| aachterum is 't kermis | je kunt gerust achterom komen |
| d'n herd kêijere | de huiskamer vegen |
| d'n hoan hi de henne getreeije | de haan heeft de hennen getreden (besprongen) |
| d'n uurste keijer | de eerste keer |
| dê beschiet nie | dat is niet veel (stelt niet veel voor) |
| dê besti nie | dat bestaat niet |
| dê duut ie nie | dat doet hij niet |
| dê hi veul kreum gekôst um dien bôm um te doewe | dat heeft veel inspanning gekost om die boom neer te halen |
| dê hittie grif | dat kan hij heel goed |
| de hôg hirre | de hoge heren |
| dê jis un hel weefke | dat is een pienter vrouwtje |
| dê kriet ie nie | dat krijgt hij niet |
| dê meulentje toorst z'n best rônd | dat molentje draait flink rond |
| de zôg is an 't bagge | de zeug is aan het biggen |
| dê zuuk ik nie | ik heb geen zin om dat te doen |
| den hille Pil (=Peel) | alles en iedereen |
| Deurensen bêêl | Deurnenaar (spottend) |
| die gi mi de pak nêve de deur | die verkoopt costuums aan huis |
| dor hittie un uijgske nôp | daar heeft hij een oogje op |
| dôr kumt ie angeborteld op zijn klômpen | daar komt hij aan op zijn lawaaierige klompen |
| hai fietst mi nu zeimlere lap in zun bôks, tiggen d'n blikhers | hij fietst met een zeemleren lap in zijn broek (tegen schrale billen) |
| hai hi de klirre aangehad | hij heeft voor priester gestudeerd gehad |
| hai hitter schôn genôg af (ook: hai hitter tabak af) | hij is het zat |
| hai is mi ne schiem vertrokke | hij is in een flits vertrokken |
| hai kôs nie komme | hij kon niet komen |
| hai vet un kuukske | hij neemt een koekje |
| hai zi | hij zei |
| haj is an de vlugge | hij heeft diarree |
| hedde gai | heb jij |
| heejier op in (ook: tin in) | hier op aan |
| iemes op de lut hebben (ook: iemes kulle) | iemand te pakken hebben |
| ik ben wizze fietse | ik heb gefietst |
| ik doew op huijs an | ik ga op huis aan |
| krek inder | precies hetzelfde |
| meuske bêrge | verstoppertje spelen |
| mi de Korst | met de Kerst |
| mi de krommen êrm ankomme | op (b.v. kraam-) bezoek komen met een presentje |
| mi toe beurze | met gesloten beurzen |
| mudde gaai dê | mag jij dat |
| oewe kant keijere | voor je zelf opkomen |
| onkruid vergi nie | onkruid vergaat niet |
| op un drefke | op een drafje |
| op ut hitst van den dag | op het heetst van de dag |
| op zônne zin | op die manier (in die geest) |
| toffele | de zaak overhoop zetten (bij iemand die verkering heeft beeindigd vlak voor voorgenomen huwelijk) |
| ut reigent dêt hoorst | 't regent dat het niet mooi is |
| ze gôn tekeier dêt môuwt | ze gaan tekeer, dat het niet mooi is |
| ze raid 'm | ze is boos |
| 'n heijel dil | veel |
| 'n heijel hort | een hele tijd |
| 'smêrges | 's morgens |
| 'smiddes | 's middags |
| 'smôndes | maandags |
| 'swoenzus | woensdags |
| 't reigent dêt hôorst | het regent dat het giet |
| 't reigent dêt hôorst | het regent dat het niet mooi is |
A |
| aachterum | achterom |
| alling | heel (compleet) |
| ammazuujr | embouchure (vaardigheid om blaasinstrument te blazen) |
| ammazuur | embouchure (vaardigheid om blaasinstrument te blazen) |
| anrije | vertrekken (met fiets auto) |
| appelsien | sinaasappel |
B |
| bag | big |
| bagge | biggen (werpen door zeug) |
| bê joa | welja |
| bêêl | baal |
| bein | been |
| bein | benen (mv zn) |
| bêjoa | welja |
| bekant | bijna |
| berrevoets | blootsvoets |
| beslag | herseninfarct |
| besniejte | ontgelden |
| bessem | bezem |
| besti | bestaat |
| bestôan | bestaan |
| bezeijes | bezijden |
| biejmeeske | pimpelmeesje |
| binke | beentje |
| binnendur | binnendoor |
| bitje | beetje |
| bivvert | bedevaart |
| bizzem | bes |
| bizzumme | bessen |
| blauwleggertje | heggemus |
| bleijke | blaadje |
| blêik | grasveldje (om was op te laten drogen) |
| bliejaf | blijf af |
| blikhers | schraal achterwerk / billen (meestal door 't fietsen) |
| blikhers | schrale billen |
| bloe | bloed |
| bloem | bloem |
| blûk | klompen (=blokken) |
| blûk | klompen (blokken) |
| bluumke | bloempje |
| boekent | boekweit |
| boeremoes | boerenkoolstamppot |
| boezeroen | overhemd |
| bôks | broek |
| bôksetes | broekzak |
| bôm | boom |
| boogerd | boomgaard |
| booi | bode |
| bortele | kabaal maken (door mens of dier) b.v.met lopen, springen, spelen enz.) |
| bôtterkletser | directeur van melkfabriek |
| brasse | knoeien |
| Brawwus | Brouwhuis |
| breime | braambessen |
| buijm | bomen |
| bukske | broekje |
| burgemister (heel vroeger: d'n bôrger) | burgemeester |
| burries | balken aan kar (waaraan paard gespannen wordt |
| bûs | bossen |
| bûske | bosje |
| bussel | bundel |
| busti | bestaat |
| butse | botsen |
| buukske | boekje |
| buunder | hectare |
D |
| d' ôns | die van ons |
| d'allie | die van jullie |
| d'n hille Pil | alles en iedereen |
| d'óons | die van ons |
| d' n herd kêijere | huiskamer vegen |
| dê beschiet nie | dat is niet veel |
| de sociale | sociale dienst |
| de vlugge | diarree |
| deeger | steeds |
| deger | steeds |
| des nie | dat is niet |
| deuf | duif |
| deuf | duiven |
| deufke | duifje |
| Deurze | Deurne |
| dieje | die |
| diksentijd | meestal |
| dinzus | dinsdags |
| doede gai ut | doe jij het |
| doewe | doen |
| dônderus | donderdags |
| dorsmussien | dorsmachine |
| dous | doos |
| dreuf | druif |
| dreuve | druiven |
| druijig | droog |
| druijig kuukske | droog koekje |
| druijige | drogen |
| druijjke | draadje |
| duijske | doosje |
| dur hebbe | door hebben |
| dûrpel | drempel |
| durrum | daarom |
| durske (of djirske) | meisje |
| dutselêchtig | verstrooid / vergeetachtig |
| duu (hai duugut) | doet |
| duu hai ut | doet hij het |
| duujzend | duizend |
E |
| epke | aapje |
| erbeier | arbeider |
| erdskral | paardenbloem |
| ermke | armpje |
| êrmoei | armoede |
E |
| erpel | aardappel |
| erpel | aardappelen |
| evvel | toch |
| êvvel | trouwens |
F |
| fiep | fopspeen |
| fing | dun smal |
| fis | bunzing |
| flodderbônne | tuinbonen |
| foorske | kitig vrouwtje |
| foorske | kittig vrouwtje |
| fraidus | vrijdags |
| fubriek | fabriek |
G |
| gaffel | hooivork |
| gai het | jij hebt |
| gallie | jullie |
| ganzemars | groepje ACHTER elkaar wandelende mensen |
| geijjvel | gevel |
| geijvel | gevel |
| geli | gelegd |
| gemintenboij | gemeentebode |
| gêngske | gangetje |
| genôg | genoeg |
| genôg (ook: zat) | genoeg |
| genôg (ook: zat) | genoeg |
| gepeupel (ook: klutjesvolk) | het gewone volk |
| gêrf | schoof (bundel graanaren) |
| geut | bijkeuken |
| gif | egaal (glad, gaaf, effen) |
| gift | geeft |
| giggut | gaat het |
| Gimmert | Gemert |
| ginsweid | ginds |
| gisse | gaat ze |
| gittie | gaat hij |
| gleijer | autoped |
| gleijer | step |
| gluijve | geloven |
| gô oit de weeg | ga aan de kant |
| goeivrouw | vroedvrouw |
| gon | vertrekken |
| grif hebben | goed / gemakkelijk kunnen |
| groep | goot achter de koeien in de stal |
| grutje | grootmoeder |
| gruts | trots |
| gruuninger | groenling |
| gutstein | aanrecht |
H |
| haffel | handvol |
| haffele | frunniken (frommelen) |
| hai duugut | hij doet het |
| hai hi | hij heeft |
| hai hitter schôn genôg af (ook: hai hitter tabak af) | hij heeft er schoon genoeg van |
| hai raid ' m | hij is boos |
| hait | heet |
| hait | hitte |
| hawdoe | totziens |
| heijt | heet |
| heit | hitte |
| hel | pienter |
| Helmud | Helmond |
| hendig | gemakkelijk |
| hendig zat | gemakkelijk genoeg |
| hennekooi | kippenhok |
| herd | huiskamer |
| hermenie | harmonie |
| heund | honden |
| heus | huizen (mv-zn) |
| heuske | huisje (ook WC) |
| heuve | groentetuin bewerken |
| heuze | huizen (w.w.) |
| himmel | hemel |
| hitst | heetst |
| hittie | heeft hij |
| hoejeest | hoe is het |
| hoeneijer | wanneer |
| hoewd | hoed |
| hois | huis |
| hônd (ook: soek) | hond |
| hortje | tijdje / poosje |
| hôzze (ook: sûk) | sokken |
| hugt | hoogte |
| huuij | hoeden |
I |
| iemes | iemand |
| ikster | ekster |
| impussant (ook: meepussant) | onderwijl (in het voorbijgaan) |
| inder | hetzelfde |
| irgend | ergens |
J |
| jaw | jou / jouw |
| jeungske | jongetje |
| joong | jongens |
K |
| k'rningt | konijn |
| kaauw | koud |
| kanne | kunnen |
| keeve | mopperen |
| keps | blut / platzak |
| keps | platzak / blut |
| kêre | vegen (met bezem) |
| kermenoai | karbonade |
| keske | kastje |
| keumke | kopje |
| klôcht | groep (grote hoeveelheid) |
| klot | turf |
| klotsgemul | turfstrooisel |
| klûkske | klokje |
| klumper | klompenmaker |
| klumpke | klompje |
| kneij | knie |
| knibbeurs | portemonnee |
| kniep | zakmes |
| knik | broodzak (knapzak) |
| knuijjpe | knopen |
| koei | koeien |
| koew | koe |
| komme | komen |
| kommen | komen |
| kôrre | koren (graan) |
| korsmus | kerstmis |
| korts | laatst (onlangs) |
| korts | onlangs |
| kôs | kon |
| kraige | kruiwagen |
| krek | precies |
| krek | precies (net) |
| krek | zojuist / even geleden |
| krek zat | precies (net) genoeg |
| krentje | krantje |
| kreum | inspanning |
| krie (krie hai ut, kriede gai ut) | krijgt |
| kriejge | krijgen |
| krig | kreeg |
| krig (krig hai ut of krigde gai ut) | kreeg |
| krimmer | spit in de rug |
| kroezel | kruisbes |
| kroot | dennenappel |
| kruijnagel | sering |
| krulle | spannen (tekeergaan) |
| krutje | dennenappeltje |
| kûire | kuieren |
| kulle | foppen |
| kulle (ook: op de lut hebben) | foppen |
| kunning | koning |
| kûpke | kopje |
| kûppig | koppig |
| kûrf | korf |
| kuus | varken |
| kwekske | kwakje |
| kwêluk | nauwelijks |
| kwikke | wegen (met de hand, om het gewicht te schatten) |
L |
| leechteluk | misschien |
| leechteluk | waarschijnlijk |
| leechtmenneke | meteropnemer (electr.) |
| leechtverrig | misschien |
| leechtverrig | waarschijnlijk |
| leijt ut ijs al | houdt het ijs al |
| lek as | zoals |
| lempke | lampje |
| lêste | laatste |
| ligt | laagte |
| lippel | lepel |
| loocht | lucht |
| loupe | lopen |
| lozie | horloge |
| lups | loops |
| lupt | loopt |
| lut (op de lut hebben) (ook: kulle) | ootje (in het ootje nemen) |
M |
| m'ndinne | zodadelijk |
| maand | mand |
| malkûrf | vlaamse gaai |
| mee | direct |
| meen | mijn (bez.vnw) |
| mekander | elkaar |
| mêndje | mandje |
| menneke | mannetje |
| menneke | mannetje (ook jongetje) |
| mêrge | morgen |
| mêrgevruug | morgenvroeg |
| mert | markt |
| metseler | metselaar |
| meule | molen |
| meundje | mondje |
| meuskebêrge | verstoppertje spelen |
| mi de krommen êrm ankomme | op (bv kraam-) bezoek komen met een presentje |
| mieneke | geit |
| mik | brood |
| mik | door twee takken gevormde vork |
| mikke | richten |
| milling | merel |
| Millus | Milheeze |
| Millusseweg | Milheezerweg |
| môlderei | maalderij |
| môllek | karnemelk |
| mouwie (ook: schôn) | mooi |
| mudallie | medaille |
| mugge | mogen |
| muggik (ook: meuk ) | mag ik |
| mûlder | meikever |
| mundinne | zodadelijk |
| mutserd | bos droge takken (gebundeld brandhout) |
| muujg | moe |
N |
| nêij | nieuw |
| nêijt | nieuw |
| neuzendrûp | lek aan dakgoot |
| nêve | naast |
| nie | niet |
| niemes | niemand |
| niemus | niemand |
| niggelke | nageltje |
| noagel | nagel |
| nouwie | niet graag |
| novvenant | naargelang |
| nuzzik | omslagdoek |
| ôap | aap |
O |
| onderweeges | onderweg |
| ongeduurig | ongeduldig |
| op hois an doewe | naar huis gaan |
| op unne vierklets | in een galop |
| op unne vierklets | in galop |
| ôpdoewe | oppoetsen / opruimen (wat geknoeid of vies gemaakt is) |
| ôppernêijt | opnieuw |
| ôppesoart | misschien |
| ôppesoart | waarschijnlijk |
| ôpscheuve | opschuiven |
| ôrre | oren |
| ôssum | adem |
O |
| ouwer | oor |
P |
| p'stouwer | pastoor |
| peen (ook: finge pizzerik) | gierigaard |
| peep | pijp |
| peijke | paadje |
| penant | steunbeer |
| penge | onkruid |
| pêrdegetuug | paardentuig |
| permeteijre | klagen |
| perrepluuj | paraplu |
| petazzie | stamppot |
| pinegel | egel |
| pirzikke | perziken |
| pjerd | paard |
| plak | veld (akker) |
| plegger | juten dikke schort (voor op de boerderij) |
| plegger | werkschort (van juten voor op de boerderij) |
| pliessie | politie |
| plukkum | onkruid |
| pôf | stof (dat op kan waaien) |
| pôffer | vrouwenhoofddeksel (met veel kant er aan) |
| pruujve | proeven |
| pumpke | pompje |
R |
| raifele | rafelen |
| reijp | hoepel |
| rêiren | bibberen |
| roam (ook: venster) | raam |
| rôluk | vanzelfsprekend, naar verwachting |
| rômkaars | melkwagen |
| rômme | melk |
| roof | wondkorst / zweer |
| rumke | raampje |
| rûs | graszode |
S |
| Schailuk | Duur |
| schailuk | schadelijk |
| schars | scheermes |
| scheier | schaar |
| schelft | hooizolder |
| scheufke | schuifje |
| schietbus | proppeschieter |
| schietloud | schietlood |
| schoeffel | schoffel |
| scholk | schort |
| schreever | geelgors |
| schreve | schrijven |
| schruwwe | huilen |
| schup | schop |
| seffens | dadelijk |
| seffes | dadelijk |
| sep | drop |
| Sintereklôs | Sinterklaas |
| skaarze | schrapen |
| skaarze (bijjin skaarze) | schrapen (bijeenvegen) |
| skruuifke | schroefje |
| slêngske | slangetje |
| slip | omhooggehouden schort (om er b.v.groenten in te leggen) |
| slip | schoot |
| smed | smid |
| snêir | kleermaker |
| snêivel | jenever |
| snelzêiker | open directoire |
| snuupke | snoepje |
| snuw | sneeuw |
| soaves | 's avonds |
| sôndus | zondags |
| sôtterus | zaterdags |
| speule | spelen |
| spiklôssiemenneke | speculaasje |
| spuuling | taptemelk (ondermelk) |
| start | staart |
| stiek | elastiek |
| stinkollie | petroleum |
| stoewel | stoel |
| stook | brandstof (hout, turf, steenkool) |
| stôotvogel | roofvogel |
| strant | brutaal |
| strikkel | deugniet (etter) |
| strikkel | tepel (van koe) |
| stroat | dorpscentrum |
| stuujel | stoelen |
| swerrus | doordeweeks |
T |
| t'oavund | vanavond |
| taafturre | na de middag |
| tas koffie | kop koffie |
| tassen | opstapelen |
| tekske | takje |
| temiddig | vanmiddag |
| tenge | tegen (iets) aan |
| terw | tarwe |
| tesnuzzik | zakdoek |
| teungske | tongetje |
| tiggen d'n donkere | tegen de avond |
| timper | beslag voor pannekoeken |
| tin in | deze kant op |
| tisse | braden / bakken |
| toffel | tafel |
| toong | tong |
| trammelant | gedoe (problemen) |
| treije | treden |
| treumke | trommetje |
| troom | trom |
| truijfel | troffel |
| tumiddug | vanmiddag |
U |
| uitleige | verlagen / uitdiepen van stuk grond (door laag geel zand er onderuit te halen) |
| umdoewe | neerhalen (muur, boom e.d.) |
| umdoewe | omploegen |
| umdoewe | omspitten |
| umtrent | ongeveer |
| un heijel dil | heel veel |
| urke | oortje |
| uuperman | opperman |
| uurst | eerst |
V |
| vanaiges | vanzelf |
| vatte | nemen / pakken |
| verdies | verdommes |
| vêrf | verf |
| vêrke (ook: kuus) | varken |
| Verket | Vork |
| verrig | klaar |
| verschiejte | schrikken |
| vierklets | galop |
| vindig | vlug |
| vinge | vinden |
| vlugge | diarree |
| voewt | voet |
| volluk | bezoek (visite) |
| vôrt | voortaan |
| vreijd | gretig (erg belust) |
| vrelleke | slotje (op deurtje of raam) = blokje dat om spijker draait |
| vruug | vroeg |
| vuggelke | vogeltje |
| vuggelkuskôike | vogelkooitje |
| vulle | veulen |
| vundere | uitzoeken (uithoren) |
| vur | voor |
| vur sles | zomaar (niet voor het echte) |
| vurdeur | voordeur |
| vuujt | voeten |
W |
| wa zittie | wat zegt hij |
| watter | water |
| weefke | vrouwtje |
| weind | wind |
| wetstrikkel | wetstaaf (om zeis aan te scherpen) |
| wie duugut | wie doet het |
| wiewaw | wielewaal |
| witte gai dê | weet jij dat |
| wônne (in het Helmonds: `wonnie`) | nietwaar (toevoeging aan het einde van een zin) |
| wôrrend | waarheid |
| wôrrent | waarheid |
| wurrum | waarom |
Z |
| zaaimanne | onkruid (met lange stelen) |
| zaaimannen | onkruid (met lange stelen) |
| zaissie | zeis |
| zekske | zakje |
| zi | zei |
| zidde gai dê | zei jij dat |
| zilke (ook: tawke) | stukje touw |
| zink | laagte (in het landschap) |
| zoebele | sabbelen |
| zoebullu | sabbelen |
| zôg | zeug |
| zulder | kruis van de broek (achterste gedeelte) |
| zulder | zolder |
| zunneke | zonnetje |
| zuujke | zoeken |
