| (De meeste mensen gaan dood in bed) gekscherend gezegd als iemand aangeeft naar bed te gaan. | Op berre goat de meeste mens'n doohd |
| `Alle bate help wat`, zea de mugge en pissen in de zee | alle beetjes helpen |
| A' j noe deur de hond of de katte e' beet' n wod, t' is allebeide niks. | Politiek is gemeen |
| as ut half kan... | graag gedaan zien (evt.van ander) |
| As-t nie kan zo-as 't mut dan mu't-ma zo-as 't kan | We moeten roeien met de riemen die we hebben |
| Da's een zaekien veur Zutphen. | Dat wordt een rechtszaak. |
| dah kump weh... | Daar is geen haast bij, Dat is geen prioriteit. |
| de blauwe stoepe opgoan | trouwen |
| de dûvel drit altied op de grootste hoop | De rijken worden het meest bevoordeeld |
| de koeh wordt melk | de koe moet kalven |
| de nach is veur ut ongedierte | 's nachts hoor je op bed te liggen |
| De smerigste vrouw'n heb de laekkerste koffie | Van een schoon bord kun je niet eten. |
| De witte biej'n vliek (De witte bijen vliegen) | Het sneeuwt |
| Die vrouwe is zo gries äs 'n dôeve | Die vrouw heeft grijs haar |
| Doar is der ene van em an 't blad häärken | Hij is niet helemaal goed bij zijn verstand |
| domme veerljoar | eerste drie maanden van een baby, als deze veel slaapt |
| droadneagel, ik sloa oew in de mûre | gezegde tegen eigenzinnig persoon |
| dät is zo läkker, iej zollen oe der an tebässen eaten | zich ongans eten |
| Dät kan net eender wat wéézn | Dat kan van alles zijn |
| döppiesbore, de | boor van klompenmaker voor de klompmaten 13, 14 en 15 |
| Een Rooi'n. Hee is zo rood as een kralle | PVDA'er |
| een vel van ' n deerne | Vervelende meid |
| Et melk nog wat noa (gezegd als een regenbui bijna voorbij is) | Het druppelt nog wat na |
| gien spek zonder zwoare | geen spek zonder zwoerd |
| Goa toch niet zo te wäärke | ga niet zo te keer |
| Gôat toch noa bedde, iej zitten doar mit zokker dòpogen te kieken | Ogen moeilijk openhouden door slaapje |
| Gòttelse moate | royale maat |
| grotmoe zat wat te doesteren in eur stôel | Oma zit te dutten in de stoel |
| Heb ze in Heerde ôk bult'n in de weg? | hebben ze in Heerde ook verkeersdrempels? |
| Hee hef achteran esstoan met 't uutdeeln van 't verstand. | Hij is ontzettend dom. |
| Hee hef pik in de mouwe | Hij is erg sterk |
| Hee häd de zwoeng der goed in | Hij had de vaart er in |
| Hee is t'ur met een koore hen-evaart | hij is er met een kar naartoe gereden |
| Hee kan zien eigen beunties wel döppen | Hij kan zijn eigen boontjes doppen |
| Hee krig et van 't wäärken ok niet in de rugge/ hee hef ut waark'n ok niet uutevun'n | Hij is lui |
| Hee kröp iederene over de rugge | Hij probeert door iedereen te vleien, iets te bereiken |
| hee kump altied ächteran drieten | hij is altijd de laatste |
| Hee slöp ächteran | Hij heeft niets in te brengen (in huwelijk) |
| Hee was oarig krange in de huud | Hij was behoorlijk tegen de draad in |
| Heuj an de kirre | Hooi op een rij |
| Ie wordt altied bedonderd deur fien'n en motrééng (door beiden wordt je ongemerkt genaaid) | Waarschuwing voor overdreven vrome broeders |
| Ik bin vandage wat droa in 't lief | ik voel me niet zo lekker |
| In Attem eb ze een untien in een ukkien met wat eui d'rin | In Hattem kunnen ze de H niet zeggen |
| in de knup | in de knoop |
| loop hen drieten | loop naar de maan |
| mit Gòttelse käärmse (nooit, de buurtschap Gortel had geen kermis) | met Sint Juttemis |
| Op 't kleine blad | Bekende fietstocht Epe |
| speur'n / ik kan oe zo speur'n met die modderpoot'n | volgen (dankzij spoor) / dankzij jouw modderschoenen kan ik je volgen. |
| Stemm'm is een ander op ut peerd help'm en d'r zelf noas goan loop'm. | Democratie is een illusie. |
| Toe ik veur de eerse keer weer van bedde moch, wak ik nog wel wat zwiemelig (zwiebelig) | Toen ik voor de eerste keer uit bed mocht was ik wankel (onvast) |
| Van oaver de bult | Van de NW-Veluwe |
| veur ' t hele zwiksien kreen ik mä ' n euro | voor de gehele partij kreeg ik maar een euro |
| volns mie krie-we een buje /rééng. (volgens mij krijgen we regen) | De visite mag wel weer naar huis |
| wa bin' k vedage toch poesterug | ik voel me wat suf vandaag |
| wat 'n mooie poppe (of pöppien) | wat een mooie baby |
| wie goat anderwegg'ns | we gaan verderop |
| wie heb geen lich meer | de stroom is uitgevallen |
| wie noa de bliksem wil, mut bie de donder veur de deure langs | iemand die veel vloekt |
| wule bint moat'n | Ik ben bevriend met hem / hun |
| zee vochen äs leeuwen | zij vochten als leeuwen |
| zie neijt oe woa'j biestoat | Ze zijn heel gemeen, slecht |
| zo fien äs gemalen poppenstront | rechtzinnig of orthodox zijn |
| Zo traag / droa as dikke stront teeng de bult op | Erg langzaam |
| zuunig wéén en 't geld verzoep'm | verkeerde zuinigheid |
| Äj eileavers wilt verzûken, zuj eers veur kikkers zörgen mutten | Als je niets weggeeft, krijg je ook niet terug |
| Äj zo nauwe kiek, kuj in Gòttel nog niet wonen | Als je zo precies kijkt, kun je nergens wonen |
| Äs 't mit Pisgrîete reagent, reagent et zes weake ächter mekäre | Als het met Sint Margriet regent, regent het zes weken achter mekaar |
| Äs et niet an de fiejôele lig, lig et wel an de striekstok | Er is altijd wel een reden te vinden |
| (ie / wule) bint | jij bent, (wij) zijn |
| goan | gaan |
| gres | gras |
| karke | kerk |
| kuul'n | rollen |
| veule | veel |
| ächteran | achteraan |
| 's nach'ns | 's nachts |
| 's nachens | 's nachts |
| 's noamiddugs | 's middags |
| 'shaearefs | in de herfst |
| 't understeboam'm | ondersteboven |
| 'tundersteboamm | ondersteboven, op de kop. |
| (vaarf)bostel | (verf)kwast |
| 1 : letterlijk : kop of heuf (kopzeerte) 2. fig : hoof (hoofstroate, hoof van 't gezin) | hoofd |
1. Met bijv. discussie :geliek
2. Met bijv. grond of gelijke uitslag wedstrijd (bijv. voetbal) : lieke | gelijk |
| á | al, reeds (verkorting) |
A |
| a´moa | allemaal |
| à-geeh'nd. (in 't geheel niet ( | helemaal niet |
A |
| aaklig | akelig |
| aalte | mestvocht, gier |
| aaltenkelder | gierkelder |
| ááns gangs mee wéén | ergens mee bezig zijn |
A |
| ach | acht (telwoord) |
| ách geem'm op | in de gaten houden |
A |
| achte | acht (telwoord) |
| achtereers | achterstevoren |
| affeceren | opschieten |
| affein | enfin |
| affere | affaire |
| àkkermännechien | (witte) kwikstaart |
A |
| alderbässend | heel erg |
| alderiejeekus | ontzettend |
| allemoale | allemaal |
| allens | alles |
| allichte | vanzelfsprekend |
| allozieketten | horlogeketting |
| alteroasie | opschudding |
| altied | altijd |
| ammoa | allemaal |
| amperan | nauwelijks, amper |
| ampessan | onderwijl |
| ampät, een ampätt' n | apart, een aparte, vreemde, wazige |
| an | aan |
| an-enöm'm | aangenomen |
| anbänz'n | aansporen, aandrijven, |
| anbänzen | aandrijven, aansporen |
| angoan | aanslaan (geplante bomen) |
| angoan | te keer gaan |
| anhaal'n | aanhalen |
| anhissen | ophitsen |
| anhòld | bemoedigen, troost, afleiding |
| anhòlder | aanhouder |
| ankomm'm | aankomen |
| ankrĭeg' n | aantrekken |
| ankrummel'n | aantobben |
| anlieken, lieke maahk'n | gelijkmaken |
| anmaakn (wule muttn anmaakn, de oamp kump d'r an) | haasten, opschieten |
| annemm'm | aannemen |
| anrikkemederen | aanbevelen |
| ansloan | blaffen, aanslaan |
| anstrieken | (bij) schilderen |
| antrekken | aantrekken |
| anvallig | aantrekkelijk |
| Aoveriessel | Overijssel |
| Apedoo' ne | Apeldoorn |
| Apeldoorne | Apeldoorn |
| as | als |
| asse | as |
| asse | as (verbranding) |
| auteuchien | autootje |
| azien | azijn |
B |
| b'reurte | hersenbloeding |
| baanhuussien | baanwachterswoning, spoorhuisje |
| baeke | beek |
| bakerpröatien | kletspraat |
| bakoav'n / bakoam'm | bakoven |
| balg, buuk | buik |
| balke | balk |
| balkenbriej | balkenbrei |
| balle | bal |
| bane | baan |
| banke | bank |
| batterieje | batterij |
| Battum | Bathmen (dorp achter Deventer) |
| beater | beter |
| Beater een bult van 't zoep'n dan een bult van 't weark'n | Hardlopers zijn doodlopers. |
| beddetiek | bedovertrek |
| bedîenige | Heilig oliesel |
| bedrîef, bedrijf | bedrijf |
| beduuien, uitduuj'n | aanduiden |
| bedänksien | bedankje |
| bees | beest |
| beest (e), koe (ne) | rund (eren) |
| beestevleis | rundvlees |
| bééze | bes |
| bekoms | toekomst |
| bekrumpn | bekrompen |
| bekwoam | bekwaam |
| belappen | kwaad spreken |
| beleazen | belezen |
| beliejen | belijden |
| belip | behuild |
| belip | betraand |
| bellen | lompen |
| Bellenbloeme | Fuchsia |
| beloav'n | beloven |
| bemuuial | bemoeial |
| bemuuj' n | bemoeien |
| benaam | vooral |
| beneaveld, anneschøøt'n | beneveld (door drank) |
| beniej'n | benieuwen |
| beniejd | benieuwd |
| benne | mand |
| bennechien | zaaimand |
| benoadeel'n | benadelen |
| bepoat' n | beplanten |
| bere | beer |
| bereakend | voorzichtig |
| bereuren | beroeren |
| berich | bericht |
| bero | bureau |
| beroad | beraad |
| bes | best |
| bes | goed |
| beschuut | beschuit |
| beseibel'n, ve'neuk'n | bedriegen |
| besjoechel' n | bedriegen |
| besloan | beslaan (van paarden) |
| bessem | bezem |
| bessembiender | bezembinder |
| bessien | oud vrouwtje |
| beunen | stoeien, ravotten |
| bezeik, verneuk, verneijt | bedrogen |
| bezetting | benauwdheid |
| bezûking | bezoeking |
| bezûking | plaag |
| bezunder | bijzonder |
| bezunig'n | bezuinigen |
| bezuuk' n | bezoeken |
| bezûuksien | bezoekje |
| bi'j | ben je |
| bie | bij |
| bie | pienter |
| bie huus | thuis |
| bie stéén | plaatselijk |
| bie toer'n | soms, regelmatig |
| bie toer' n | soms |
| bîebel | bijbel |
| Biech | biecht |
| biedehand | bijdehand |
| biej | pienter |
| biejdehand | bijdehand |
| bieje, biej'n; îeme | bij, bijen |
| biejgeleuvig | bijgelovig |
| bienoa, vinnug | bijna |
| bienoame | bijnaam |
| biezundaang | feestdagen (letterlijke vert. bij-zondagen) |
| bin | ben |
| bint | zijn |
| bisselug (verwant aan engelse 'busy', meegenomen uit 'no NL' tijdens grote volksverhuizing 400 na chr.)) | druk zijn |
| bizzelug, wat bi'j toch bizzelug. (waarschijnlijk is het Engelse 'busy' hiervan afgeleid) | erg druk zijn |
| blaan | bladeren |
| blakkum | bliksem |
| blèèkens | mazelen |
| bleem' m | bleven |
| bleu (blö) | verlegen, schichtig, wereldvreemd |
| bliej-toe | daar moeten we blij mee zijn |
| Blonks | Epox |
| blukken | blaffen |
| bluuisel | bloesem |
| blään | bladen |
| bløk'n | blaffen |
| boage | boog |
| boage | ereboog |
| boam | bodem |
| board | baard |
| boch | bocht |
| boerd'riegien | boerderijtje |
| bokse (verouderd) | broek |
| bolle | stier |
| Bollenstroate | Emmastraat in Epe (oude naam) |
| Boomklevertien | Boomklever (vogel) |
| Boomleupertien | Boomklever (vogel) |
| bore | boor |
| bosch, pien'op de bosch. | borst, pijn op de borst. |
| boskazie | bosschage |
| bòssel | borstel |
| bots | plotseling, abrupt |
| botter | boter |
| braderieje, broaderie (je) | braderie (vrijdagavond hoogseizoen) |
| braen'n (bijna bren'n) | branden |
| brèèkebeunties | sperziebonen |
| breur en zuster | broer en zus |
| briehm'mbusse | brievenbus |
| broabander | kletser |
| brodse kippe | broedse kip |
| broehk | broek |
| brommut | bromfiets, brommer |
| brommut | brommer |
| broodkrumel | broodkruimel |
| brulfte | bruiloft |
| brummel, brummels | braam, bramen |
| bruuikaste | (planten) kas |
| bruun | bruin |
| buje, schoere | bui |
| bukse | buxus |
| bunder | hectare |
| buro, bureuchien | bureau, bureautje |
| buurluu | buren |
| buurte | buurt |
| buutn wesn | bewusteloos |
| bänzen | opjagen, tot spoed aanzetten |
| bäs | barst |
| bäss'n | barsten |
| bäärg | berg |
| bäärging | berging |
| bäärk | berk |
| bäärm | berm |
| börgemeister | burgemeester |
D |
| daags | overdag, 's daags |
| daerp | dorp |
| Dalhuus (achtername) | Dalhuisen (achternaam) |
| dampug | mistig |
| dâttiene | dertien |
| De Buurte | boomkwekerij aan begin van deze eeuw, thans arbeiderswoning oosteroenerweg 4 oene |
| De Buurte, boerderij op oosteroenerweg 4 oene, vroeger boomkwekerij | de Buurte |
| de eerpels / sukerbieten riejt (rijen herkenbaar) | de aardappelen / suikerbieten komen op |
| de grif | de grift |
| de ketten | de ketting |
| de zeln | dezelfde |
| Déémter | Deventer |
| deerne | meid |
| deerntien | meisje |
| den eent | die daar |
| den'Iesel | de IJssel |
| deure | deur |
| deurtien | deurtje |
| dialek, plat | dialekt |
| dierree, buukloop, loop | diarree |
| ding, dinge | ding, dingen |
| disse | deze |
| dizze | dit |
| doargender | daarginds |
| dôeve, duuv'n, duufien. | duif, duiven, duifje |
| doezeltien | kind dat door verschijning vertederd |
| dolkòp | Iemand die onbezonnen handelt |
| dollen | draaien (rond) |
| donderbuuie, onweersschoere | donderbui |
| donderkòp | kikkerlarve |
| donderkòppen | stapelwolken die onweer voorspellen |
| donderparre, donderpädde | Kikkervisje |
| donkeren | duisternis |
| doodweg | simpelweg |
| dooie | dode |
| dooie | slome |
| doomnie | dominee |
| doorne | doorn |
| doornhegge | meidoornhaag |
| dòpheet, et | dopheide (Erica tetralix) |
| drammerd | zeurkous |
| dree | drie |
| dreeën | drieën |
| drek | zometeen |
| driem'm | drijven |
| driet'n | poepen |
| drieterd | bangerik |
| drietzak | bangerd |
| Drikus | Hendrikus (naam) |
| driltolle | bromtol |
| droa | langzaam, lui (handelend) |
| droa | traag |
| droad, drø | draad, draden |
| droadneagel | draadnagel / spijker |
| droadneagel | eigenzinnig persoon |
| droem'm | druiven |
| droeve | druif |
| drup | drop |
| druuffien | druifje |
| drächtig | drachtig |
| dräger | iemand die uit burenplicht het lijk helpt dragen |
| drøties | draadjes |
| dut | doet |
| duuster | donker |
| duuz' nd | duizend |
| dwars | tegendraads |
| dät | dat |
| döpaarfn | doperwten |
| döpper, döpaerv'n | doperwten |
| döppertien | doperwt |
| dörven, dos, doss'n (hee dos ut nie.) | durven, durfde, durfden (hij durfde niet) |
| döstig | dorstig |
E |
| eampe | Mier |
| eampennes | mierennest |
| ebleven | gebleven |
| ebröken | gebroken |
| ech | zuiver |
| eejt | natuurlijk niet, ben je gek (als antwoord) |
| een bult, een bonke. | veel |
| een duuzendste tref. | een toevallige gebeurtenis. |
| een kladde | een hoop (veel) |
| een lust veur 't ooge | heel mooi, beeldschoon |
| een spännegien | een stelletje (bijv. jongen en meisje) |
| eerbezenplante | aarbeienplant |
| eerdaags | binnenkort |
| eerde | aarde |
| Eerder | Vroeger (in het verleden) |
| eerpel | aardappel |
| eerpels | aardappelen |
| eerpels uutdoen | aardappelen rooien |
| eerpelschelmessien | aardappelmesje |
| eersbeessien | lieveheersbeestje |
| èèt | eet |
| èèt'n | eten |
E |
| eff'n, éém'm, em'm | even (moment) |
| egoan | gegaan |
| egraf, begraf | gegraven, begraven |
| ehölpen | geholpen |
| eik | eigenlijk |
| eileaver | ooievaar |
| eileuver | ooievaar |
| ekomm'n | gekomen |
| ekröapen | gekropen |
| Elfheuvelntoch | Bekende fietstocht Epe |
| elmde | elf (telw.) |
| em | hem |
| em beknooien | zich vuil maken |
| emak | Gemaakt |
| Ems | Emst (dorp gemeente Epe) |
| emöaten | gemeten |
| en d'r bie | bovendien |
| ende | einde, eind |
| ene | één |
| ergens in gruilen | genieten met leedvermaak |
| et | het |
| et heet | heide (de plant of het veld) |
| etgruun | nagras (na hooien), tweede snede |
| ewes | geweest |
F |
| fârre, veere, wied | ver |
| febriek | fabriek |
| femilie | familie |
| fien | fijn (niet grof) |
| fiene denne | spar |
| fienties | fijntjes |
| fiesterd, koldfiesterd, krimkeutel | Koldfiesterd |
| fietse | fiets |
| fietsn | fietsen |
| fieve | vijf |
| Fillepiene | Lupine |
| flamoeze | vagina |
| fleateren | smijten |
| fleer | klap |
| fleermuus | vleermuis |
| fleis | vlees |
| fleppe | klep van pet |
| floeplampe | lamp met sensor |
| fluus (flys) | vlies |
| fläggies | vlaggetjes |
| foekepot | tv |
| foekepot | vuurpotje |
| foeksandievie | andijviestamppot |
| foekse | bobbel |
| foeksiestamp | stamppot andijvie |
| foerazie | etenswaren |
| fòkseren | forceren |
| fonnis | fonds |
| fonnis | verzekering |
| fotse | lok (haar) |
| fotse | pluk |
| fotse | pol |
| fuul'n | voelen |
G |
| g'leuve | geloof |
| gaa'n (eerpels - ) | vergaren, rapen |
| gadärrie | gadverderrie |
| gaff'n | gaven (werkwoord) |
| gangs | bezig |
| garve, garvn | schoof, schoven |
| gasterig | ranzig |
| gasterig | sterk ruikend |
| gavel | hooivork |
| geerne, graag | graag |
| geite | gekke meid |
| gesem vuul'n | een flauw, licht gevoel hebben |
| gien | geen |
| gien mense, gien ene | niemand |
| gieseln | rijpen (door vorst) |
| giet | gaat |
| ginge | ging |
| gleuvn | geloven |
| glier'n | glijden, slippen. |
| glinsterug | glad (vanwege vorst) |
| gluuiende Gait | kachel |
| goa | ga |
| goan | gaan |
| goarne | garen |
| goechelen | giechelen |
| Gòttel, Gòh-ll | Gortel (buurtschap Epe) |
| grach | gracht |
| graeppie (gräppien) | grapje |
| grammieterig | nors |
| grauwe äärfe | kapucijners |
| grei | kleren |
| grei | spul |
| grepe | riek |
| gres | gras |
| gresbòtter | grasboter |
| grestòsse | graszoden |
| greutte | grootte |
| grîenderig | huilerig |
| griepen | grijpen |
| gries | grijs |
| grîeze | grijze |
| griffemeerd | gereformeerd |
| grinte | grint |
| grip | greep |
| Groningn | Groningen |
| grootmoe | oma |
| groots | trots |
| grootva | opa |
| grote boon'n | tuinbonen |
| grunderig | aftands, onverzorgd |
| grunderig, smoedelig | smerig |
| grunterig | ranzig, nooit zeep gezien |
| grunterig, zwaet. | vuil |
| grunthe | smeerpoets |
| gruun | groen |
| gruunte | groente |
| gruunteboer | groenteboer |
| gränderig | onvriendelijk |
| guhdien, guhdien'n | gordijn, gordijnen |
| göate | bijkeuken van een boerderij |
| gøte | goot |
H |
| haaibaai | bazig wijf |
| haaibaai | bazige vrouw |
| Hâddewiek | Harderwijk |
| haearefs | herfst |
| haelfte | helft |
| haerd'nbaerger | zuinig iemand waar moeilijk zaken mee gedaan kunnen worden |
| haeter de fleater | wanordelijk door elkaar |
| halve doll'n | laagbegaafden |
| hand, hande | hand, handen |
| hanepoot'n | zevenblad (min onkruid onder heg enz.) |
| hard'nbaerger | meedogenloos mens |
| harte | hert |
| hazenkäärvel | duizendblad (Achilla millefolium) |
| heb | hebben |
| hee | hij |
| hee blös | hij blaast |
| hee dos | hij durfde |
| hee drink sloot'n bier | hij drinkt liters bier |
| Hee hef ut waerk'n niet uutuvun'n | Hij werkt langzaam of onlogisch. |
| hee stieht | hij staat |
| hee wos | hij wist |
| heer of hen | heen |
| heerd | woon / huiskamer van de boerderij; haard |
| heetbessem | heidebezem |
| hef | heeft |
| heisteren | druktemaken |
| heite | heet |
| heite (ook :wäärm) | warm |
| helemoa, heemoa | helemaal |
| hellig, lillek | kwaad, hels |
| hempskneupies | moederkruid (Chrysanthemum parthineum) |
| hen-en -weerumme | heen en terug |
| herink | haring |
| het verlos | het verlies |
| heugters | dialect van de west-Veluwe |
| heui | hooi |
| heuibaarg, (heui)miete | hooiberg |
| heurt | hoort |
| Hij is groot met ze | Hij gaat overdreven goed en veel met ze om. |
| hoake | haak |
| Hoe is't met oe. | hoe gaat het met je |
| hôenderhòkke | kippenhok |
| hoes'n | hoesten |
| hòfzoad | tuinzaad |
| hoge , heugs'n | hoog , hoogste |
| hogeder | hoger |
| hòlle | houd |
| hòllen | houden |
| holt, hølt'n | hout, houten |
| hòltwörm | houtworm |
| hompe | brok |
| hond, huntie (n), honde | hond, hondje, honden |
| hondeblôeme | paardenbloem |
| Hongerstroate | Jonasweg (Vaassen) |
| Hooghaarlemmerdieks | Hollands, ABN |
| Hooghaarlemmerdijks | algemeen beschaafd Nederlands |
| hoorne | hoorn |
| hot, höttien | poos, poosje |
| hot, höttien | poos, poosje |
| huisterug weer, 't wordt huisterig. (waarschijnlijk afleiding van heisteren) | onstuimig weer (niet echt storm), weer met telkens vlagen bijv. om het huis. |
| huken | hurken |
| huken | knielen |
| huul'n, lipm (oud Nederlands lijpen=huilen), proel'n | huilen |
| huus | huis |
| huze | huizen |
| häd | had |
| häänties en hennegies | grasklokje (Campanula rotundifolia) |
| höldt | houdt |
| hølter | stukken hout |
| hörken | hielen |
| hörken | hurken |
I |
| ie waar'n | jij was |
| Ie zoeze! | Jij idioot! |
| ieje | jij |
| îemenkörf | bijenkorf |
I |
| iezelig | ontzettend |
| ik ware | ik was |
| In de wéége stoan | in de weg staan |
| inach nemen | bewaken, zorgen voor, letten op |
| ink | inkt |
| inschuun'n (inneschuund) | opstoken |
J |
| joar | jaar |
| joaweh (als bevestiging op een vraag) | jawel, ja hoor. |
| jonchien | jochie |
| jonchien | jongetje |
| jut | agent, juut |
| jøk | jeuk |
| jörk | jurk |
K |
| kabof | aanbouw |
| kaerte | kaart |
| kaervel | kervel (een kruid in kruidmoes) |
| kallûf | kalf |
| kârke | kerk |
| kârre, koore | kar |
| katteliek | Rooms-katholiek |
| kauwe, kau (w) gien | kooi, kooitje |
| kee'l, kee'lns. | man, mannen. |
| keerl | kerel |
| keldermotte | pissebed |
| kelte | kou |
| keze | kaas |
| kidd'n | hooi in rijen maken |
| kidde | rij hooi |
| kiel'n | kietelen |
| kien'n | kiemen |
| kiend, vente (of kinder) | kind, kinderen |
| kiene | kiem |
| kies, kiesie | kalf |
| kiesien | kalfje |
| kinties, vente | kindjes |
| Kippe, henne | Kip |
| klatsch | kletspraat |
| Kletterstroate (Une) | Klaterstraat (Oene) |
| klever | klaver |
| klimop | hedera |
| kloar, veerdug | klaar, gereed |
| Kloarbèke | Klaarbeek |
| kloarloeder | 18 karaats |
| klongel | iets van slechte kwaliteit |
| Kluppel | Knuppel |
| knaal | kanaal |
| knie, kniene | knie, knieën |
| kniehne | knieën |
| kniene | konijn |
| knieperd | gierigaard |
| kniepert | vrek |
| Knobbel | Woldberg |
| knup | knoop |
| koakhuus | bakhuisje |
| koe (lang) .koen (e) | koe, koeien |
| kohttns | straks |
| koneginnedag, oranjefees | koninginnedag |
| kool, op bord : moehs | boerenkool |
| kop | hoofd |
| kopzeerte | hoofdpijn |
| kor | wrat |
| kott'ns | binnenkort |
| krall'n | kralen |
| krang | binnenstebuiten |
| krang (e) | 1.binnenstebuiten (kleren) 2.slecht in je vel zitten 3.tegendraads, eigenwijs. |
| krange | verkeerd, omgekeerd |
| krek | gelijk als |
| krenge, afkomstig van kreng, betekent dood dier. | naar mens |
| krîeg | krijg |
| krissebéésn | kruisbessen |
| kroepruumte | kruipruimte |
| kroewaang | kruiwagen |
| kruudmoes | kruidmoes |
| kuiern | wandelen |
| kuj | kun je |
| kuuchies | koetjes |
| kuuk'n | sufferd |
| kuukie, kuuksie | koekje |
| kuukn | kuiken |
| kuul'n | rollen |
| kuum | liefelijk, zachtaardig, mak (bijv. koeien) |
| kuum | tam, rustig (van karakter) |
| kuum, zuuties | rustig |
| kwae-ie | kwartje (guldentijd) |
| kwaettien | kwartje |
| kwamm | kwamen |
| kwekken | kweek (gras) |
| kwenne | kween |
| kälfien | kalfje |
| körngien | korreltje |
| köste | korst |
L |
| làk'n | likken |
| làkker | lekker |
| lampe | lamp |
| lampe, lämpien | lamp, lampje |
| langes | langs |
| ledder | ladder |
| léémm | leven |
| lege | laag (qua hoogte) |
| lekkazie | lekkage |
| les'n | laatste |
| leups | loops |
| lich / loch | licht |
| lich'n | bliksemen |
| lich'n | weerlicht |
| lichen | bretels |
| liester | merel |
| ligustrum | liguster |
| lilluk | kwaad |
| loa maar wéén | niets meer aan doen |
| loch | lucht |
| loek | luik |
| Lonn' n | Londen |
| loop | (kippen) ren |
| loop | kippenren |
| loop | ren (bijv. kippenren) |
| loop noa'n driet'n | ga toch weg |
| lopens | lopend |
| lubbestok | Maggiplant |
| lui | lui (niet werken) |
| luu (vrouwluu) | lui |
| løss | 1. open 2. los |
| løøg en léég | leeg |
M |
| maerriekoalle | Vlaamse Gaai |
| maess | mest |
| maïs poat'n | maïs zaaien |
| mangel | voederbiet |
| mâr | maar |
| mas | mast |
| massepan (t) | kameraad |
| massepan (t) | metgezel |
| matte | mat |
| meaien | maaien |
| meal | meel |
| meatband | meetlint |
| meaten | meten |
| meedewäärker | wanich |
| mèènsn | mensen |
| meeproatn | meepraten |
| meerpoete | modderkruiper |
| meert | maart |
| meervul | merrieveulen |
| meesie | koolmees |
| meesterweggens | meestal |
| meimoand | meimaand |
| meimulder | meikever |
| meimäärk | meimarkt o, a. Heerde |
| meissien | meisje |
| meister | meester |
| mekaere | mekaar |
| mekäre | elkaar |
| melkfebriek | zuivelfabriek |
| menazie | kost |
| mense | mens |
| mensenschieuw | mensenschuw |
| mere | merrie |
| mérige katte | krolse kat |
| met de handkarre | aftrekken |
| met de middug | tussen de middag |
| met gemak | onderhand |
| met gemak, kott'ns (kortens) | binnenkort |
| metene | meteen |
| meugn | mogen |
| meuie (vroeger achter de naam, Aaltienmeuie=tante Aaltje) | tante (verouderd) |
| mien | mijn |
| mit | met |
| moand | maand |
| moeh | moeder, mamma |
| moes (lang aanhouden) | stamppot boerenkool |
| molle | mol |
| mombak | masker |
| mosse | moest |
| motte | zeug |
| Motte met big'n | salomonszegel (bosplant Polygonatum odoratum) |
| mut (ten) | moet (en) |
| muus | muis |
| mûzenval | muizenval |
| mä | maar |
| mämme, pápe | tepel |
| männ'n, maahn | morgen |
| mäs | mest |
| mäshoop | mesthoop |
| mäsvoalt | mestvaalt |
| mätselaar | metselaar |
| mätselen | metselen |
| mättelen | martelen |
| mättien | matje |
| mään | morgen |
| määrk | markt (elke woensdagochtend) |
| mølle | molen |
N |
| nachule | mot, nachtvlinder |
| name | naam |
| nèègel | nagel |
| neengde | negen |
| negertitte , negertitt'n | negerzoen, negerzoenen. |
| negertitte, negertitt'n | negerzoen, negerzoenen |
| netties | netjes |
| neuver | krap |
| niej | nooit |
| niej, niejs | nieuw, nieuws |
| nij'n | naaien |
| noa | na |
| noa (Epe) | naar (Epe) |
| noa de middug | in de middag, vanmiddag (tussen 12 en 18 uur) |
| noa de middug | middag |
| noademiddug | middag |
| noe (n) | nu, nou |
| noeverdan | van nu af aan |
| nòffelig | binnensmonds |
| noster'n (van Paternoster (?) = het Onzevader, uit de tijd dat in latijn gepreekt werd, oorspronkelijk dus vloeken) | brommen, chagrijnig zijn |
| nosterug | chagrijnig, brommerig |
| Nou! | schiet op, kom op. |
| noäle | zeur |
| nøtte | noot |
| nöttelig | slecht gehumeurd |
| nøøl'n (bijna nuil'n) | zeuren |
O |
| oasem | adem |
| oe | jou, jouw |
| oe, oen | jouw |
| òf | af |
| òfschienen | licht verspreiden |
| òfschienen | wamte afgeven |
| òfschrîev'n | afschrijven |
| òfschrîeven | opgeven |
| òfsloan | afslaan |
| òfstoan | afstaan |
| òfstoan | afstand |
| òfstraffen | afstraffen |
| ôk (ke) | ook |
O |
| old | oud |
| olde | oude |
| olderbàessns | ontzettend |
| ome | oom |
| onfesoenlek | onfatsoenlijk |
| oong | ogen |
| ophòllen | ophouden |
| ore | ader |
| overbeateren | niet doorgaan |
| overdwäs | overdwars |
| overgaond | overjarig |
| overheer | overheen |
P |
| paa (r) | paar |
| pach | pacht |
| paddestûultien | paddestoelje |
| padjakker | ongustig bekend staand persoon |
| pakkazie | bagage |
| palmbeumpien | buxus |
| palpoasen | palmpasen |
| panharink | panharing |
| panne | dakpannen |
| papenkeutel | dennenappel |
| Papenstroate | Papenstraat (buurt Wissel) |
| paterieje | pastorie |
| peaper | peper |
| peerd | paard |
| peerdegrei | paardentuig |
| peerdemäärk | paardemarkt |
| peerdespul | circus |
| peerdevolk | bereden politie |
| peerdevolk | cavelerie |
| peertien | paardje |
| pellegäste | gort, gepelde gerst |
| penetensie | kwelling |
| penne | pen |
| pere | peer |
| perfester | professor |
| perfiet | profijt |
| pes | pest |
| petansie | belangrijkheid |
| petieje | partij |
| petätter | dreun |
| petätter | optater |
| piene / zeerte an de koeze | kiespijn |
| piere | pier |
| pik, krach | kracht |
| pikk'n | kleven |
| pirk | perzik |
| pirke | perzik |
| pirksien | perzikje |
| Pisgrîete | Sint Margriet (20 juli) |
| pispötties | akkerwinde , haagwinde |
| planke | plank |
| planketsel | schutting |
| plantazie | tuinaanplant |
| plat | dialect |
| pleateren | weg rennen |
| pleegsman, uppermah | opperman |
| plich | plicht |
| plietsie, de plietsies | politie |
| plietsie, veldwachteriej, jutt'n | politie |
| ploagen | plagen |
| ploang | plagen |
| poal, pøøltien | paal, paaltje |
| poars (vroeger : peers) | paars |
| poemel | dikkerd |
| poesterd | vuil persoon |
| poesterig | licht ongesteld |
| poesterig | slaperig |
| poesterig | smerig |
| poesterig | vuil |
| poeter | baksteen |
| poeter | iets groots |
| polka | soda |
| pompe | pomp |
| pompebeksien | Oostindische kers |
| ponteneur | eer |
| poorte | poort |
| poppe | pop |
| pork | klein kind |
| pòs | post (PTT) |
| pòsloper | postbestellen |
| pòsselein | porcelein |
| pòsselein | postelein (groente) |
| pòssie | portie |
| pòtsmit | roetaanslag op pannen potten |
| pòttefulie, knippe | portemonnee |
| pòttenschap | plank |
| praotn | praten |
| proehle | huilbalk |
| proemmkârre, proem'mkoore | damesfiets |
| puffetie | oliebol |
| puffeties | oliebollen |
| puntdroad | prikkeldraad |
| puus'n | zuchten |
| puuste, poes | puist |
| püüs'n | kreunen, geluiden maken bij inspanning |
| pächien | paadje |
| pädde | pad (amphibie) |
| päddestôel | paddestoel |
| päksiesdrager | bagagedrager |
| pällemoer | parelmoer |
| pängel'n | afdingen |
| pänse | lichaam |
| päppel | populier |
| pärk | park |
| pärmetoasie | bloedverwandschap |
| pärmetoasie | familie |
| päss'n | persen |
| pät | deel |
| pät | part |
| pättie | sommige |
| pään | paden |
| päärk | park |
| päärk | perk |
| päärtien | tweeling |
| pössie | deel |
R |
| raam, räämpie (n) | raam, raampje |
| ree (bi'j ree= gereed om te gaan / hei'j-t ree=ben je klaar) | gereed, klaar |
| réékege | rekening |
| regenbuitje, regentje | sniester |
| reuster | rooster |
| rie'n, vaarn, jaan'g. | rijden |
| rikkege | afrastering (met prikkeldraad) |
| ringie | ringetje |
| roew | ruw |
| roggens | brood van gebuild roggemeel |
| rooie krall'n | bloedkralen |
| rotte, rott'n | rat, ratten |
| ruterig | vol onkruid |
| rør'n | roeren |
S |
| scha | schade |
| scheiding | grens |
| scheie | scheiding (in het haar) |
| scheitert | bangerik |
| schelle, schel' n | schil, schillen (zowel zelfst.nw als werkw.) |
| schiefelen | schuifelen |
| schiet in 't vuur | koolmees |
| schieuw | schuw |
| schoap | schaap |
| Schoapshond | Border collie |
| schoe, schoen (e) | schoen, schoenen |
| schôepe | platte schop |
| schôepe | schep (groot) |
| schoetzen | slenteren |
| schoolmeister | schoolmeester |
| schrem'm | bermen, slootkanten afbranden |
| schrem'm | verbranden van slootkanten, bermen |
| schren'n | schrijnen (bijtende wonden) |
| schuffel | schoffel |
| schuppe | spade, schep |
| schuppen | schoppen |
| schûre | schuur |
| schøøpieskaerke | Goede herderkerk |
| seringe | sering |
| Sikke, geite | geit |
| Sikke, geite | giet |
| sjampanjepils | koolzuurhoudende frisdrank |
| slim | erg |
| sloat | sla (groente) |
| sloek'n | slikken |
| sloerug | misselijk, beetje ziek |
| slootwaahter | slappe koffie |
| slop | slap |
| sluutspelde | veiligheidspeld |
| smiesterd | geslepen, gladde kerel |
| smikkelderieje, snuupies | snoepgoed |
| smoedelig | vies |
| smoedelug | ranzig, ongewassen |
| smoeks'n | sloffen |
| snaajn | snoepen |
| snee | sneeuw |
| sniej'n, ut sniejt | sneeuwen, het sneeuwt |
| sniejn | sneeuwen |
| Snotterpieppe | Snotneus |
| span klompen | paar klompen |
| spiejn | spugen |
| spiejn | spuwen |
| spinnekopp'ndrø, haarfsdrø (herfstdraden) | spinnewebben |
| spoar'n | sparen |
| spochterig | klam (vocht) |
| spochterig | vochtig |
| spoer, speurs | spoor, sporen |
| spothemp | overhemd |
| stallochter | ouderwetse olielamp |
| steerne | ster |
| Stef'ns (achtername) | Stenfert (achternaam) |
| stekkelvearkn | egel |
| stelle (bijv. Bessemstelle) | steel (bijv. bezemsteel) |
| stelt'nbaerg | vierkant schuurtje met hooiberg er bovenop |
| stengelmôes | gekookte raapstelen, met aardappels tot stamppot verwerkt |
| steurig, bie toer'n | geregeld |
| stoak'n | verbranden van hoop afval buiten. |
| stoak' n | rommel verbranden |
| stoat | staan |
| stoepe | stoep |
| stoete | brood (wit brood) |
| stofzoeger, huulbessem | stofzuiger |
| Stomp | Bot (niet scherp) |
| striehn | ruzie maken |
| striekswével | lucifer |
| strienn | eindeloos discussieren om gelijk te krijgen. |
| stroate | straat |
| stropässe | stro pers |
| strul | eigenwijs |
| strul | koppig |
| strøøtie | straatje |
| stuksien | stukje |
| Støk'nt (achtername) | Stokkink (achternaam) |
| størm | storm |
| stöt, stött'n | stort, storten |
| suker | suiker |
| sukerwòttel | suikerbiet |
| sunterkléusien | speculaasje |
| sunterkloas | sinterklaas |
T |
| t.b.c. | tuberculose |
| tachtegjaorege | tachtigjarige |
| tammee | straks |
| tandentäärgerieje, wordt gezegd van iets lekkers waar je niet aan mag komen | Tantaluskwelling |
| tandzeerte | kiespijn |
| tandzeerte | tandpijn |
| teamen | zeueren |
| teamerd | zeur |
| teamse | zeef |
| teapel | tepel |
| tebak | tabak |
| tee | teen |
| tee | thee |
| Teen'g 't huus | Naast (het huis) |
| telder (verouderd, dit woord werd vroeger nog wel gebruikt, door de generatie die begin 20e eeuw was geboren | bord |
| temee | straks |
| temensen | teminste |
| terech | terecht |
| terechte | terecht |
| tied | tijd |
| tiedens | tijdens |
| tieloze | narcis |
| tillevisie, tillegraaf enz | televisie, telegraaf enz. |
| tilozen (letterlijk `tijdlozen`) | narcissen |
| timmerderieje | getimmer |
| timmerderieje | verbouwing |
| timmerderieje | vertimmering |
| titte, titt'n (ook bosch, bosch'n) . | borst, borsten |
| tjoenker' n | janken, piepen van jonge hond |
| toafel | tafel |
| toeverdan | binnenkort |
| Tongebloar | MKZ (mond- en klauwzeer, Tongblaar) |
| troanderd | vervelend iemand, chagrijn |
| tuin / hof (bij oude mensen) | tuin |
| tulegedien | vitrage |
| tut | tot |
| twaalmde | twaalf |
| tweeje | twee |
| tüte | tuit |
| tässe | tas |
U |
| ule | jullie |
| ule | uil |
| ulk | bunzing (marterachtige) |
| ulle | jullie |
| umdât | omdat |
| ummebouw' m, ummescheur' n | ploegen |
| ummescheur'n, ummebouw'm | ploegen |
| ummetuitelen | wankelend |
| ummevòllen | omvouwen |
| umsg (e) liek | allicht |
| umsgeliek | dadelijk |
| umsgeliek | direct |
| umsgeliek | vrijwel meteen |
| umsgeliek, umwiel | Verabbelzer'n |
| umslieks | vrijwel op hetzelfde moment, kort erna |
| umtrent | omstreeks |
| umtrent | over |
| umtrent, vinnug | haast |
| Une | Oene (dorp gemeente Epe) |
| urgel | orgel |
| ut fuul (fyl) | nageboorte, moederkoek van vee |
| ut reank | het regent |
| Ut veur de plate krien'g | Het erg zwaar krijgen |
| uten | uiten |
| utern | uiten |
| utern | verwoorden, uiten |
| uut | uit |
| uut de tied, hee is a vief joor weg. | overleden, hij is 5 jaar geleden overleden. |
| uutdôen | doven (licht) |
| uutdôen | uit doen |
| uutdokteren | uitzoeken (kijken hoe iets in elkaar steekt) |
| uutduuien | uitduiden |
| uutduuj'n | uitduiden |
| uutdûun | uitduiden, uitleggen |
| uutevunn'n | uitgevonden |
| uutfiegeleren | uitzoeken |
| uutfieneren | uitzoeken |
| uutsliern | uitglijden |
| uutstekke | uitsteken |
| uuttrekken | uittrekken |
| uutzuuk'n, leez'nn. | sorteren |
V |
| va en moe (lang) | vader en moeder |
| va en moeh | ouders |
| vaa'n | rijden |
| vaa'n , rie'n of jaang. | rijden (bijv. met auto) |
| vaah | vader, pappa |
| vaam | vadem (lengtemaat) |
| Vaatsbrugge | Horsterbrug |
| vaeke | vaak |
| vake | dikwijls |
| vake | vaak |
| Van de gavel in de grepe valn | Van kwaad tot erger worden |
| van de veern | van een afstand |
| van de veert' n (bekiek' n) | van een afstand (bekijken) |
| vandage | vandaag |
| vaze | vaas |
| ve (r) geats | vergeets |
| ve (r) gees | vergeefs |
| ve (r) keld | verkouden |
| ve (r) keldheid | verkoudheid |
| ve (r) kloaren | verklaren |
| ve (r) renten | rente opbrengen |
| ve (r) stoan | begrijpen, verstaan |
| ve (r) stoan | verstaan, begrijpen |
| ve (r) teun'n | vertonen |
| ve (r) zeggen | toezeggen (beloven) |
| ve (r) zoord | verdroogd (van planten) |
| ve (r) zuken | verzoeken, uitnodigen |
| ve (r) zupen | verdrinken, verzuipen |
| ve(r)køch, ouderwets : ve(r)køf | verkocht |
| veantien | veentje |
| Veanties, de | stuk land in Tongeren |
| Vechterieje | Vegtelarij (wijk Epe) |
| vééng | vegen |
| veerder, wieder | verder |
| veerze | jonge koe |
| veerze | vaars |
| veerzekalf | vaars kalf |
| vekeer | verkeer |
| vente | jongelui |
| vente | kinderen |
| veraldereerd | verbaasd |
| verdusie | vertrouwen |
| vereniguh | vereniging |
| vergups'n | bederven, kapot gaan. |
| verhenneweren | vernielen |
| verhet | verhit |
| verheur | ondervragen, verhoor |
| verheur | verhoor, ondervragen |
| verleend (of vegang'ng) joohr | vorig jaar |
| verpaens' n | verzadigd eten, dik eten |
| verrunneweer'n | vernietigen |
| verspoch | beschimmeld |
| vertesteweer'n | verwaarlozen |
| vertesteweren | vernietigen |
| vescheun'n | zich wassen, nette kleren aandoen (lett. verschonen) |
| vespikken (ik hadde mien d'r zo op vespik, en noe giet ut niet deur. | ergens begerig naar uitzien, ontzettend verheugen op iets |
| Vète gres | Veeg gras |
| veugeltieskaarke | hersteld hervormde kerk |
| veur | voor |
| veur de middug | ochtend |
| veureers (invaar'n) | vooruit (inrijden) |
| veurjoar | lente |
| veurrech | voorrecht |
| veziete | visite |
| vieftig | vijftig |
| Vinkenstege | Willem Tellstraat in Epe (oude naam) |
| vinnig | erg, fel van aard |
| vinnig | vrijwel, zo goed als |
| Voassen | Vaassen (dorp Epe) |
| Voassn | Vaassen |
| voehge | voeg |
| voes, vuussien | vuist, vuistje |
| voet, voete (lange, diepe oe) | voet, voeten |
| voort | voorlopig |
| vort | weg |
| vossenbroek, gebied tussen wiemanstraat en kanaal. (vorst is oud woord voor bos) | vossenbroek, vorstenbroek |
| vréétbalg | gulzigaard |
| vroage | vraag |
| vroang | vragen |
| vrouluu, wieve. | vrouwen |
| vrouwe | mevrouw |
| vrouwe of wief | vrouw |
| vruut'n | wroeten, grond woelen |
| vurzuukn | uitnodigen |
| vuulboom | vogelkers |
| vuurtien, vuurtien stoak'n | vuurtje, branden |
| vuussien | vuistje |
| väärgat | inrit bouw |
| väärken | varken |
| väärkenschòt | varkenshok |
| väärt | vaart |
| väärve | verf |
| väärven | verven |
| väärver | schilder |
| väärweg | rijweg |
| völle | veel |
| vølntien | veulentje |
W |
| waahter | water |
| waan | waden |
| waan'g, auto | auto |
| waark'n | werken |
| Wachenbäärg | Wachtelenberg, de |
| waepse | wesp |
| wagenledder | zijschot van wagen |
| wange | wang |
| Waopmvelder | Wapenvelder |
| wase | nevel |
| wase | waas |
| wasknieppe | wasknijper |
| Wat een zooitje | Wah kroame |
| waterhûuntien | waterhoentjes |
| watern, ik mut ut water kwiet. | urineren, plassen |
| watterweggens | in sommige streken |
| weake | week |
| weerumme | terug |
| wééter'n | water geven (aan koeien) |
| wéétern | water geven (aan bijv. koeien) |
| Wezeper | Inwoner uit Wezep |
| Wezeper | vee in slechte conditie |
| wie is ? ie bynt. | wie is ? jij bent. |
| wie is ? ieje. | wie is ? jij. |
| wiedewaang-lös | geheel open |
| wiend | wind |
| wild vaerk'n | (wild) zwijn, everzwijn |
| wind in de band. | lucht in de band. |
| winddore | windhoos |
| winddore (vermoedelijk zeer oud woord, dore betekent draaiing, hier zijn het nederlandse 'deur' en het engelse 'door' ook vanafgeleid, 'het draaiiende') | windhoosje, hooiduivel |
| windhore | wervelwind met mooi weer |
| woh'ls | wortelen |
| wordn | worden |
| wòttel | wortel |
| wule | wij |
| wulle | wij |
| wuulsnee | stuifsneeuw, jachtsneeuw |
| wäärk | werk |
| wäärkgrei | werkkleding |
Z |
| zageméél | zaagsel |
| zaklanteerne | zaklamp |
| zeerte | pijn |
| zeerte, piene | pijn |
| zeln | zelfde |
| zerpentriene | zeurkous |
| zeum'mtiene | zeventien |
| zeumde | zeven |
| zeumde | zeven (telw) |
| zich waar'n , waard-oe ! | achtslaan / bewaken , kijk uit ! |
| zoch | slip-stream (auto) |
| zoer | zuur |
| zoere rullechies | spekzwoerten gevuld met vlees in zuur |
| zoese | sufferd |
| zoeze | gek |
| zol | zou |
| zoveule | zoveel |
| zulle | zij |
| zunne | zon |
| zunne, moane en steern, steerns | zon, maan en ster (ren) |
| zuster | zus |
| zut | ziet |
| zuute | zoet |
| zwaettekous'nkaarke | bevindelijke kerk |
| zwamme | zwam |
| Zweate Beatsie. | Bertus van Essen (markant figuur in Heerde) |
| zwoare | zwoerd |
| zwätte | zwarte |
| zønne, zøns | zoon, zonen |
| ächter | achter |
| ächteran | achteraan |
| ächterene | achter elkaar |
| ächterheer | achteraan |
| ächterhen | achteraan |
| ächterstel | achterstel boerenwagen |
| änte | eend |
| äntekuken | eendekuiken |
| Ärem | Arnhem |
| ässe | as (b.v. wagen) |
| äärf | erf, heem |
| äärg | erg |
| äärm | arm (lichaamsdeel) |
| äärmenbuul (in de kerk : kaarkbuul) | collectezak |
| äärmôed | armoede, ruzie, onmin |
| äärve | erfgenaam |
| äärven | erven |
