| (Getrouwd) stel dat veel in lengte verschilt | Anderhalleve cent |
| Aansporing tot matigheid. | `Alles mit mate`, zai de kleremaker, en hai sloeg ze waif mit de ellestok. |
| Achteraf praten is zinloos. | 'Et is kwalek male mit wind van gustere. |
| Alert zijn. | Het noodsain in top zette. |
| Als de dobber bij het vissen nog niet rechtop staat. | Je legge te vlook. |
| Als de jeugd niet even wil helpen; of met ouderen dolt. | Wet dochte jollie: `Ouwe knolle / peerde moete eerst of`? |
| Als de nood aan de man komt ......... | loopt deumenie mit de bul (stier). |
| Als een bok op een haverkist. | Erop zitte as 'n duvel op 'n zieltje. |
| Als eerste over het ijs te lopen. | Aisieliddere. |
| Altijd kwaaltjes hebben. | Altaid ziek en nooit dood. |
| Anders dan anders. | Aars as aars. |
| Antwoord op de vraag `Vriest het?` | Nou! 't Grondais loopt langs de goot. |
| Antwoord op de vraag `Vriest het?` | Wel 'oor, de pook hangt staif achter de kachel. |
| Antwoord op de vraag `Wet gane me ete?` | Huspot mit braipenne. |
| Antwoord op de vraag `Wet gane me ete?` | Stront mit stientjes. |
| Ben je nou nog niet vertrokken? | Grote skepe hewwe lank werrek oitvare. |
| Benauwd kijken. | Kaike assen skellevis, die ze belaidenis doet op 'n warreme stoof. |
| Bij het drinken hoort een rokertje. | Bai 'n geseling hoort 'n brandmerrek. |
| Bij vertederd kijken naar de verrichtingen van een jong kind. | Kaik nou toggeres, raik hee? |
| Buiten een plas doen. | De gait verpenne. |
| Daar begrijp ik niets van. | Deer slaat me toch 'n blinde ezel in! |
| Dan moet je het overnieuw doen; dan moet je nog eens. | Den ken je wéér an. |
| Dat is geen kleinigheid. | Dat is gien smaldoek. |
| Dat kan er ook nog wel bij | 't Komt op een dood peerd ok gien steek meer an |
| Dat mag de pret niet drukken. | Dat mag de broek niet bolle. |
| Dat ruimt op. Dat geeft rust. | Dat skeelt een vak in hois. |
| Dat scheelt weer, in bagage / in gewicht. | `Alle vrachies lichte`, zai de skipper, en hai gooide ze vrouw overboord. |
| Dat vind ik doodeng, ik word er akelig van. | Me griezels lope over me grazzels. |
| Dat ziet er toonbaar uit. | Dat ken voor de krame om. |
| De eerste zijn. | Annet voorspien legge. |
| De hele boel. | De hiele husklus mit zandrepe. |
| De kachel is gloeiend. | De kachel staat op sóldere. |
| De kans is voorbij gegaan. | De veugel heb over 't touw 'evloge. |
| De laatste zijn. | Annet achterspien legge. |
| De lucht lijkt wel wat naar onweer te neigen. | De lucht werrekt. |
| Deftig, fraai. | Sjiek de la mar. |
| Des winters komen ze rond van bijna niets, 's zomers bulken ze van het geld en kan er niets vanaf. | In de winterdag kenne ze raie over 'n panlat, en in de zeumerdag naggenies over drie bai ellef. (3x11 is een stevige houtmaat) |
| Die jeugd van tegenwoordig toch. | De kindere stane teuge de ouwers op as glazewassers teuge de rame. |
| Dikke snede brood, in twee dunne plakken gesneden. | Broodje tweehand. |
| Dikke snede brood. | Broodje ienhand. |
| Dit is toch het toppunt! | Nou slaat me toch 't onweer in de arremoed! |
| Door ouderdom niet meer meedoen kunnen. | Op (je) doodstal staan. |
| Een beetje verbeelding, een tikje arrogant? | Zeg stront, wie heb jou 'eskéte? |
| Een boterham eten bij je tante. | Op stikkie gaan bai je peetje. |
| Een brede, sterke rug hebben. | 'En reg as Sieuwers hewwe. |
| Een grijze duif (v.e. man). | Graize doffer. |
| Een opgedragen klusje afschuiven op iemand anders. | As de maid een maid heb, het mevrouw 'r twee. |
| een prettig, zorgenloos leventje | een proostleve |
| Een sacherijnig gezicht. | 'En bakkes of ze de bast van eek op het. |
| Een slordige, armoedige boel | Een rabbig zootje |
| Een spijker in de muur slaan | Een prokie in de weeg slaan |
| Een strop hebben. | De plok en strop kraige. |
| Een stukje wandelen. | 'En lopie make. |
| Een tukje doen. | 'En brief an de keuning skraive. |
| Eerlijke, harde werker. | Ientje mit hande oit ze mouwe en bit op ze kieze. |
| Er komt weer wat blauw in de lucht. | Je kenne weer een broek knippe (soms ok: 'n boerekiel). |
| Er netjes uitzien. | An'ekleed gaat oit! |
| Er van door zijn. | De hort op weze. |
| Er wordt toch niet naar geluisterd; het is vergeefse moeite. | 't Is butter an de galleg 'esmeerd; 't Is de moeriaan eskuurd. |
| Er zijn erger dingen. | 't Is gien doodwond. |
| Er zijn meer gasten dan verwacht werd, er is misschien wat krap koek / taart enz. | Effies aige bedankt, jonges |
| Erg beven. | Trille as een lammeresteertje. |
| Erg moe. | Love biene en 'n zangerige boik. |
| Ergens gek op zijn. | Erreges worst op weze. (of tok) |
| Ergens mee vandoor gaan. | Mit iets skoot-an gaan. |
| Extreem dun plakje vlees als broodbeleg. | Portretje van de verlore zeun. |
| Fier rechtop. | As 'n haan van 'n stoter. |
| Gedane zaken nemen geen keer; `als` zeggen is zinloos. | `As` is verbrande turref. |
| Geen haar op mijn hoofd. | Gien lid an me laif. |
| Geloof dat maar niet. | Wie dat gelooft, heb een kallef in ze hoofd. |
| Genoeg is genoeg. (eten) | 't Hoeft niet bai 't laif vol. |
| graag gedaan, geen dank | voor nou en naggeres |
| Haasten helpt hier niet. | 'n Koe in 'n haas hewwe gelaik nuwejaar. |
| Heb je nou nóg niet genoeg gegeten? | Hejjai een maag mit een verwullef? |
| Héél langzaam. | Innet tempo van 'n neeslagshaai bai 'n slap hallefwerrekie. |
| Heel traag. | Zo vlug as emale poppestront. |
| Heel veel moeite doen. | Achter de beskoittore om komme. |
| Helemaal geen steun krijgen. | Gien blauw steun kraige. |
| Het aardig voor elkaar hebben. | De spultjes op ze lopies hewwe. |
| Het bord helemaal schoonlikken. | Op ze Oossaans ete. |
| Het geld groeit me niet op de rug. | Ik ben me geld niet loof. |
| Het geld groeit me niet op de rug. | Ik hew gien peerdje skaitgeld. |
| Het heeft geen haast. | Et hangt niet. |
| Het heeft geen zin je te haasten als je te laat bent. | Je haaste ajje de taid hewwe, dan hejje de taid as je haast hewwe. |
| Het heen en weer krijgen. | Over Assedelleft nee Nauwernee rolle. |
| Het is daar behoorlijk druk. | 't Laikent deer wel puur zo drok. |
| Het is erg. | 't Is over zeerdoen hien. |
| Het is nu wel mooi weer, maar het kon wel eens in onweer eindigen | Der komt wel een skeet na |
| Het is vlakbij, om het hoekje van de deur. | Je kenne 't mit 'n warreme pankoek belope. |
| Het kind werd geboren toen ze precies negen maanden getrouwd waren. | 't Was bai de beddeplank of. |
| Het kopje / glas zit overvol. | 't Is mondje bai. |
| Het kost meer dan dat het opbrengt. | Een broek lappe en gare toegeve. |
| Het regent een beetje, het motregent | Het mottert |
| Het regent erg hard | Het regent klapmussies |
| Het regent flink | Het miegelt |
| Het regent zo hard, dat het water opspat. | 'Et regent ouwe waive mit bajonette. |
| Het stormt. | 'Et waait ouwe waive mit hoede op. |
| Het te gek maken. | Je massie overboord zaile. |
| Het wordt me te duur | 'Et wordt me te jauker |
| Het wordt regenen vandaag. | 'Et wordt 'n waterskip vedaag. |
| Hij / zij is een keurige verschijning. | Je kenne mit 'm / 'r voor de krame langs. |
| Hij / zij is zo mager als brandhout | Hai / zai kèn met de kenaine deur de tralies |
| Hij / zij laat Gods water over Gods akker lopen | Die laat ok Viola / de viole maar zorrege |
| Hij heeft geen droge draad meer aan zijn lijf | 'Et droipt toe zen broek en jas oit |
| Hij heeft weer wat te zeuren. | Deer zit hem weer 'n skeet dwars; hai heb weer wet te peeuwe. |
| Hij is geen beroerde vent, maar zíj! (of andersom, in elk geval een echtpaar) | Hai is wel 'n goed waif, maar zai zoipt zo. |
| Hij is zeer bleek. | Hai is zo bleek as 'n skeet in de maneskain. |
| Hij ziet er slecht uit. | Hai loopt te sterreve langes de weg. |
| Hoge nood (kleine boodschap)! | 't Is weer hoogwater in de polder. |
| Hou er maar over op. | Skai toch oit. |
| Iemand beetnemen. | Iemand bai 't laif hewwe. |
| Iemand de schuld geven. | Iemand iets op z'n mouw smere. |
| Iemand die graag rijmt. | Hai ken raime as Ouwe Saime, maar Malle Griet die kennet niet. |
| Iemand is hoogbejaard overleden. | De baker het er gien skuld an 'ehad. |
| Iemand is reeds lang geleden overleden. | Deer make ze allang knope van; hai komt temet awweer trug (zie ook opmerkingen) |
| Iets dat niet correct is. | Gien zoivere koffie. (Niet specifiek Zaans!) |
| Iets helemaal opeten, -drinken soldaat maken. | Poldermeester make. |
| Iets met plezier doen. | Iets mit liefhewwerai doen. |
| Iets onverwachts, dat zich voor je ogen afspeelt. | Azzen fullem. |
| IJdelheid der ijdelheden ... | 't Is en mooi koppie, jammer dattet rotte moet. |
| Ik ga naar huis. | Ik gaan nee me aige wéleg; Ik gaan op hois an. |
| Ik heb me gehaast om op tijd te komen. | Hè, hè, dat was hard-oit. |
| Ik heb trek. | Ik laik wel holleg; ik hew doei. |
| Ik kan het niet laten. | 'Et is op z'n donders azzik 't lete ken. |
| Ik lust er wel pap van. | Je bek zel d'r van skeure. |
| Ik neem vijf minuten rust. | Ik geef er de vaif. |
| Ik word erg kwaad. | Me bloed wordt karrenemellek (en me ribbe takkebosse). |
| In de benauwdheid zitten. | In de poep z'n karren zitte; in de nartel zitte. |
| In een mum van tijd. | In taid van 'n mum. |
| Inderhaast, op een holletje | Op een hebbel en een drebbel. |
| Je bent drijfnat. | Je laike wel 'n bietje doffeg. |
| Je blijft wat je bent. | Iens 'n ezel, nooit 'n peerd. |
| Je doet maar. | Doen wet je zegge, den liege je niet. |
| Je hemd hangt uit je broek. | Je mellek kookt over. |
| Je kan kletsen wat je wil, maar dat helpt niet | Je kenne je mond in de knoffel lulle, maer det hellupt niet |
| Je kijkt toe en doet niets. | Je zitte / stane d'r bai mit je arreme over je darreme. |
| Je kunt je overal wel over opwinden. | Je kenne van elleke skeet wel een donderslag make. |
| je mag wel oppassen dat je niet uitglijdt. | Je magge wel oitkaike dat je niet wegsulle. |
| Je ziet bleek, pips. | Je ziene der oit as een voil hemd. |
| Jeempie kreempie de butterboer. | Jeempie kreempie de butterboer |
| Jij knapt altijd snel weer op wanneer je eens ziek bent. | 't Is bai jou nèt weduwnaarspain. |
| Jong geleerd, oud gedaan. | 't Vriest makkelek op een oud skotsie. |
| Jongens die na donkers nog buiten zijn. | Zeed voor de Ommerse Skans. |
| Juist, goed geraden. | Je hange 'm d'r goed in. |
| klaar! | klaar is Kees! (en ie zag zen vader hange) |
| Let op! | Hee daar de lampedéra! |
| Liegen alsof het gedrukt staat. | Liege as 'n bidprentje. |
| Liever lui dan moe. | Liever loi as loof. |
| Maak je niet druk, dat heeft geen zin | Maak je niet drok, het kind is er al |
| Maak van je hart geen moordkuil. | Maak van je hart gien smoorpan. |
| Merken waar het verkeerd gaat. | Merreke weer offet roer straikt. |
| Met de hoed in de hand komt men door 't ganse land. | Maar mit je pet op je test kojje d'r ok best. |
| Met je armen over elkaar. | Mit je arreme over je darreme. |
| Met oud op nieuw feesten. | Ter spinning gaan. (Is dut Assedellefts?) |
| Milde bedreiging. | Ik hang je op annet spinnerag. |
| Moe zijn. | Ik ben annet end van de akker; ik hew 't end in de bek. |
| Moe-zijn is geen excuus. | Loof ken lank an(houwe). |
| Nauw is niet wijd en lastig op zijn tijd. (Als `Nou hoor!` geroepen wordt.) | Nauw is niet waid en vervelend op z'n taid. |
| Nette baantjes verdienen niet. | Skone klere verdiene gien geld. |
| Niet overdrijven met je werk. | Maak d'r gien kastemakerswerrek van. |
| Niet tijdens het eten met je hoofd op je hand steunen! | Moet je 'n turref? Kejje d'r op leune. |
| Nooit gehaast. | Altaid in stap, nooit in draf. |
| Nu of nooit! | Buurmans goed is maar íén keer te koop. |
| Nutteloos werk doen. | Lege zakke overend zette. |
| Ongelovigen hebben vaak geluk. | De ongelovege groeie de roze voor de skoene / hutte. |
| Onmondige kinderen; volwassenen gaan vóór | Hangore; eerst grote mense, dèn hangore |
| Ons kent ons ........... | en vaif ons is een pond. |
| Op verjaarsvisite gaan. | Te verjare gaan. |
| Over oud worden. | Jong opknope, den hejje d'r gien last van. |
| Over oud worden. | Oud, oud? De dúvel is oud, en ze moer nag ouwer. |
| Plaagzin op jonge mannen en vrouwen, die kritiek op elkaar hebben. | Weer je 't meeste van heb te zegge, deer kojje 't dichste bai te legge. |
| Praten als Brugman. | Je bek loof lulle. |
| Rustig aan maar | Kallemte en kroiebitter |
| Rustig maar, het komt wel goed. | Kallemte kejje redde; kallemte en 'n kroiebitter. |
| Slappe koffie zetten. | Íén loodje koffie in de Zaan, en 'n lekker bàkkie ... |
| Slecht aflopen. | Dun van de darrem gaan. |
| Slenteren, traag lopen | Stientjes telle (Wat bèjje laat, zeun, hewwe je stientjes 'eteld? ) |
| Slordig en lui. | Zo makkelek as Mariebuur. |
| Stormt het? | Et storremt pas, as de worrevels an de skaithoize draaie as molewuke. |
| Thee, vruchtensap, frisdrank, bier, melk, water. | Je kenne d'r beter van piese as van 'n korsie brood. |
| Thuiskomen voordat het donker wordt. | Voor donkers tois. |
| Tijd genoeg. | De lucht zit nag vol dage. |
| Tijdens het werk de plaats van een zieke collega overnemen. | Oit de biene lope. |
| Tot de orde roepen. | 'En pin op de neus geve. |
| Van de regen in de drup. | Van pissebed in (of naar) strontebed / kakkebed. |
| Van de weeromstuit. | Van de alterasie. |
| Vergenoegd kijken. | Bloemzoet en meukel kaike. |
| Verspilde moeite. | Mit de knolle de pot in. |
| Verstandig en oplettend zijn; niet overdrijven. | 't Hoisie (Walletje) bai 't skuurtje houwe. |
| Voor 1 cent snoep uitzoeken. | Cent van 't blad. |
| Wat ben jij brutaal! | Lilleke, brutale aap! |
| Wat gaan we eten? | Vraagneuze mit himphampe; vraagneuze mit iendepote, kippekonte en kattesteerte. |
| Wat is er aan de hand? | Drie vingers, pink en doim! |
| Wat kijk je benauwd. | Je kaike of je pennemesse poepe moete. |
| Weigeren, niet meer meedoen. | De steert ervoor hale. |
| Wie heeft zoiets ooit gehoord. | Wie het zuks nou ooit op de viool bleze hore. |
| Zaandijkse slagzin tegen samenvoeging (begin 20e eeuw wou men samenvoegen met Koog, in de 30'er jaren van die eeuw met àlle Zaandorpen plus Uitgeest, en toen kwam 1973 met Zaanstad ... | Z'ndaik mot Z'ndaik blaive! |
| Ze gaan plotseling veel met elkaar om. | Nou-nou, 't is an mit Mat en Troi. |
| Ze heeft het zeer druk. | Ze heb 't zo drok as d'r mans moer mit de loiermand. |
| Ze zijn rooms-katholiek. | Ze benne rooms; 't benne pape; ze benne vannet houtje. |
| Zeer statig. | Zo stateg as hereboere. |
| Zich ergens druk over maken. | D'r 'n harnas over antrekke. |
| zich laten gelden | an de stutte skudde |
| Zijn oor te luisteren leggen; op onderzoek uitgaan; informatie inwinnen. | Effies kloke. |
| Zo blij als een kind | Zo blaid as blik |
| Zo rood als een kreeft | Zo rood as 'n haan. |
| Zo trots als een pauw. | Zo groos as 'n ouwe aap (mit drie steerte). |
| Zonder slag of stoot. | Zonder heft of stoot. |
| Zuinig zijn. | Op de need krabbe. |
| Zware bevalling. | De kerrek most helegaar deur de Peperstraat. |
| 't Is echt zo, waarachtig | 't Is waarachies wáár |
A |
| aan het werk gaan | de vaiandelekhede beginne |
| Aan het werk gaan. | Te werrek gaan. De vaiandelekhede beginne. |
| aanbevelen | anrikkemedere |
| aandach schenken | atensie geve |
| aangebrand (pan of kookplaat) | anneskrookt |
| aanhangsel | bai endje |
| aanlegsteiger | anleggangkie |
| aanlegsteigertje | anleggankie |
| aanrechtdoekje | veiltje |
| aanspraak maken, een claim hebben | en main hewwe |
| Aanspreekvorm jongen | Knecht, zeun |
| Aanspreekvorm meisje | Waiffie, zus |
| aanvaarden | anveerde |
| aardappel | eerappel |
| achteraf, naderhand | achternee |
| activiteit | activitait |
| afborstelen | ofskoiere |
| afbreken, vernielen | verdistereweren |
| afgelopen uit! | ovvelope oit! |
| Afkomst, ze zijn van goeden huize | Kom-af, ze benne van goeie kom-af |
| Afmaken, dood maken | Kielemorten |
| afvallertje | ofvaldertje |
| Afwijkend geplaatst van de bebouwing: meer naar achteren | Inverdan |
| Afwijkend geplaatst van de bebouwing: meer naar voren | Oitwerdan |
| akkoord | akkoord van Putte |
| alles waarmee je kunt schrijven | en skraifie |
| als | azze |
| Als iets graag gezien, gehoord of gedaan wordt. | Dat is kasie. |
| Amandelspijs | Mangelepers |
| ander werk zoeken | 'n aare stiek zoeke |
| andere | aare |
| anders | aars |
| Antwoord op de vraag "Wat gaan we eten? | Husse klusse met je neus ertussen |
| antwoord op de vraag wat gaan we eten | slinger om de trap (iets makkelijks dus) |
| Antwoord op de vraag: wat gaan we eten | Raist met gummihakke. |
| Arbeider bij Bruynzeel. | Bruynzéliet, Bruynzéliaan. |
| Arbeider bij linoleumfabriek. | Lummer. |
| Assendelver (scheldwoord) | Gortzak |
| Assendelver. | Gortboik. Gouwe. Spanjool. |
| avond | evend |
B |
| Baby-eendje (of kuikentje) | Pulletje |
| Bakken, braden, sudderen, zonnebaden (fig.) | Pentere |
| bakkie koffie | bakkie leut |
| bastaardvloek | gossiebippies |
| Bed | Klossebak |
| bedtijd | beddegankstaid |
| beetje (vloeistof) | plompie |
| begeleiden, gezelschap houden | mentenere |
| behalven dat | ovveskeje deervan |
| behelpen | genére |
| behoorlijk, flink | puur |
| Belust | Groizig |
| Benen met rode vlekken door de warme kachel. | Kachelbiene. |
| beroerdeling | loederslag |
| beschadiging | skandelesatie |
| beslag voor pannekoeken | plussel |
| Beslagkom | Plusselpot; plutspot. |
| beslist niet | om de lazerai niet |
| Betegelde schoorsteenplaats | Smuiger |
| Betweter (M / V) | Opa Tet, Opoe Tet |
| Bewoner van het Krommenieërpad te Wormerveer. | Patter. |
| bewoners | beweunders |
| bibliotheek | bubbeleteek |
| bier van geringe kwaliteit | hooiersbier |
| bij hun vergeleken | bai heulie te kaike |
| bij iemand overnachten | nachtlozjies bai iemand hewwe; te warskip gaan. |
| Bijna | Temet |
| Bijna gaar (eten) | Nag un klain krikkie |
| binnenkort | anstons; aanses. |
| bioscoop | biosgoop |
| blankvoorn (zoetwatervis) | witvis |
| Bleekneusje | Bleekskeet |
| bloemen van akkerwinde | pispotjes |
| Blokje (om hekje of poortje te sluiten) | Worveltje |
| Bokking. | Bokkem. Meervoud: bokkes. |
| bol (breigaren) | knot; kloen. |
| Boodschappen | booskippe. |
| boompje verwisselen kinderspel | boompiemeet |
| boos | opsternaet |
| Boot | Skoit (Skoite ook: grote voeten) |
| Borrel het meervoud ervan. | Bokkes. |
| borreltje | klapmussie |
| borreltje | wuppertje |
| Boterham (algemeen) | Broodje |
| Boterham bruin of volkoren | Groffie |
| Boterham wit | Witje |
| Boterhamzakje | Stukkezak, stukkebuul (ook stekke- of stikke-) |
| Brandend stukje hout om pijp aan te steken. | Tak vannet pokes. |
| Brasem, bliek (zoetwatervis) | Blai |
| Bril | Fok
(ook elders in Nederland). |
| Brokkenmaker, pechvogel | Brekebeen |
| broodnodig | zo neudeg as brood |
| bruinpapieren boodschappenzak | booskippebrief |
| buik | darremekast |
| Buiten praten met buren, kennissen. | Beurze. |
| Bult | Bonkel |
| Buurman | Buur |
| Buurvrouw | Buuf, buus |
C |
| Café, kroeg. | Kit. |
| cent, centen | spie, spiedels |
| centen | sente |
| Cliënten, die iets komen kopen. | Klandizie. (Ook elders gebruikelijk.) |
D |
| daar | deer |
| daar gaat het om | dat isset hele aiere-ete |
| daarzo | deero |
| dansgelegenheid | dansskuur |
| dat had je niet gedacht! | dat had je niet edocht! |
| dat heb ik | dat hewwik |
| dat is een bofje | dat valt op en gansie |
| dat kan er ook wel bij | et is ien meeneme |
| dat kun je aan hem overlaten | hai is op zen post betouwd |
| dat moest je maar niet doen | zuks most je maar oit je laif lete |
| dat vind ik zielig | da vinnik noselek |
| dat voorspelt niet veel goeds | dat voorzait niet veul goeds |
| De armen over elkaar slaan om warm te worden | Blauwe |
| de buurvrouw | et buurwaif |
| De deur gaat moeilijk open, blijft in de sponning hangen | De deur slemt |
| de deur in en uit | ter deure oit en in |
| De Hoornse (spoor) lijn | Het nuwe werrek |
| de koffiepot leeggieten | de koffiepot ontziele |
| de molen remt af | de mole loistert nee de vang |
| De oude mevrouw De Vries. | Ootje De Vries. |
| de stampot is te dik, er ontbreekt jus | De stamppot is eteg |
| De stamppot ligt zwaar op de maag | de andaivie is main een bietje te eteg |
| de straatgoot | de rolla |
| de vaartdijk (krommenie) | de vaartdaik |
| denkbeeldige plaats | de Binnebantammerstraat (bestaat wèl in Amsterdam!) |
| denkbeeldige plaats | Jisperduinen |
| deze of gene | deuze of giene |
| diarrhee | de bliert, de radder, dagwerruk mit de broek of |
| dicht bij elkaar gepropt | op en bossie |
| Dicht tegen elkaar aanliggen, knuffelen | Kroelen |
| die geeft graag geld uit | die het kniphandjes |
| die peren zijn heel sappig | die pere benne ien en al sop |
| die thee is niet lekker | die tei is rotzoipe |
| dik mengsel (bijv. als basis van een saus) | troetje |
| Dikke sneden brood | Pille |
| dikke, enigzins zurige soep | 'n pan groenzooi |
| dikzak | vette skommel |
| dinsdag | dinnesdag |
| Distels | Stikkels |
| dit | dut / dutte |
| dobbelen | mokke |
| dom figuur | zoetelap |
| Dommekracht, met geen mogelijkheid | harrme, met gien harreme |
| donder op! | mars, van 't padje! |
| door alles heengaan | deur slob en slaik gaan |
| door elkaar | langs in dwars |
| door praten (zonder inhoud) | raaskallen |
| doorgaan met het verhaal | ze apperepo weer oppakke |
| doorstappen | stiefelen |
| Douchecel | Badcel |
| Drinken. | Lurreke. |
| drol in de Zaan | jipper |
| Dromen, suffen bij het huiswerk. | Laivrete. |
| Drommels! | Krimmeneel! (soms krimmenele) |
| dronken | dik- vet- de- last |
| druk bezig zjn | op de toer zain |
| druk, lawaaierig (van kinderen) | droistig, doeneg |
| duim je voor me, of doe je een schietgebedje voor me | skiet je voor me |
| dundas | dundas |
| Dunne plekken in geschilderde oppervlakken of in textiel | Hailege dage |
| durfde | dorste |
| Dwarsstukken tussen stoelpoten | Trieme |
E |
| een aanwinst (maar niet heus) | en cadeautje |
| een akelig gezicht | en beroerd ankaike |
| een bal een harde trap geven | en bal en lebber geve |
| Een heel klein beetje eten | Kattekliekie |
| een leugentje | een jokkensie |
| Een nogal druk kind even naar buiten sturen | Gaan boite maar effies oittoile! |
| een onderwerp aansnijden | ansoppere |
| een raar tijdstip | en onke taid |
| een schijnheilige | iemand met een zacht gezicht |
| een schrokop | en sintervreetop, en orbertje vreetgraag |
| een slecht, raar tijdstip | een onke taid |
| Eenzaam | Allieneg |
| Eigenaardig, raar | Aardig |
| Eigenwijs meisje | Snerrek |
| Eigenwijs type | Aigewais pot-nat, aigewaize pot stront |
| Eind weg | oitnaaier |
| electriciteit | elektriek |
| elkaar | mekaar |
| en dit dan? | en dutte den? |
| er is geen kans op | er is gien abberensie op |
| er is maar weinig animo voor | er is maar lauw bestek op |
| Er is wat weinig (eten) | 't Is bekterrege |
| er komt een fikse regenbui aan | d'r komt een skoit met zure appele anzaile |
| Er staat flink wat wind | D'r staat puur zo'n blees |
| er valt niet om te lachen | je lache wel houwe kenne |
| er was een flinke brand bij de linoleumfabriek | der was 'n grote fuk bai de Lum |
| er zelf geld bijleggen | bai bosse |
| er zijn problemen | de rape benne gaar |
| Erg mooi, helemaal goed | Otje-Pietje |
| Ergens mee pronken (om afgunst op te wekken) | Spinken |
| ergens verbaasd van opkijken | erreges van opkaike as piet snot |
| eten inslaan | voederezere |
| evenveel | broedersdeel |
| extra hard werken | en lappie oplegge |
F |
| fatsoen | fesoen |
| feestgangers | zwierbolle |
| feestviering op de zaterdag voor pinksteren | luilak |
| Fijnknijpen | Verknetere |
| financieel meetellen, geld binnen brengen | en aardeg stoivertje op tafel draaie |
| Flink 'innemen' , zuipen | Pere |
| flink groot zijn | puur an de maat zain |
| flink wat geld | en gnappe doit |
| flinke hoeveelheid drank | staif spaantje |
| flinke scheut (water of melk) | goeie plomp |
| Fluisteren | Fnistere |
| Fluitekruid | Skerrembloeme |
G |
| gaan zitten | zen dirrek straike |
| Gammel | Krammenakkeg |
| gaseus, drank zonder alcohol | champagnepils |
| Gat in sok of kous | Knol |
| gearmd naast elkaar lopen | arrempie deur lope |
| Gebonden, stroperig (saus of soep) | Liemerig |
| Gebreide muts | Krol |
| Gebrekkig, krom praten | Knoetere |
| Gebruiksschade aan serviesgoed | Der is een blussie of |
| gedachteloos, zonder nadenken | mit 'n verwezing |
| Gedempte stuk water of sloot. | Demp. |
| gedempte wegsloot in Wormer | Het Prutje |
| Gedoe, het veroorzaakte problemen | Katjemáai, 'et gaf nag un hoop katjemaai |
| geen antwoord of geen geluid geven | gien asem geve |
| geen geld | zakpain |
| geen sprake van | geen prakkezatie over |
| geen vaste schafttijd | vliegende skaft |
| geen zin om iets te doen | de love broek anhewwe |
| Geforceerd of schamper lachen | Skadelek lache |
| gekke dingen meemaken | ape beleve |
| geld vangen | lood in et zakkie kraige |
| Gelegenheid, kans. | Okazie. |
| geluid van klompen bij het lopen op straatstenen | klosse |
| Gemaksvoedsel | Loiewaivekost |
| Gemeen knijpen (met de nagels, draaiend) | Gniepe |
| genieten | kwele |
| genoegens | geneugten |
| gevangenis | dievehois |
| Geverfd houtwerk met water schoonmaken, zodat de verfkleuren weer zichtbaar worden. | Mit water vorreve. |
| gezicht | bakkes |
| gezicht | toetebakkes |
| Gierigaard | Krent, kneert |
| Gistdeeg | Plussel |
| Gisteren | Guster(e) |
| glad | gladdereg |
| Glijden, baantje glijden | Sulle, baantje sulle |
| Glijden, uitglijden | Glisse, oitglisse |
| glimlachje | gleumpie |
| Gloeilamp | Pit |
| Gluren | Glauwe |
| Goed luisteren naar wat er gaande is | Met de verneemstok rondgaan |
| goede morgen | goeie morrege, morrie |
| goede verwachting van iets hebben | ergens een goeie lucht op hewwe. |
| Goedkope trouwstoet in ganzenpas naar het gemeentehuis. | Sleepie. |
| goedzak, doetje | sullebuttertje |
| gokken, proberen | aventure |
| gordijnen | gardaine, nachtlappe |
| gort en meel | bais |
| Grabbelen, pulken | Grutte |
| Gratis borrel. | Vrai gelaggie. |
| Grauwbleek, ongezond | Grel |
| grondel | poepegrundel |
| Groot en onhandelbaar voorwerp, bakbeest | Kangkast |
| Groot glas | Bel (ook in Friesland) |
| groot in zijn soort | een luntus |
| grote glazen bier of wijn drinken | lelle |
| Grote handen, 'kolenschoppen' | Tafelblaadjes |
| grote schrik | doosstoip |
| Grote voeten | (Skiet) skoite |
| grote voeten | je hosklosse, blaaipote |
| Grote, sterke kerel. | 'n Booi vannen kirrel. 't Is 'n hele booi. |
H |
| haakje | prokie |
| haarklover, muggenzifter | zemelezifter |
| haarlemmerolie | rappidëe |
| haarwrong (groot) | knot |
| haarwrong (klein) | knoetje |
| half schortje | een vlaartje |
| Halfvol kopje (koffie of thee) | Haags bakkie |
| Hals-over-kop | Hoopstoots |
| Handel in aardewerk. | Diggelwinkel. |
| Handen | Fleke, jatte |
| handtekening | krabbeltje |
| hard lopen (Koog, Westzaan); platte steentjes over water keilen (Wormerveer). | sibbere. |
| hard werken wordt niet beloond | zweet is goekoop |
| hebben | hewwe |
| heel erg hijgen | haige as 'n dampeg peerd (of 'n postpeerd) |
| heel hard moeten lachen | je boik an pent lache |
| heel mooi, zeer fraai | kasjuweel |
| heerschappen | heerskippe |
| Heg | Haining |
| Heipaal de grond in slaan. | Haaipaal opberrege. |
| Heleboel, massa, hoop | Tult (een tult volluk) |
| Helemaal | Helegaar |
| Helling | Kluft |
| helling, oplopende weg | Kluft |
| hellingkje | kluffie |
| herfst | herrest, harrest |
| Het gaat me aan het hart | 't noost me zo |
| het is bijna afgelopen | ' t is temet ovvelope |
| het is hier krap | 't is hier kroip deur, sloip deur. Je moete je hier d'r deurhien kringele. |
| Het is hier krap. | 't Is hier kroip deur, sloip deur. Je moete je d'r hier deurhien kringele. |
| het is niet te doen , onmogelijk | et is oit en doen |
| het is niet te eten, hetzit vol met beentjes | 't is gien vrete, 't ben allegaar bientjes |
| het is redelijk weer | et is laielek weer |
| Het is redelijk weer. | 't Is laielek weer. |
| Het is ver weg | t' Is 'n end waid weg |
| Het is ver weg. | 't Is 'n end waid weg. 't Is mail op zeuve. |
| het is verdomd als het niet zo is | 't is vergloeid asset niet zo is (of verkakkeloerd) |
| het is weer gerepareerd | 't Is weer hecht in starrek |
| Het is zo zoet / zout dat het prikt in mijn keel | Het haast me in me keel |
| het loopt op zijn einde | et loopt op zen lessie |
| het lukt niet | et vrot niet |
| het stelt niet veel voor | 't beskiet niet veul |
| het wordt veel verkocht | 't is kopereg |
| Het zit helemaal in de knoop (in de war) | 't Zit hillegaar in de tist |
| het zit muurvast | 't zit daikvast, 't zit zo vast as Haarlem |
| Het zuur hebben (als gevolg van te vet eten) | Oprispings hewwe, de bor hewwe |
| hier | hierzo |
| Hij blijft koppig. | Z'n kop geeft niet op. |
| hij heeft een uitwijkmogelijkheid | hai heb 'n achterdeurtje. |
| Hij is daar de grote man | Hai is deerzo de otjemedor |
| hij is dronken | hai heb natte biene |
| hij is zo grijs als een duif | graize doffer |
| hij lust zijn eten wel | hai lust zen bik wel |
| Hij raakte te water | Hai raakte in de plomp(erd) |
| hoe is ie? | hoe-is-t-ie? |
| hondje | reuteltje, plintenpisser |
| Hoofd | Harses, kanes |
| Hoofddoekje | Harseslappie |
| Houten buitenwand | Weeg |
| Houten buitenwand (overnaads, gepotdekseld) | Etrapte weeg |
| hufter | floeperd |
| huis | hois |
| Huis aan huis. | Hois of, hois an. |
I |
| Iedere keer weer (om niets). | Elleke klapskeet. |
| Iel, mager (type) | Skriebelig, 'en skriebeltje, 'en streep |
| Iemand die niet weet wat hij wil. | 'n Malle mispel. |
| Iemand die om alles lacht. | 'n Lachbrok. |
| Iemand die zich meer acht dan anderen. | Strontje. |
| Iemand die zich overal mee bemoeit. | Stelstok. |
| Iemand helpen. | Deursleure. |
| Iemand met verbeelding. | Stosgast. |
| Iemand minachten, niet waarderen. | Iemand leeg neerzette. |
| Iemand te pakken hebben, beetnemen. | Iemand bai 't laif hewwe. |
| Iemand waar weinig energie in zit | 'n Loie slak op 'n teerton mit teugewind. |
| Iets aankunnen, beheersen; 'ik krijg het niet voor elkaar' | Manne. 'ik kèn 'et niet manne'. |
| Iets doen wat niet correct is. | Gien zoivere koffie. (Ok elders in Nederland gebroikelek.) |
| Iets met plezier doen. | Iets mit liefhebberai doen. |
| Iets naar achteren gebouwd te opzichte van de rooilijn. | Inverdan. |
| Ik ben geen sloof. | Ik ben gien loophond. |
| Ik ben hongerig. | Ik laik wel holleg, ik hew doei. |
| Ik ga naar bed. | Ik gaan nee me klossebak, amme kusse roike, mit de ore estrekt, me gane te bed. |
| Ik heb daar heel lang rondgezworven. | Ik hew deer puur 'n taid verzwurreve. |
| Ik heb mijn zondagse pak afgeborsteld. | Ik heb me sundese pak ovveskoierd. |
| Ik krijg jou nog wel (schertsend) | Ik zèl je knutte, ik zèl je un knaip geve |
| Ik lust er wel pap van. | Je bek zel d'rvan skeure. |
| Ik ontmoet je daar wel. | Ik skiet je deer wel. |
| Ik schaam me. | Ik ken wel in 'n tontelbos. |
| Ik waarschuw je! | Ik weerskouw je! |
| ik zal even bijlichten / een lampje aan doen | Effiies een lichie make |
| Imponeren. | De branie oithange. (Is niet Zaans, maar Maleis) |
| In de gelegenheid komen. | In de okazie komme. |
| In de weg lopen, ijsberen. | Steerte. |
| In een goed humeur. | Op z'n roiker. |
| In het gevlij komen. | De paai make. |
| In ploegendienst werken op de fabriek. | In Frans continu werreke. |
| In zijn goede tijd zijn. | In z'n fleur weze. |
| insmeren | inlikken |
| Instemmen. | Opstemme. |
J |
| Jaar van overlijden. | Smoorjaar. |
| Jan-in-de-zak, poffert (meelkost). | Broeder. |
| Je begrijpt het wel. | Je kenne alle grepe wel. |
| Je bent erg onbeheerst, jongen. | Je benne puur droisteg, zeun. |
| Je doel bereiken. | Je prol beskutte. |
| Je krijgt niet anders. | Liever de koekebakker is dood. D'r worre gien lieverkoekies meer ebakke. |
| Je lijkt wel niet wijs. | Je laike wel niet wais. |
| Je stoel aanschuiven terwijl je erop zit. | Anstoele. |
| je woord houden. | Je woord beskutte. |
| Je ziet er erg moe uit. | Je ziene der puur loof oit. |
| Je ziet er netjes uit. | Je ziene der gnappies oit. |
| Jij ook, idem, eensgelijks. | Vans glaike. |
| Jonge zwemvogel (eend, gans, zwaan, waterhoentje). | Pul (letje). |
| Jongetje, knulletje. | Knukkie. |
| Jonkies krijgen, vermenigvuldigen (steeds maar -). | Anjonge. |
K |
| Kaartje stop- of maaswol | Bratje |
| Kan. | Ken. |
| Kapot maken, breken (serviesgoed) | Kneppele. |
| Karper. | Korreper. |
| Keihard. | Zwuuphard. |
| Kennis, man van een generatie ouder (dus niet per sé familie). | Oom, ome. (Maar familie is `noom`.) |
| Kennis, vrouw van een generatie ouder (dus niet per sé familie). | Tante. (Maar familie is `peet` of `peetje`.) |
| Kerel, jongeman. | Borst. |
| Kerel, jongeman. | Kirrel, borst. |
| Ketsen (met kleine, platte steentjes over het water). | Kiskosse, kaile. |
| Keuken. | Keuke. `Et koike liep deur de keuke.` |
| Kiften, tegenwerpingen maken. | Battenére, battere. |
| Kijken. | Kaike. |
| Kind (klein van stuk) | Kiendop |
| Kinderschare. | Kietelekooi. |
| Kinderspel gespeeld met een lange lus van elastiek. | Elestieketwist. (Elders in Nederland: elastieken.) |
| Kinderwagen. | Kietekar. |
| Kindje. | Kiekie. |
| Klaar voor vertrek. | Epikt en edreve. |
| Klagen, zeuren. | Peeuwe. |
| Klap in je gezicht. | 'n Watjekouw op je bakkes. (Ook gebruikelijk buiten de Zaanstreek.) |
| Kleding die aangetrokken wordt wanneer het werk gedaan is | Verkleders (goed) |
| Klein, miezerig. | Smiestereg. |
| Kleine praam. (Krommenie) | Bakkie. |
| Kliekje. | Lessie. |
| Kliekjesdag. | Lessiesdag. |
| Kliekjesdag. | Pannebroiloft. |
| Klompen. | Hutte. |
| Klompenhok. | Hossie. |
| Knoffel | Knoffel |
| Knoop of klit (in het haar) | Tist |
| Koemelk, meel, evt. bruine suiker, omroeren, warmen tot het snijdbaar is. | Snaipap. |
| Kokkerd, groot iets. | Kneppel, knecht. |
| Kommetje. | Lokkie. |
| Konijn. | Knain. |
| Koog a / d Zaan (iemand uit -). | Koger, Koekvreter, Staisselkneter (scheldwoord). |
| Kop en schotel die niet bij elkaar passen. | Rakkertje. |
| Korstje opgedroogd bloed. | Rooffie. |
| Kort wollen (duffels) jasje | Bonker, bonkertje |
| Kort, stevig kereltje | Knunnekie |
| Kostganger. | Toislegger. toishaalder |
| Kotsen. | Overmete. |
| Koukleumen. | Blauwbekke. |
| Krabbelaar (op het ijs) ook: motor(bak)fiets | Hakkepoffer |
| Krachtterm. | Wel juksem en bonsem. |
| Krenten. | Poppe oge. |
| Krenterig, zuinig. | Krimmeneel. |
| Kreuken. | Kreukele. |
| Krimpen. | Skrumpele. |
| Krioelen. | Miegele. |
| Kroeg. | Knaip. |
| Krokodil. | Krukkedil. |
| Kuiken. | Koike. |
| Kuiltje. | Koelekie, kulekie. |
| Kwaad. | Gifteg. |
| Kwaadspreker, bullebak. | Lillekzegger. |
| Kwajongens. | Bélies (zie Opmerkingen) |
| Kwibus. | Kwastelorum. |
L |
| Laat eens zien. | Léteres kaike. |
| Lamstraal! | Lampepit! |
| Lang achter elkaar. | Lank ammekaar. |
| Lang geen pretje. | Lang gien kaantje. |
| Langpootmug. | Spekkebaiter. |
| Lawaai maken. | 'n Hoop leve make. |
| Lekke schuit, schip dat `water maakt`. | Waterskip. |
| Lekker smikkelen. | Lekker vet slante. |
| Lenen. | Lientjebuur speule. |
| Let op! | Hee daar, de lampedéra! |
| Leuren. | An de hoize komme. |
| Leven in de brouwerij. | Reuring. |
| Levendig | Reureg |
| Licht regenachtig weer. | Los weer. |
| Lichtgeraakt. | Poesteg. |
| lief kindje die de vrouwenharten doet smelten. | waivedief |
| Lieverd, schatje. | Sketemereet. |
| Likken. | Lebbere. |
| Lodderig, suf. | Drul. |
| Logeren. | Warskippe. |
| Loopneus hebben. | Neuzeg weze. |
| Losse hoop textiel (beddengoed, kleding), slordig opgevouwen. | Doddel. 'Et lait op 'n doddeltje.' |
M |
| Maar liefst. | Meliest. |
| Machtig eten, zwaar op de maag. | Eteg. |
| Makkelijk doen. | Met links doen. |
| manvolk | manloi |
| Meerkoet. | Rietkip. |
| Meeuwen. | Doive van de pestoor van Egmond. |
| Meisje met wie je naar het oud op nieuwfeest gaat. | Je spinstertje. |
| Meisjes die na donkers nog buiten zijn. | Vlaardemoize. |
| Melkkannetje met zeefje in de tuit | Vluzekan |
| Met (te) weinig geld. | Van de skrale buul. |
| met de staart tussen de benen vertrekken | droipsteertend ofzakke |
| Met goede bedoelingen. | Oit 'n goeie. |
| Met grote happen eten, schrokken. | Hooie. |
| Met iemand een praatje maken. | Mit iemand omslag make. |
| Met iets vervelends zitten. | 'n Hard stik innet laif hewwe. |
| Met je hengeltje meer vis vangen dan je buurman. | Oftukkele. |
| Met je klomp een schilderijenhaakje in de wand timmeren. | Mit je hut 'n prokie in de weeg tummere. |
| Met veel durf, brutaalweg. | Op groot lef. |
| Met veel moeite. | Mit skeure en breke. |
| Met vinger kloppen. | Tokkele. |
| Mijn dochter kan niet tegen rommel. | Me dochter is zo etterdetet, ze ken gien motteghaid zien. |
| Mijn gras is geknipt, nu de heg nog. | Me grassie is eknipt, nou me haininkie nag. |
| Mijn zuster maakt overdreven veel schoon. | Me zuster is puur zo maltenteg. |
| Moderne wc | Deurtrekplee |
| Moe. | Loof. |
| Moedertje (troetelnaam) | Memele (Zie bij de opmerkingen.) |
| Moeie benen. | Love biene. |
| Moeite met iets hebben, aanmodderen | Maddere |
| Molen(makers)terrein. | Worref. |
| Molenslopers. | Haidene. 'De haidene benne annet erref.' |
| Molenwiek. | Roed-end. |
| mond | babbelbak |
| Mooi weer om 's avonds te beurzen. | Beursweer. |
| Mooi, zeer fraai. | Kazuweel. |
| Mopperen. | Meutele, muttere. |
| Morsen. | Kleddere. |
| Morsepot; slonzige huisvrouw; modder (als dat in de zandbak opgegraven wordt) | Kledder |
| Mortuarium. | Doojehoisie. |
| Muggenbult. | Jeukbonkel. |
| Mutsje op de kruin. | Klotje. |
| Muur, wand. | Weeg. |
N |
| Na het rooien achtergebleven aardappels oogsten. | Érepels leze. |
| naar de kermis | te kerremes |
| naargeest | warsege bibber |
| Nakomertje | Achterankommertje |
| Nerveuze haast | Kippedrift |
| netjes, aardig uitzien | avvenant oitzien |
| Netjes, bruikbaar | Kristelek |
| Netjes. | Gnappies. |
| niet erg | gien kwaad in de stad |
| niet eten, niet lusten | er gien bek anzette |
| niet goed raden | oit de gis valle |
| Niet meer af te sluiten, dicht te maken (deur, portemonnee, tas) | Slotteloos |
| niets | geen pukkel |
| niets vergeten, niets overslaan | niks in de lap hange lete |
| nietsnut | sjappeur |
| Nog eens. | Naggeris. |
| nu gaat het wel weer | nou zel et wel weer sulle |
O |
| Ochtendmens / Avondmens | Vroegspook / Laatspook |
| oke, en wat dan nog | alle maleur, main an me leur |
| om 12 uur schaften | middege |
| om en nabij | om en an |
| om mee te pronken | oit pronk |
| omzichtig navraag doen | kaskedieze |
| Onbeheerst. | Droisteg. |
| onbeschaafd, onbeschaamd | ongesineerd |
| onder beheer houden | onder berusting houwe |
| onder de knie hebben | er steek op hebben |
| Onderbreking in oeverbebouwing (aan de Zaan) Ook: lege plek in de mond van een kind dat aan het wisselen is. | Glop |
| ondermaats visje | poepegrondel |
| ondertussen | alle passante |
| Onderweg iets drinken in een restaurant | Effies opsteke |
| onderwerp aansnijden | ansoppere |
| Onderzettertje | Treeffie |
| ondeugende jongen | bazaroet |
| Ongeduldig, ongecontroleerd | Droisteg |
| ongelijk | onk |
| Ongelijk paar | Onk |
| Ongestelde vrouw | ze heeft opoe |
| Onhandelbaar kind | Moereterreg |
| onlangs | kortleje, kortlede |
| onprettig iets | illegment |
| Onrustig, druk | Doeneg, heneweerdereg |
| Onsympathiek mens | Darrem |
| ontbijtkoek | Verkade rollade |
| Ontmoeten, zien. | Skiete. |
| ontslagen worden | de zak kraige |
| ontslagen worden | met en rood paspoort wegsture |
| onzin | lulle van et kasie |
| Oogleden samenknijpen (om beter te kunnen zien) | Plure of mierikken |
| oorwurm | orekroiper, oliekroiper |
| Oostzaner (scheldwoord) | Doppehokker |
| Op een oneigenlijke manier biljartballen doorstoten. | 'n Purremerender. |
| op en aanmerkingen | kompelemente |
| op het nippertje | bai ja en bai nee |
| Op stap gaan | De hort op gaan |
| op weg, onderweg | op roet |
| openbaar urinoir in Wormer | De Pisbak |
| opening van de Assendelver kermis | het eerste deuntje |
| opgelegd | op-'elege |
| Opgewarmde koffie | Rutteltje |
| opjutten | opsasse |
| Opklaren (het weer, de lucht); bedaren. | Opdare. |
| oplossen | van de hand zette |
| opnieuw beginnen | op de nuuwe penne gaan |
| Oprijgsel of oplegsel om kleding korter te maken | Besseltje |
| Opruimen, uithalen (kast, zolder) | Rode, uitrode |
| opschepperig | blegeur |
| Opstapje | Beuntje |
| oude spijkers uit het hout halen | spaikerskoon make |
| Oude vrouw | Ootje |
| ouderwetse koffiemolen | billenmolen |
| over ijs en weiland lopen | Land over zand |
| Over water gooien met afvalrondjes van blikfabrieken, kartonnen vierkanten. | Flutere. |
| Overdreven zuinig | Kneerteg |
| overdrijven | snoeven |
| Overleden (dier of plant) | Naar Worremer |
P |
| paard | peerd, knol |
| paardenbloemblad | knainestekels |
| papier | pampier |
| parmantig | premanteg |
| Parvenu | Hallefblank ras (zie opmerkingen) |
| pas op | heb errug |
| pastoor | hormoezer |
| pauze | spanaapie |
| Peuter of kleuter | Upperdeklinkie, hipperdeklink, uttertje |
| piepklein dingetje | genakeltje |
| pijn in buik | sangerige boik |
| planken | kashoute |
| Plezier hebben | Ket of pluut hewwe |
| plezier maken | markeliere |
| plezier van hebben | en sliert an hewwe |
| Poepgat. | (Broine) cent. |
| politieagent | juut, in Wormer 'de ketver' |
| Politieagent. | Juut. Ketver (in Wormer). |
| Porder (die werkvolk 's morgens wekt). | Renkelaar. |
| praten | konkelefoezen |
| prater | klasseneur |
| priester | hormoezer |
| Primaire (= Provinciale) Weg. | Primmereutel. |
| problemen (vechtpartijen of ruzie) | de poppe an 't danse |
| professor | perfesser, perfester |
| proost! | zoipe zwager ome Jan is jareg |
| Pruilen | Meutele |
| pruimtabak in de mond | keessie |
| prutsen, rommelen | omtroetele |
| Prutsen, broddelen | Hoetele |
| Prutser, scharrelaar | Hoetelaar |
| puntzak | kroes |
R |
| raar tijdstip | een onke taid |
| Raar, dom: doe niet zo 'raar', doe niet zo 'dom'; erg: 'erg' groot, ik heb het 'erg' naar mijn zin | Onwais |
| Rat | Rot |
| recht op bepaalde hoeveelheid afvalhout | garing |
| reep chocolade | een tjoklat |
| Regen en zon tegelijk. | Kippekerremes; kerremes in de hel. |
| Regen en zonneschijn tegelijk | Kippekerremes |
| regenen | et laikt wel en bietje te natte |
| resolveren, antwoord geven | risselevere |
| reumatiek | rimmetiek |
| rietgevlochten hengselmandje | een hangelesmandje |
| Rilling | Pisgril |
| roddeltante | fjinsterwaifie |
| rode menie (grondverf) | roje meunie |
| Rode wangen van slaperig kind | Loerwange |
| rommel, ongeregeld goed | gajes |
| rot werk | dievewerk |
| rotzak | smakbak, smakker |
| Rumoerig zijn | Baljaren |
| Rustpauze onderweg met kleine versnapering. | Opstekertje. |
| ruzie | herrie in d hut |
| ruzieachtig | voizeleg |
S |
| sabbeldoekje voor kleine kinderen | loertje |
| sabbellap voor kinderen | nongenonge. |
| sch | sk |
| schafttijd | skoftaid |
| Schapen. | Skeepe. |
| Schapen. | Sképe. |
| scheef | vlook |
| scheef | wans |
| scheldwoord van kinderen | mal skepnet |
| Scheutje (melk, water enz.) | Hussie |
| schilder | vorrefkladder |
| schip | skip |
| schoenen met omhoog stekende neuzen | maankaikers |
| schotsen lopen | skotsie loipe |
| Schotsen springen | Skotsieledderen |
| schotsen trappen | schossie bommen |
| Schrale lippen | Sproze lippe |
| Schrikken | Verskiete |
| schrobben | skrobben |
| Schroef van Archimedes, om water uit te pompen. | Vaizel. |
| schuifje op de deur | knippie |
| schuifpui | scheufpeu |
| Schuurtje | Boedje |
| sensatiezoeker, ramptoerist | sensatieketel |
| sigaret | sassie |
| sigaretje draaien | sjekkie bouwe |
| sjachereinig | poistereg |
| Sjorren | Haistere |
| Slaperig na veel buitenlucht | Rozeg |
| Slaperig, niet goed uitgeslapen | Nagtig |
| Slappe veengrond (heiers-taal). | Troet. |
| slecht spul | ongeraif |
| slecht volk | voil proest |
| Slechte verlichting | Gloeiende spaiker |
| Slechte verlichting | Hoil-lichie |
| Sliert | Flier |
| slimme vogel | gladde vraier |
| slokje nemen | een tuppie nemen |
| sloot | plomp |
| slootje springen | slootje wuppe |
| slordig opvouwen | doddele |
| Slordig, versleten | Rabbig |
| snackbar | krekettehoisie |
| Sneetje roggebrood | Klitje |
| Sneeuwen. | Krokke. |
| Snibbig meisje | Pikvin |
| Snoepen | Snaaie |
| snoepen | snibberere |
| Snotneus | Snotbriebel |
| solliciteren | stollestere |
| sparen | gaeren |
| Sperziebonen | Slabone |
| Spijs in krentenbrood | smartgat |
| spijtig | begrotelek, ook wel noselek |
| spotnaam voor een hoge hoed | vaifkop |
| Spuug, speeksel | Jodelaim (zie opmerkingen) |
| Staren | Stalrame |
| Steeg, achterbuurt | Griebus |
| stelen | smousjasse |
| stenen tabakspijpje | een slaghaakie |
| sterke drank | neurie |
| Stevige puntzak bij kruidenier. | Kroes. |
| Stier | Bul |
| stijf rechtop lopen | lope of je en stok deur eslikt hewwe |
| stilletjes vertrekken | ofdroipe |
| straks | strakkies |
| strikje, netjes in pak | pinkelhout |
| Stroom neusvuil | Dorrel |
| stuiptrekken | lellepote |
| stukje verder | hortje waier |
| Stuntelen | Oetele |
| Sul, sukkel | Debber |
| Superbe, super. | Sepèrreber. |
T |
| Talmen, lijntrekken | Druttele |
| te ver gegaan | over de skreef 'egaan |
| te verduren krijgen | op zen vermaak kraige |
| Tegen de helling opfietsen | De kluft nemen |
| tegeninbrengen | teuge inlegge |
| tenen | tonen |
| Tenger kind | Fainighaidje |
| Terughalen. | Weeromhale. |
| Thuis. | Tois. |
| Thuiskomer. | Toiskommertje. |
| tien gulden | een flik |
| Tierlantijntjes, nutteloze siervoorwerpjes | Pronkies en prulle |
| tijd die men slaapt | tokkie |
| tijdsverloop tussen twee schafttijden | skoft |
| toereikend, goed | suffesant |
| toilet | sekreet, skaithois |
| toileteren, naar de w.c gaan | tu le tere |
| tokkelbiene | slaperige benen |
| Tong | Lerp |
| tot brandhout hakken | iets tot en stookie verhakke |
| Tot volgende week! | Tot ankende week! |
| Tot ziens! | Nou dug ' oor, nou doeg ' oor! |
| trekbel | skelletrekker |
| trekharmonika | mook |
| trieste, onaangename plek | planjerplek |
| troep, van slechte kwaliteit | tinnif |
| Trots | Groos |
| trouw zijn aan een man | manvast zain |
| tuinder | akkerstudent |
| twee gelijken | glaikers |
U |
| ui | eu |
| uien | oie |
| Uierboord (slachtproduct, voor WOII veel gegeten) | Jaarbreed |
| uil | ueil |
| uilskuiken | oilekiet |
| Uilskuiken! | Iendepul! |
| uit logeren | te warskip |
| uit logeren gaan | te warskip gaan |
| uitdagend, kom maar op als je durft. | kom maar opperdan. |
| Uitgelaten, baldadig | Oithaineg |
| uitglijder | oitglissing |
| uitleggen, uitduiden | oitdoie |
| Uitwerpselen van vogels | Vogeledrid |
| Uitzoeken, uitpluizen | Oittiste |
V |
| Vakbondsblokkade | Skabbleiben in die gekke maren |
| vals spelen met kaarten | skelleme |
| vanaf het begin | van begins of an |
| varken | varreke |
| varkensslager | heikelhammer |
| vast en zeker | sekuur en zeker |
| vechtpartij | handgemeen |
| veel geld blijven vragen | en staive prais houwe |
| veel geld uitgeven | loskomen van de krop van de buul |
| veel geld uitgeven aan doktersbehandelingen | geld verdokteren |
| veel geld uitgeven aan mdicijnen of aan de apotheek | geld verapothekeren |
| veel last van ziektes en kwalen | aan de skarrel |
| veel plezier hebben | orse ket |
| Veel, veel werk | 'En plok, 'en plok werrek |
| veilig stellen | in de wisse neme |
| Vellen in de gekookte melk | Vluze |
| verbeelding | stos |
| Verbrande lucifer. | Diefie. |
| vergaderen, overleggen, delibereren | dilleberere |
| Vergeefse reis, reis 'voor de prins' | Dutrais |
| vergeven | genade gebroike |
| Verknoeien, stukdraaien | Knaaie |
| Verlangend kijken (naar eten) | Gnokke |
| Verlengstukje aan de rok plooi die uitgelegd worden kan. | Verlangertje. |
| verminderen, met minder doen | minnezeere |
| vermoeide benen | zadderege biene |
| Vermoeide benen. | Love biene, zadderege biene. |
| Vermolmd, verwaarloosd | Skaverotteg |
| vernielen | verinnewere |
| verprutsen, verspillen | vermodde |
| verschoppeling | verworpeling |
| verstomd staan | As stom esloege staan |
| Verstoppertje spelen | Opskoildertje speule |
| verwaand | die houdt zijn snot hoog |
| verwend kind | bedurreve houtje |
| Verwoest, vernield, 'naar de maan' | Naar de menoksie |
| verzachting, compensatie | verzoetinkie |
| Vies, scherp riekend | Ouzeg |
| Viezerik, viespeuk | Tadder |
| Vingers na tuinwerk schoonmaken door knijp- en wrijfbewegingen. | Fainkloitere. |
| Vlak, ondiep | Vlook |
| Vloeken | Sakkere |
| vloer met blote benen geverfd | blote pote vloer |
| vlug, levendig | horrie op |
| Voeten, voetjes | Kakke, kakkies |
| vogelpoep | dridder |
| Vogelpoepje. | Veugeledridder. |
| volwassen worden | toe zen jare komme |
| voor de donder | voor de weerga |
| voor de zekerheid | voor de sekuriteit |
| voor elkaar proberen te krijgen | voor mekaar perbere te suddere |
| voor nog een keer | voor nou en naggeris |
| voor Piet Snot | voor Jan Prut |
| voorman bij een groep huizenbouwers | de kras |
| Voorzichtig | Vorssichies |
| voorzichtig aan | met en zoet laintje |
| vreemd iemand | tiepeling |
| Vreemde snuiter | Poerlekwakker, 'en raar pot-éte |
| Vrij | Hailig |
| vrijdag | vraidag |
| Vrijer, verkering (m) | Kloris |
| vrijgevig | skeuteg |
| vroegertje | uurtje pies |
| vrouwvolk | waivespul |
| Vuil, smerig, vies smakend | Warseg |
W |
| Waarschuwen. | Weerskouwe. |
| wakker geschud worden | oit je dommeleghaid eskud worre |
| Walmen | Loeve |
| Warme maaltijd | Prikkie |
| wat bedoel je eigenlijk te zeggen | wet mien je deer aigelek ezaid mee |
| wat doe je onhandig, joh | wat stane je te oetele, knecht |
| wat een grote | wat een meuter |
| wat zit jij te spotten | wet zit jai te grimme en te grainze |
| wc | skaithois |
| we gaan naar oma's verjaardag | we moete te verjare bai opoe |
| Weerlichten, bliksemen | Blikke |
| Wees, door anderen opgevoed. | Toiskommertje. |
| weet je hoeveel het kost, een boete | weet je wet er toe staat |
| werf | worf |
| werken | Jantje pak an doen |
| Westzaner | Kroosdoiker |
| Westzaner (scheldwoord) | Pakzolder |
| Wie stukken blik bijeen zoekt om te verkopen arbeider bij blikfabriek. | Blikjutter. |
| windje | vlussie |
| Windje laten | Ottere, broekhoeste |
| winterklompen met ijzeren punten eronder | skerrepklompe |
| Winterwortelen | slikwortele |
| wit / bruin rond brood | panne wit / bruin |
| Witkalk | Witsel |
| Witten (plafond, muur) | Wittele |
| woensdag | woenesdag |
| Woensdagavond. | Woenesdagévend, bille-evend. |
| worden | worre |
| Wormer (iemand uit) | Stienegooier (scheldwoord) |
| Wormerveerder (scheldwoord) | Gladoor |
| wroetend kind | wroetwurm |
Z |
| Zaandammer (scheldwoord) | Galgezager |
| Zaandijker (scheldwoord) | Krentekakker |
| zakhorloge | een knol, raap |
| ze kunnen hard werken | ze kenne em en handje verkope |
| Ze zijn gereformeerd | Ze benne puur fain |
| Ze zijn gereformeerd 'vrijgemaakt' | Ze kerreke ' onder de roede' (Zaandijk, in het kerkje onder de ' roeden' van de molentrans van Molen ' De Dood' ), ze benne zo fain as gemale poppestront. |
| Ze zijn kerkelijk meelevend | Ze benne kristelek |
| Zeer dun sneetje brood of plakje vlees | Flietertje |
| zeer erg, enorm | van nag iens zo |
| zeer hobbelend en slingerend | net en keekwallek |
| zeer schoon | zo skoon as zullever |
| zeer snel | as de wiedewiet |
| zeker ogenblik | de ien of are taid |
| zeker van het antwoord | opgelegen pandoer |
| zere buik | sangerige boik |
| zich diep schamen | de oge oit je test skame |
| zich lam werken, schrikken enz. | je aige et lamlazerus werreke, skrikke enz. |
| zich verbijten, gespannen wachtenzich verkroimele | zich verkroimele |
| zich zelf benadelen | teuge je aige zain |
| zilvervliesrijst | broinkorrels |
| Zo dom zul je wel niet zijn | Je zelle wel waizer weze wille |
| Zodadelijk | Anstons |
| Zon | Hooimaker |
| Zonder golven (zee) | Blak |
| zoon | seun |
| Zopas | Zostrakkies |
| zuiplap | drankbalie |
| Zwaar gebouwde (jonge) vrouw | Un kloen van un maid, , un molepeerd |
| zwaar sjouwen | sieuwerse |
| Zwak windje waarop niet àlle toestellen in de molen werken kunnen. | Hallefwerrekie. |
| Zware, geribbelde stof voor werkmanskleding. | Pilo, machinistegoed. |
| zwemmen | zwummen |
| Zweten | Pekele |
