| 't regent dat het niet mooi is | ut reigent dêt hoorst |
| alles en iedereen | den hille Pil (=Peel) |
| daar heeft hij een oogje op | dor hittie un uijgske nôp |
| daar komt hij aan op zijn lawaaierige klompen | dôr kumt ie angeborteld op zijn klômpen |
| dat bestaat niet | dê besti nie |
| dat doet hij niet | dê duut ie nie |
| dat heeft veel inspanning gekost om die boom neer te halen | dê hi veul kreum gekôst um dien bôm um te doewe |
| dat is een pienter vrouwtje | dê jis un hel weefke |
| dat is niet veel (stelt niet veel voor) | dê beschiet nie |
| dat kan hij heel goed | dê hittie grif |
| dat krijgt hij niet | dê kriet ie nie |
| dat molentje draait flink rond | dê meulentje toorst z'n best rônd |
| de eerste keer | d'n uurste keijer |
| de haan heeft de hennen getreden (besprongen) | d'n hoan hi de henne getreeije |
| de hoge heren | de hôg hirre |
| de huiskamer vegen | d'n herd kêijere |
| de zaak overhoop zetten (bij iemand die verkering heeft beeindigd vlak voor voorgenomen huwelijk) | toffele |
| de zeug is aan het biggen | de zôg is an 't bagge |
| Deurnenaar (spottend) | Deurensen bêêl |
| die verkoopt costuums aan huis | die gi mi de pak nêve de deur |
| heb jij | hedde gai |
| hier op aan | heejier op in (ook: tin in) |
| hij fietst met een zeemleren lap in zijn broek (tegen schrale billen) | hai fietst mi nu zeimlere lap in zun bôks, tiggen d'n blikhers |
| hij heeft diarree | haj is an de vlugge |
| hij heeft voor priester gestudeerd gehad | hai hi de klirre aangehad |
| hij is het zat | hai hitter schôn genôg af (ook: hai hitter tabak af) |
| hij is in een flits vertrokken | hai is mi ne schiem vertrokke |
| hij kon niet komen | hai kôs nie komme |
| hij neemt een koekje | hai vet un kuukske |
| hij zei | hai zi |
| iemand te pakken hebben | iemes op de lut hebben (ook: iemes kulle) |
| ik ga op huis aan | ik doew op huijs an |
| ik heb geen zin om dat te doen | dê zuuk ik nie |
| ik heb gefietst | ik ben wizze fietse |
| je kunt gerust achterom komen | aachterum is 't kermis |
| mag jij dat | mudde gaai dê |
| met de Kerst | mi de Korst |
| met gesloten beurzen | mi toe beurze |
| onkruid vergaat niet | onkruid vergi nie |
| op (b.v. kraam-) bezoek komen met een presentje | mi de krommen êrm ankomme |
| op die manier (in die geest) | op zônne zin |
| op een drafje | op un drefke |
| op het heetst van de dag | op ut hitst van den dag |
| precies hetzelfde | krek inder |
| verstoppertje spelen | meuske bêrge |
| voor je zelf opkomen | oewe kant keijere |
| ze gaan tekeer, dat het niet mooi is | ze gôn tekeier dêt môuwt |
| ze is boos | ze raid 'm |
| 's avonds | soaves |
| 's middags | 'smiddes |
| 's morgens | 'smêrges |
A |
| aanrecht | gutstein |
| aap | ôap |
| aapje | epke |
| aardappel | erpel |
| aardappelen | erpel |
| achterom | aachterum |
| adem | ôssum |
| alles en iedereen | d'n hille Pil |
| arbeider | erbeier |
| armoede | êrmoei |
| armpje | ermke |
| autoped | gleijer |
B |
| baal | bêêl |
| balken aan kar (waaraan paard gespannen wordt | burries |
| bedevaart | bivvert |
| been | bein |
| beentje | binke |
| beetje | bitje |
| benen (mv zn) | bein |
| bes | bizzem |
| beslag voor pannekoeken | timper |
| bessen | bizzumme |
| bestaan | bestôan |
| bestaat | besti |
| bestaat | busti |
| bezem | bessem |
| bezijden | bezeijes |
| bezoek (visite) | volluk |
| bibberen | rêiren |
| big | bag |
| biggen (werpen door zeug) | bagge |
| bijkeuken | geut |
| bijna | bekant |
| binnendoor | binnendur |
| blaadje | bleijke |
| blijf af | bliejaf |
| bloed | bloe |
| bloem | bloem |
| bloempje | bluumke |
| blootsvoets | berrevoets |
| blut / platzak | keps |
| bode | booi |
| boekje | buukske |
| boekweit | boekent |
| boerenkoolstamppot | boeremoes |
| bomen | buijm |
| boom | bôm |
| boomgaard | boogerd |
| bos droge takken (gebundeld brandhout) | mutserd |
| bosje | bûske |
| bossen | bûs |
| botsen | butse |
| braambessen | breime |
| braden / bakken | tisse |
| brandstof (hout, turf, steenkool) | stook |
| broek | bôks |
| broekje | bukske |
| broekzak | bôksetes |
| brood | mik |
| broodzak (knapzak) | knik |
| Brouwhuis | Brawwus |
| brutaal | strant |
| bundel | bussel |
| bunzing | fis |
| burgemeester | burgemister (heel vroeger: d'n bôrger) |
D |
| daarom | durrum |
| dadelijk | seffens |
| dadelijk | seffes |
| dat is niet | des nie |
| dat is niet veel | dê beschiet nie |
| dennenappel | kroot |
| dennenappeltje | krutje |
| deugniet (etter) | strikkel |
| Deurne | Deurze |
| deze kant op | tin in |
| diarree | de vlugge |
| diarree | vlugge |
| die | dieje |
| die van jullie | d'allie |
| die van ons | d' ôns |
| die van ons | d'óons |
| dinsdags | dinzus |
| direct | mee |
| directeur van melkfabriek | bôtterkletser |
| doe jij het | doede gai ut |
| doen | doewe |
| doet | duu (hai duugut) |
| doet hij het | duu hai ut |
| donderdags | dônderus |
| door hebben | dur hebbe |
| door twee takken gevormde vork | mik |
| doordeweeks | swerrus |
| doos | dous |
| doosje | duijske |
| dorpscentrum | stroat |
| dorsmachine | dorsmussien |
| draadje | druijjke |
| drempel | dûrpel |
| drogen | druijige |
| droog | druijig |
| droog koekje | druijig kuukske |
| drop | sep |
| druif | dreuf |
| druiven | dreuve |
| duif | deuf |
| duifje | deufke |
| duiven | deuf |
| duizend | duujzend |
| dun smal | fing |
| Duur | Schailuk |
E |
| een hele tijd | 'n heijel hort |
| eerst | uurst |
| egaal (glad, gaaf, effen) | gif |
| egel | pinegel |
| ekster | ikster |
| elastiek | stiek |
| elkaar | mekander |
| embouchure (vaardigheid om blaasinstrument te blazen) | ammazuujr |
| embouchure (vaardigheid om blaasinstrument te blazen) | ammazuur |
| ergens | irgend |
F |
| fabriek | fubriek |
| foppen | kulle |
| foppen | kulle (ook: op de lut hebben) |
| fopspeen | fiep |
| frunniken (frommelen) | haffele |
G |
| ga aan de kant | gô oit de weeg |
| gaat het | giggut |
| gaat hij | gittie |
| gaat ze | gisse |
| galop | vierklets |
| gangetje | gêngske |
| gedoe (problemen) | trammelant |
| geeft | gift |
| geelgors | schreever |
| geit | mieneke |
| gelegd | geli |
| geloven | gluijve |
| gemakkelijk | hendig |
| gemakkelijk genoeg | hendig zat |
| gemeentebode | gemintenboij |
| Gemert | Gimmert |
| genoeg | genôg |
| genoeg | genôg (ook: zat) |
| genoeg | genôg (ook: zat) |
| gevel | geijjvel |
| gevel | geijvel |
| gierigaard | peen (ook: finge pizzerik) |
| ginds | ginsweid |
| goed / gemakkelijk kunnen | grif hebben |
| goot achter de koeien in de stal | groep |
| grasveldje (om was op te laten drogen) | blêik |
| graszode | rûs |
| gretig (erg belust) | vreijd |
| groenling | gruuninger |
| groentetuin bewerken | heuve |
| groep (grote hoeveelheid) | klôcht |
| groepje ACHTER elkaar wandelende mensen | ganzemars |
| grootmoeder | grutje |
H |
| handvol | haffel |
| harmonie | hermenie |
| hectare | buunder |
| heeft hij | hittie |
| heel (compleet) | alling |
| heel veel | un heijel dil |
| heet | hait |
| heet | heijt |
| heetst | hitst |
| heggemus | blauwleggertje |
| Helmond | Helmud |
| hemel | himmel |
| herseninfarct | beslag |
| het gewone volk | gepeupel (ook: klutjesvolk) |
| het regent dat het giet | 't reigent dêt hôorst |
| het regent dat het niet mooi is | 't reigent dêt hôorst |
| hetzelfde | inder |
| hij doet het | hai duugut |
| hij heeft | hai hi |
| hij heeft er schoon genoeg van | hai hitter schôn genôg af (ook: hai hitter tabak af) |
| hij is boos | hai raid ' m |
| hitte | hait |
| hitte | heit |
| hoe is het | hoejeest |
| hoed | hoewd |
| hoeden | huuij |
| hoepel | reijp |
| hond | hônd (ook: soek) |
| honden | heund |
| hoogte | hugt |
| hooivork | gaffel |
| hooizolder | schelft |
| horloge | lozie |
| houdt het ijs al | leijt ut ijs al |
| huilen | schruwwe |
| huis | hois |
| huisje (ook WC) | heuske |
| huiskamer | herd |
| huiskamer vegen | d' n herd kêijere |
| huizen (mv-zn) | heus |
| huizen (w.w.) | heuze |
I |
| iemand | iemes |
| in een galop | op unne vierklets |
| in galop | op unne vierklets |
| inspanning | kreum |
J |
| jenever | snêivel |
| jij hebt | gai het |
| jongens | joong |
| jongetje | jeungske |
| jou / jouw | jaw |
| jullie | gallie |
| juten dikke schort (voor op de boerderij) | plegger |
K |
| kabaal maken (door mens of dier) b.v.met lopen, springen, spelen enz.) | bortele |
| karbonade | kermenoai |
| karnemelk | môllek |
| kastje | keske |
| kerstmis | korsmus |
| kippenhok | hennekooi |
| kitig vrouwtje | foorske |
| kittig vrouwtje | foorske |
| klaar | verrig |
| klagen | permeteijre |
| kleermaker | snêir |
| klokje | klûkske |
| klompen (=blokken) | blûk |
| klompen (blokken) | blûk |
| klompenmaker | klumper |
| klompje | klumpke |
| knie | kneij |
| knoeien | brasse |
| knopen | knuijjpe |
| koe | koew |
| koeien | koei |
| komen | komme |
| komen | kommen |
| kon | kôs |
| konijn | k'rningt |
| koning | kunning |
| kop koffie | tas koffie |
| kopje | keumke |
| kopje | kûpke |
| koppig | kûppig |
| koren (graan) | kôrre |
| korf | kûrf |
| koud | kaauw |
| krantje | krentje |
| kreeg | krig |
| kreeg | krig (krig hai ut of krigde gai ut) |
| krijgen | kriejge |
| krijgt | krie (krie hai ut, kriede gai ut) |
| kruis van de broek (achterste gedeelte) | zulder |
| kruisbes | kroezel |
| kruiwagen | kraige |
| kuieren | kûire |
| kunnen | kanne |
| kwakje | kwekske |
L |
| laagte | ligt |
| laagte (in het landschap) | zink |
| laatst (onlangs) | korts |
| laatste | lêste |
| lampje | lempke |
| lek aan dakgoot | neuzendrûp |
| lepel | lippel |
| loops | lups |
| loopt | lupt |
| lopen | loupe |
| lucht | loocht |
M |
| maalderij | môlderei |
| maandags | 'smôndes |
| mag ik | muggik (ook: meuk ) |
| mand | maand |
| mandje | mêndje |
| mannetje | menneke |
| mannetje (ook jongetje) | menneke |
| markt | mert |
| medaille | mudallie |
| meestal | diksentijd |
| meikever | mûlder |
| meisje | durske (of djirske) |
| melk | rômme |
| melkwagen | rômkaars |
| merel | milling |
| meteropnemer (electr.) | leechtmenneke |
| metselaar | metseler |
| mijn (bez.vnw) | meen |
| Milheeze | Millus |
| Milheezerweg | Millusseweg |
| misschien | leechteluk |
| misschien | leechtverrig |
| misschien | ôppesoart |
| moe | muujg |
| mogen | mugge |
| molen | meule |
| mondje | meundje |
| mooi | mouwie (ook: schôn) |
| mopperen | keeve |
| morgen | mêrge |
| morgenvroeg | mêrgevruug |
N |
| na de middag | taafturre |
| naar huis gaan | op hois an doewe |
| naargelang | novvenant |
| naast | nêve |
| nagel | noagel |
| nageltje | niggelke |
| nauwelijks | kwêluk |
| neerhalen (muur, boom e.d.) | umdoewe |
| nemen / pakken | vatte |
| niemand | niemes |
| niemand | niemus |
| niet | nie |
| niet graag | nouwie |
| nietwaar (toevoeging aan het einde van een zin) | wônne (in het Helmonds: `wonnie`) |
| nieuw | nêij |
| nieuw | nêijt |
O |
| omhooggehouden schort (om er b.v.groenten in te leggen) | slip |
| omploegen | umdoewe |
| omslagdoek | nuzzik |
| omspitten | umdoewe |
| onderweg | onderweeges |
| onderwijl (in het voorbijgaan) | impussant (ook: meepussant) |
| ongeduldig | ongeduurig |
| ongeveer | umtrent |
| onkruid | penge |
| onkruid | plukkum |
| onkruid (met lange stelen) | zaaimanne |
| onkruid (met lange stelen) | zaaimannen |
| onlangs | korts |
| ontgelden | besniejte |
| oor | ouwer |
| oortje | urke |
| ootje (in het ootje nemen) | lut (op de lut hebben) (ook: kulle) |
| op (bv kraam-) bezoek komen met een presentje | mi de krommen êrm ankomme |
| open directoire | snelzêiker |
| opnieuw | ôppernêijt |
| opperman | uuperman |
| oppoetsen / opruimen (wat geknoeid of vies gemaakt is) | ôpdoewe |
| opschuiven | ôpscheuve |
| opstapelen | tassen |
| oren | ôrre |
| overhemd | boezeroen |
P |
| paadje | peijke |
| paard | pjerd |
| paardenbloem | erdskral |
| paardentuig | pêrdegetuug |
| paraplu | perrepluuj |
| pastoor | p'stouwer |
| perziken | pirzikke |
| petroleum | stinkollie |
| pienter | hel |
| pijp | peep |
| pimpelmeesje | biejmeeske |
| platzak / blut | keps |
| politie | pliessie |
| pompje | pumpke |
| portemonnee | knibbeurs |
| precies | krek |
| precies (net) | krek |
| precies (net) genoeg | krek zat |
| proeven | pruujve |
| proppeschieter | schietbus |
R |
| raam | roam (ook: venster) |
| raampje | rumke |
| rafelen | raifele |
| richten | mikke |
| roofvogel | stôotvogel |
S |
| sabbelen | zoebele |
| sabbelen | zoebullu |
| schaar | scheier |
| schadelijk | schailuk |
| scheermes | schars |
| schietlood | schietloud |
| schoffel | schoeffel |
| schoof (bundel graanaren) | gêrf |
| schoot | slip |
| schop | schup |
| schort | scholk |
| schraal achterwerk / billen (meestal door 't fietsen) | blikhers |
| schrale billen | blikhers |
| schrapen | skaarze |
| schrapen (bijeenvegen) | skaarze (bijjin skaarze) |
| schrijven | schreve |
| schrikken | verschiejte |
| schroefje | skruuifke |
| schuifje | scheufke |
| sering | kruijnagel |
| sinaasappel | appelsien |
| Sinterklaas | Sintereklôs |
| slangetje | slêngske |
| slotje (op deurtje of raam) = blokje dat om spijker draait | vrelleke |
| smid | smed |
| sneeuw | snuw |
| snoepje | snuupke |
| sociale dienst | de sociale |
| sokken | hôzze (ook: sûk) |
| spannen (tekeergaan) | krulle |
| speculaasje | spiklôssiemenneke |
| spelen | speule |
| spit in de rug | krimmer |
| staart | start |
| stamppot | petazzie |
| steeds | deeger |
| steeds | deger |
| step | gleijer |
| steunbeer | penant |
| stoel | stoewel |
| stoelen | stuujel |
| stof (dat op kan waaien) | pôf |
| stukje touw | zilke (ook: tawke) |
T |
| tafel | toffel |
| takje | tekske |
| taptemelk (ondermelk) | spuuling |
| tarwe | terw |
| tegen (iets) aan | tenge |
| tegen de avond | tiggen d'n donkere |
| tepel (van koe) | strikkel |
| tijdje / poosje | hortje |
| toch | evvel |
| tong | toong |
| tongetje | teungske |
| totziens | hawdoe |
| treden | treije |
| troffel | truijfel |
| trom | troom |
| trommetje | treumke |
| trots | gruts |
| trouwens | êvvel |
| tuinbonen | flodderbônne |
| turf | klot |
| turfstrooisel | klotsgemul |
U |
| uitzoeken (uithoren) | vundere |
V |
| vanavond | t'oavund |
| vanmiddag | temiddig |
| vanmiddag | tumiddug |
| vanzelf | vanaiges |
| vanzelfsprekend, naar verwachting | rôluk |
| varken | kuus |
| varken | vêrke (ook: kuus) |
| veel | 'n heijel dil |
| vegen (met bezem) | kêre |
| veld (akker) | plak |
| verdommes | verdies |
| verf | vêrf |
| verlagen / uitdiepen van stuk grond (door laag geel zand er onderuit te halen) | uitleige |
| verstoppertje spelen | meuskebêrge |
| verstrooid / vergeetachtig | dutselêchtig |
| vertrekken | gon |
| vertrekken (met fiets auto) | anrije |
| veulen | vulle |
| vinden | vinge |
| vlaamse gaai | malkûrf |
| vlug | vindig |
| voet | voewt |
| voeten | vuujt |
| vogelkooitje | vuggelkuskôike |
| vogeltje | vuggelke |
| voor | vur |
| voordeur | vurdeur |
| voortaan | vôrt |
| Vork | Verket |
| vrijdags | fraidus |
| vroedvrouw | goeivrouw |
| vroeg | vruug |
| vrouwenhoofddeksel (met veel kant er aan) | pôffer |
| vrouwtje | weefke |
W |
| waarheid | wôrrend |
| waarheid | wôrrent |
| waarom | wurrum |
| waarschijnlijk | leechteluk |
| waarschijnlijk | leechtverrig |
| waarschijnlijk | ôppesoart |
| wanneer | hoeneijer |
| wat zegt hij | wa zittie |
| water | watter |
| weet jij dat | witte gai dê |
| wegen (met de hand, om het gewicht te schatten) | kwikke |
| welja | bê joa |
| welja | bêjoa |
| werkschort (van juten voor op de boerderij) | plegger |
| wetstaaf (om zeis aan te scherpen) | wetstrikkel |
| wie doet het | wie duugut |
| wielewaal | wiewaw |
| wind | weind |
| woensdags | 'swoenzus |
| wondkorst / zweer | roof |
Z |
| zakdoek | tesnuzzik |
| zakje | zekske |
| zakmes | kniep |
| zaterdags | sôtterus |
| zei | zi |
| zei jij dat | zidde gai dê |
| zeis | zaissie |
| zeug | zôg |
| zoals | lek as |
| zodadelijk | m'ndinne |
| zodadelijk | mundinne |
| zoeken | zuujke |
| zojuist / even geleden | krek |
| zolder | zulder |
| zomaar (niet voor het echte) | vur sles |
| zondags | sôndus |
| zonnetje | zunneke |
