| hoofd | kop |
| hoofd | oewe kop, of oew harses |
| hoofdkaas | zult |
| hoofdpijn | koppijn |
| Hooiwagen (insekt) | unne mulder |
| hoop | hoewop (-wop snel uitspreken) |
| hoor, stopwoord als in 'ja hoor' | war, of warre |
| horen | heure |
| horloge | loozie |
| houden | haawe |
| houtkachel | stoof (oo als in voor) of ook wel uitgesproken als ' stoe-woof' |
| huilebalk | jaankerd |
| huilen | schrewe, jaanke |
| huishoudster van de pastoor | de pestoorsmèd |
| hutspot | peejestaamp |
I | |
| iemand uit Loon op Zand | unne Loonse |
| ik weet het niet | ' kwinnie |
| ik weet het niet | wit ik veul |
| ingang naar boerenland | hekkendam |
| installatie | instellossie |
| is | ies |
J | |
| jaar | jor |
| jammer | sund |
| januarie | janneworrie |
| je | ge (- wit wè'k bedoel) |
| jeugd | de jong |
| Jij | Gij (er is geen lagere-, hogere vorm) |
| jongen | jongeske |
| jongen | menneke |
| Jouw | Oew. (bezittelijk) Er komt een ' e' achter indien het werkwoord mannelijk is. Enkele voorbeelden: oew huis, oew bed, oew geluk. / |
K | |
| kaal | kol |
| kaal hoofd | kolle kop |
| kaartje | kortje |
| kaartje leggen | un potje korte |
| kaas | kès |
| Kaatsheuvel (plaatsnaam) | de Ketshuvvel |
| kabel | kobbel |
| kameraad | kammerod, of mv. kammeroj |
| kanaal (het) | kunnol (de) |
| kaneelbroodje | mikkeman |
| kans | kaans |
| kantoor | kuttoewur |
| kapelaan | kappellon 'o' als in kleur roze. |
| kapotmaken (tuin, akker) | vurrinnewirre |
| karnemelkse pap | mullekse pap |
| kast | kaast |
| kastje | kaasje |
| katholiek | katteliek |
| kauwen | knaawe |
| kei | kaai |
| kei, steen | kaaj |
| kerel | kerl |
| kerk | kerruk |
| kerst | kersmus |
| ketel | kittel |
| keuken | kukke |
| keukendoekje | schotteldoek |
| kiezelsteentjes | kiezelkaaikes |
| Kijk naar je eigen | Kèkt naor oe ègge! |
| Kijken | blieke |
| kijken | ik kijk, Gij kekt, wij hebbe gekeke. |
| kijken | kijke |
| kijken | kijke. ik kijk, Gij kekt, wij kijke. |
| kijken sullig | goppe (o als in kleur ' roze' ) |
| kikkervisje | dikkopke |
| kin | kien |
| kind | keind |
| kinderdagverblijf | kakschool |
| kinderen | keinder, ook wel ' jong' |
| kinderschommel | keinderschommel |
| kinderschommel | keinderstuurke |
| kinderwagen | keinderwogge |
| kip | kiep |
| kippen | kiepe |
| kist | un kiest, of verkleinwoord: kiesje |
| klaar | klor |
| klaarlichte dag | klorlichten dag |
| kleden | kleeje |
| kleedje | kleejke |
| kleermaker | klirmokker |
| klei | klaai |
| klein kind | kiendje, prutske |
| klein kind | snotpin |
| klein mensje | un onderdurke |
| kleine (kind) | klenne, dieje klenne van ons |
| kleine roofvogel | klaamperd |
| klepel | klippel |
| kletspraat | gewaawel |
| kliederen | deddelen |
| klier (pers.) | walg-end |
| klieren | wallugen |
| klosje | kloske |
| kluis | braandkaast |
| knap meisje | schown meske |
| knap, net uiterlijk | geef (ee als in 'eer') |
| knappe man | unne schowinne vent (winne in schowinne snel uitgesproken) |
| knappe vrouw | 'n schown meens. ''ee''als in NL 'eer'. |
| knijpen | nijpe |
| knikkeren | lonzen |
| knoeien | knelle |
| knoeien | vuilukke |
| knoopsgat | knupsgat |
| knot (dameskapsel) | knut |
| koe | koei |
| koe | kuus |
| koekje | koekske |
| koelkast | ijskaast |
| koffie drinken | un bakske vatte |
| koffie met sigorei | koffie meej sekraai |
| kom (stam van komen in zinsverband) | kom. ''komt gij ok '' klinkt als ''komde gij ok '' |
| kom (ww) | koom (oo als in voor) |
| komen | koewme, of koome ' ' oo' ' als in NL ' oor' |
| konijn | knijn |
| koolmees | piedief |
| kop en schotel | koppeschottel |
| kopen | koewpe |
| kopje | tas |
| kopje thee / | un bakske thee / |
| korf | kurf |
| koster | kuister (ui zonder j-klank aan het eind) |
| koud | kaaw |
| koukleum | kaawklum |
| kouvatten | ' ne klets krijge / |
| krant | kraant |
| krentenbrood | krentenmik |
| kruien | kreujje |
| kruiwagen | kreuge |
| kruiwagen | kreuwogge |
| kussen (znw) | kuuse |
| kwam | kwaam |
| kwast | kwaast |
L | |
| laarzen | lèrze |
| laarzen | lèrzen |
| ladder | unne leer |
| lade | loj |
| ladenkastje | lojjekaasje |
| land | laand |
| landkaart | laandkort |
| lantaarn | lanterre |
| lantaarnpaal | lanterre-pol |
| last | laast |
| leden | leeje |
| leef | lef |
| leer, lederen | ler, lerre (n) (+n indien gevolgd door klinker) |
| leggen, neerleggen. | legge. ik leg Gij legt, Ik heb ´m dor tennir geleed. |
| lelijk | lelluk |
| lepel | leepul |
| lepel | lippul |
| leugenaar | zwetsert |
| leven | levve |
| lichtzinnige vrouw | un hollewaai |
| lijden | lije |
| lijmen | plekke |
| lijsterbes | kwalster |
| limonade | liemenodde |
| Limonadesiroop | aonmaokliemenodde |
| lokale | loakale |
| lomperik | faant |
| lood | loewd |
| Loon op Zand (plaatsnaam) | Loewn op Zaand |
| loop | loewp |
| lopen | loewoppe (-woppe kort uitspreken) |
| lopen door de modder | daauwelen |
| lusten (ww) | luuse |
| lustig in de liefde | gèl (è langgerekt uitspreken ) |
M | |
| maand | mond (de 'o' als in 'rok' |
| Maandag | un Mondag, un mondaggemiddag, un mondaggenovvend, un mondaggemerge |
| maanden (mv) | mond (de 'o' als in 'rok' ) |
| Maart | Mert |
| Maas de (rivier) | de Mos (de o langgerekt uitspreken) |
| maatje | motje |
| machine | musjien |
| maden | mojje |
| maken | mokke |
| makkelijke stoel | zurg |
| mannelijk varken | bèr |
| mannen | manvolluk |
| markt | mèrt |
| masker | mombakkes |
| meester | mister (schoolonderwijzer) |
| mei (maand) | maai |
| meid | mèd (è langgerekt uitspreken) |
| Meikever | Mulder |
| Meisje | Meske |
| meisje | un meske |
| Meisje waarmee je verkering hebt | de mèd. ' ' hij komt al mee de mèd thuis' ' |
| melk | melluk / |
| melkbus | mellukbuus |
| meneer | meneer. ' ee' als in NL ' eer' ., meneer den dokter, meneer pestoor, meneer den dirrekteur. |
| menen (ww) | mène, menne |
| mensen | meense, de ee uitgesproken als in ''eer'' |
| merel | merl |
| met (met ons) | mee (mee ons) |
| meteen | aachtermekorre |
| metselaar | metsel-lèr |
| mij | mijn |
| mij | mijn ' ' Des van mijn' ' |
| mijden | mije |
| minnaar | vrijer |
| minnares | unnen bijzit |
| mis | mies |
| misdienaar | miesdien-nèr |
| misselijk | mieselluk |
| mist | miest |
| moe | muuj, kepot |
| Moeder | ons Ma, of ons moeder |
| mogen (ww) | maage. ik maag, Gij maag (t), hullie maage. ' ' Dè heet ie bepold nie gemaage van z' n vrouw' ' |
| molen | mulle |
| molenaar | mulder |
| mond, hangend | trul |
| morgen | merge |
| muggenzifter | deddelair |
| mus | un muus |
N | |
| na | nor |
| naakt | nokkend. de 'o' langerekt. |
| naast | neffe |
| nadien | ernor |
| nadien | nodderaand |
| nagel | noggel |
| najaar | nojjor |
| narcis | poasbloem |
| nee | neeje |
| neef | nèf (è langgerekt uitspreken ) |
| nemen | vatte |
| niemand | gin meens |
| niet | nie |
| nietwaar | war (veelvuldig in gebruik als stopwoord), ook wel 'warre' |
| nijptang | neptang, ook wel knijptang |
| normaal | normol |
O | |
| omgooien, kantelen | kiepe, of kiepere |
| ondertussen | meepessaant |
| onderweg | onderweges |
| ongenadig | ongenojjig |
| onhandig persoon | unnen broekhannes |
| onnauwkeurige vrouw (niet lichtzinnig) | haaibaai |
| onthouden | onthaawe |
| ontspanning | vermok |
| onverwijld, meteen | aachter-mekorre |
| onweer | omweer |
| onzin praten | wauwelear |
| onzin vertellen | zwetse |
| onzin verteller | zwetsert |
| oog | oewg, oewug, of tegenwoordig ook wel 'oog' met oo als in NL 'voor' |
| oogje hebben op iemand | 'n oogeske hebbe op iemand |
| ook | oewk, oewuk, ok |
| oom | oewm, oewme |
| oor | oewr (enkv) oewre (mv) |
| oosten | oewste, oewuste |
| ophouden | erges mee afschaaie |
| oplichter | aafzetter |
| opnieuw | overnieuwd |
| oprit | den dam |
| opschieten | affeceren |
| orgel | 'nun uirgel (ui zonder j-klank aan 't eind) |
| oud | oud. ' ' Ge zet al unnen aawe meens, want honderd dè ies oud war' ' ' ' |
| oude | aawe |
| oude man | unnen aawe meens. 'ee' als in NL 'eer' |
| oude vrouw | un aaw meens |
| ouderwets | aawverwets |
| overdag | overdags (de 'o' uitspreken als oo in 'poort') |
| overgeven | spouwe |
| Overhemd | Bazeroen |
| overhouden | overhaawe |
| overleden | ooverleeje. ''oo'' als in NL 'oor' |
| overleden persoon | un dooie |
P | |
| paaltje | poltje |
| paar | por., de ' o' -klank langer aanhouden |
| paardenstaart | perdestert |
| paars | pèrs (è langgerekt) |
| pakken | vatten |
| paling | polling |
| papegaai | pappegoi |
| papieren zak | buil |
| paraplu | perrepluuj |
| parelhoen | poelepetoat |
| parelhoen | poelepetót |
| partij | fisje of 'n feest* ee als in 'eer' |
| pastoor | pestoewur |
| patatzak | frietbuil |
| pater | potter, o als in kleur ' roze' |
| peer | per |
| peren | perre |
| pet | klak |
| petekind | peetekeind |
| piekeren | prakkezeere |
| pilsje | pilske |
| pinda | olienotje |
| pips | graaw |
| pissen | piese |
| plaat | plot |
| plaatje | plotje |
| plaats | plots |
| plakband | plekbaand |
| plakken | plekke |
| plank | plaank |
| plant | plaant |
| plezier | aoreghèd |
| politie | pliesie |
| politieagent | pliesiegent |
| poot | poewit. (-wit snel uitspreken) |
| pootje baden | pootje bojje |
| prei | praai |
| priester | gistelikke |
| prikkeldraad | piekeldraod |
| protestant | prottestaans |
| prutser | unne frottert |
| prutser | unnem brojjerd |
R | |
| Raamsdonk e, o. | faantenlaand |
| raar persoon | unnen halve gorre |
| raden | rojje |
| radio | roddiejo |
| radio | roddiejoo |
| raken | rokke |
| reden | reeje |
| regen | reggun |
| roddelen | kletse |
| roeren | ruure |
| roken | roewke |
| rood | roewd |
| roze | raze |
| rubberlaarsjes | dokkelerskes |
| rusten | ruuste |
S | |
| schaar | scher |
| schaatsen | schotse |
| schaatsen (ww) (znw) | schotse |
| schamen | schomme |
| scheel | schèl |
| scheermesje | schermeske |
| scheiden | schaaie |
| schelen | schille. ' ' Wè kan mijn dè schille' ' |
| scheren | scherre |
| scheur (in de grond) | voor |
| schoen (ev mv) | schoewn |
| schoenlepel | hoos |
| schoolhoofd | 't vlooike (Hr G Smits Clemens school) |
| schoonmaken | un (goei) burt geven |
| schoorsteenveger | schorstinvegger |
| schop | schup |
| schreeuwen (als hard roepen) | kwekke |
| schuw | schouw |
| shaggie (sjekkie) | sjekske |
| shaggie, sjekkie | un sjekske |
| sigaar | siegor |
| sigaret | siegret |
| sinaasappel | appelesien |
| Sinterklaas | Sinturreklos |
| Sinterklaas inkopen doen | klottere |
| sjaal | sjol |
| Sla | sloi |
| slaan | slon |
| slaper | sloppert |
| slechte | kwojje |
| slimmerik | unnum bijdehaandte |
| sloot | sloewt |
| slootje | slojke |
| slootje springen | slooike springen |
| smakelijk | smokkeluk |
| smeden | smeeje |
| smeren | smerre |
| snaar | snor (gerekt uitspreken) |
| snauwen | snaawe |
| sneetje | sneeke |
| snelweg | groewte weg |
| snijwond | kreeuw |
| snijworst | siesies |
| snoepje | snoepke |
| snoet | trul |
| spaarpot | goaierspot |
| spaarpot | gojespot |
| spaarpot | sporpot |
| sparen | sporre |
| specialist | spisjelist de |
| speculaasjes | spuklaosiemannekes |
| speelplaats | spulplots |
| spelen | spulle |
| spugen | spouwe, kwaaiere |
| staart | stert |
| staat | stoi (hij stoi recht) |
| stadhuis, gemeentehuis | gemintehuis |
| station | stasjion |
| Stationstraat | de stigt |
| Steegje | Dammetje |
| steegje of pad naar 'n erf | dam |
| steen | stiejin |
| stoeprand | Kaaibaand |
| stoeprand | unne Kaaibaand |
| stoer | schouw, ruig, vriejid. |
| stoer | vriejit (als wreed) |
| stoom | stoewom |
| storm | sturm |
| straat | strot |
| Straatsteen | Klopkaai |
| straatsteen, klinker | unne klopkaai |
| streep | striejip |
| strijden | strije |
| stro | strooi |
| stropen | streupe, de eu als in 'beurs' |
| struikje / | boske |
| suiker op brood | dinteloord spek |
T | |
| Taal | Tol (eigenlijk ' taal' met de aa gerekt uitgesproken als de o, in de kleur ' roze' ) |
| taart | tort |
| tafellaken | toffellokke |
| tante | taante |
| teen | tiejin |
| tegenzin ''ik doe het helemaal niet graag'' | nooi ''ik doeget wel zo nooi war'' |
| telefoon | tullefon |
| telefoon | tullefoon (oo als in ' boor' ) |
| televisie | tullevizie |
| terug | truug |
| terugvinden | truugvijne |
| tevreden | tevreeje |
| tijden | tije |
| toeter | tuuter |
| tomaat | tummot |
| toom | toewm |
| tot ziens | houdoe war |
| tovenaar | toven-nèr (de o afgeplat uitspreken als in 'oor') |
| trein | trèèn |
| trottoir | stoep |
| tuin | den hof, 't hofke |
| tuin | hof |
| tuinbonen | mofferbojne |
| tussen | tuuse |
| twaalf | twolf |
| twaalf | twolluf (o-klank oprekken) |
U | |
| U | Gij (geen onderscheid tussen u en jij) |
| uien | juin |
| uitstellen | aafstelle |
| uw | oew (vr. onz) of, oewe (n) (mannelijk +n indien gevolgd door klinker) |
V | |
| vaak | dikkels |
| vaasje | 'n voske |
| vaatdoek | schotteldoek |
| vaatdoek | unne voddoek |
| Vader | ons Vodder (o gerekt uitspreken als in kleur ' roze' ., of onze Pa |
| vagevuur | vógevuur |
| vakantie | vekaansie |
| vandaag | vandog |
| vanzelfsprekend | allicht |
| varken | verke |
| varkensblaas | unne vèrkesblos |
| vastbinden | vaastbijnde |
| vasthouden | vaasthaawe |
| vechten | vèchte (de è langgerekt uitspreken) |
| veel praten | wauwelear |
| veer | ver |
| vegen | vegge |
| velg | velling |
| ver | wijd |
| verbaal | verbol |
| verbinden (wond) | verbijnde |
| vergeten | vergitte |
| verhaal | verhol |
| verjaardag | vujjordag |
| verkering hebben | vrije |
| verleden | verleeje |
| verlegen | Bleuj (geen specifiek Wolluks) |
| verleiden | verlaaie |
| vermijden | vermije |
| vermoeid, vermoeiend | muuj, vermuujend |
| vernielen | verinnewere, ver-inne-were |
| verpleegster | zuuster |
| verrader | verrojjert |
| versleten werktuig | aaftaands ding |
| vervelen | wallige |
| verwaand | verwond (o uitspreken als in kleur ' roze' ) |
| verwarming | verwerming |
| verwarming | verwerre-ming |
| verwennen | verpeste |
| veter | feeter (' ee' als in ' eer' ) |
| viezerik | vuilak |
| vijftien | veftien |
| vijftig | veftig |
| vissen | viese |
| vla | vlaai |
| Vlaamse gaai | broekhannik |
| vlees | vliejis |
| vliegtuig | vliegmessjien |
| vlot | kwiek |
| vlug | kwiek |
| voeden | voeiere |
| voelen | vuule |
| voor | vur |
| Voor de zekerheid | Veur de sekuurighet |
| vooraf | vantevurre |
| voordien | vantevurre |
| voorjaar | vurjor |
| voorkomen | vurkoome, de 'oo' als in NL 'oor' |
| voorzijde | vurkaant |
| vorig | vurrig |
| vorige week | vurrige week. ' ' ee' ' als in NL ' eer' |
| Vork | verk |
| vork | vurk |
| vorm | vurm |
| vouw | unne vaaw |
| vragen | vrogge (o langgerekt als in kleur ' roze' ) in verleden tijd: gevorgge. |
| vreemd persoon | kwiebus |
| vreemd persoon | unnen orrige |
| vreemdeling | unne vrimde |
| vrouwen | vrouwvolluk |
| vuilnisemmer | vuilesbak |
| vuurtje maken | vuurke stoke |
W | |
| Waai | Waai |
| Waalwijk | 1e lettergreep: De aa wordt uitgesproken als de o in de kleur ' roze' , dus wol. 2e lettergreep wordt net als in ' heerlijk' en in ' gewoonlijk' uitgesproken als ' uk' . Hieruit volgt `Wol-wuk' ' De tweede w wordt nagenoeg onhoorbaar. Daardoor ontstaat Wolluk. |
| Waalwijk | Wolk |
| Waalwijk | Wolluk |
| waalwijkse | wollukse |
| waarheid | worhed |
| waarom | worvur |
| wachten | waachte of wochte |
| wagen | wogge |
| wakker liggen | zieltogen |
| warm | werm |
| was | waar 'ik waar er nie' |
| wasem | wossum |
| wassen | waase |
| wat is er | wester |
| Wat zegt u | wabblief |
| water | wotter |
| wauwelen | waawelle of saawelle |
| wazig | wozzig |
| wedstrijdje | pertijke |
| weduwe | widdevrouw ('n ) |
| weduwnaar | widdeman (unne) |
| weer (meteorologisch) | weer. kwoj weer, goei weer. |
| weet je wel | witte wel |
| Weet jij het? | Witte gij ut? |
| weggaan | hinne gon |
| wegwezen | opflikkere |
| weide | waai |
| welja! | weljat! |
| welnee! | welnent! |
| weten | Ik wit, wij wete. |
| weten (ww) | wete. Ik wit, hullie wete (eerste e als in ' ' eer' ' ), ik wies (vt) in oud-Wolluks: ' ' wiejitte' ' |
| wieltje | wieleke |
| wij | wij |
| wijden | wije |
| wil | ik wil, gij wilt, ''wilt Gij voor mij...'' |
| wind | wend |
| winter | wenter, ook winter |
| wisselen | wiesulle |
| wist (vt van weten) | wies |
| worm | pier |
| wrat | vrat |
| wrikken | vrukke |
| wringen | vringe |
| wroeten | vruute |
Z | |
| zaad | zod |
| zacht | zaacht |
| zacht | Zoft |
| zadel | zoddel. 'o' langgerekt uitspreken. |
| zagen | zogge |
| zak | buil |
| zakdoek | snotlap |
| zakdoek | zaddoek (unne) |
| zakgeld | traktement |
| Zaterdag | un Zotterdag |
| zeden | zeeje |
| zeep | ziejip |
| zeggen | zeg. ik zeg, hij zee, wij / |
| Zeine | 1e-, 2e-, 3e- en 4e Zeine. Betekenis: doorkruisende zijstraat. uitspraak: Zène. Vier zijstraten van de st. Antoniusstraat. |
| zemen | zeume, eu klinkt afgeplat als in 'beurs' |
| zeuren | maawe |
| zeuren | zevere |
| zeurkous | maawert |
| zeven | zuvve, zeuve, de eu klinkt als in 'zeur' |
| Zij | de die (vrouw) |
| Zij (mv) | hullie, of de aanspreekvorm gullie |
| zijden (stoffelijk bijv. nw) | zije |
| zijn | ik zij, gij zet, wij zen |
| zitvlak | hol |
| zo is 't | ja net |
| zoals | nettas |
| zoeken | zuuke |
| zoenen | kuuse |
| zoet | zuut |
| zolder | vliering |
| zometeen | dolluk |
| zometeen | drekt |
| zonde | sunt |
| zool | zool, met oo als in 'oor' |
| zoom | zeum ''eu'' als in NL 'geur' |
| zuigeling | beebieke |
| zuinig persoon | unne puut |
| zullen | zalle |
| Zullen wij | Zamme |
| zus | zuuster |
| zuurtje | zuurke |
| zweep | zwiejip |
| zwijgen | oew bakkes haawe, of oewe mond haawe |